კითხვა: გვაინტერესებს ძირითადი საშუალებების ცვლილებებთან (გაზრდასთან, გადაფასებასთან) დაკავშირებული ინფორმაცია.

პასუხი: სავარაუდოდ, შეკითხვის ავტორი გულისხმობს იმ ცვლილებებს, რომლებიც ახლახან შევიდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ქონების გადასახადთან დაკავშირებით. კერძოდ, სსკ 273-ე მუხლის 1-ლი და 12 ნაწილები გულისხმობენ ქონების გადასახადით დაბევრის მიზნებისათვის დასაბეგრი ქონების გადაფასებას შემდეგი წესით:

"1. საწარმოსთვის/ორგანიზაციისათვის დასაბეგრ ქონებაზე, გარდა მიწისა, გადასახადის წლიური განაკვეთი განისაზღვრება დასაბეგრი ქონების ღირებულების არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. ამ ნაწილის მიზნებისათვის დასაბეგრი ქონების ღირებულება არის საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება (გამოანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისისა და ბოლოსთვის აქტივების საშუალო ღირებულების მიხედვით), რომელიც ქვემოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებში უნდა გაიზარდოს:
ა) 2000 წლამდე შესყიდულ აქტივებზე - 3 ჯერ;
ბ) 2000 წლიდან 2004 წლამდე შესყიდულ აქტივებზე - 2-ჯერ;
გ) 2004 წელს შესყიდულ აქტივებზე - 1,5-ჯერ;
დ) იმ აქტივებზე, რომელთა შესყიდვის შესახებ ინფორმაცია არ არსებობს, - ამ ნაწილის "ა" ქვეპუნქტით განსაზღვრული ოდენობით...

12. საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს საგადასახადო შემოწმებისას დასაბეგრი ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება განუსაზღვროს საბაზრო ფასით, ხოლო გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს გაასაჩივროს საგადასახადო ორგანოს მიერ საბაზრო ფასის ოდენობასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება ამ კოდექსით დადგენილი წესით. თუ დადგინდა, რომ დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას, პირი ვალდებულია გადაიხადოს მოცემულ სხვაობაზე დარიცხული ქონების გადასახადი; ამასთანავე, პირს სხვაობაზე დარიცხული ქონების გადასახადის აღიარებამდე ამ კოდექსით გათვალისწინებული სანქცია არ დაეკისრება და იგი ვალდებულია შესაბამისი დასაბეგრი ქონების მიმართ აღნიშნული საბაზრო ფასი გამოიყენოს შემდგომი 3 საგადასახადო წლის განმავლობაში".

კითხვა: ბოლო დროს საგადასახადო კოდექსში შესული ცვლილებების თანახმად, დაქირავებულს სარგებლად ეთვლება:
მუხლი 174-"ბ" - "დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის საბაზრო განაკვეთზე დაბალი საპროცენტო განაკვეთით სესხის გაცემისას - საბაზრო განაკვეთით გადასახდელი პროცენტის შესაბამისი თანხა" (17.07.2009 #1527).
როგორ განისაზღვრება ხსენებული "საბაზრო განაკვეთი"? იგულისხმება თუ არა საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ საიტზე გამოქვეყნებული ცხრილი - "საბაზრო საპროცენტო განაკვეთები სესხებზე"? აღნიშნული მონაცემების განახლება 1-2 თვის დაგვიანებით ხდება, ამ შემთხვევაში როგორ უნდა მოვიქცეთ?

პასუხი: დიას, აქ სწორედ ეს ცხრილი იგულისხმება (ელ. მისამართი: www.nbg.gov.ge/uploads/sesxebiqartulad/market_interest_rates_on_loans_13.22geo.xls). ეს მონაცემები მართლაც ქვეყნდება (ახლდება) საქართველოს ეროვნული ბანკის საიტზე ყოველი თვის დამთავრებიდან ერთი თვის შემდეგ, ანუ 15 კალენდარული დღით უფრო გვიან, ვიდრე საშემოსავლო გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციის წარდგენის ვადაა, მაგრამ ეს ტექნიკური ხასიათის პრობლემაა და არ ცვლის კანონს და გადამხდელის პასუხისმგებლობას. ამასთან, საბაზრო პროცენტი აიღება არა სესხის გაცემის მომენტში, არამედ დაბეგვრის მიზნებისათვის ყოველთვიურად იანგარიშება სხვაობა საბაზრო განაკვეთსა და გაცემული სესხის პროცენტს შორის.

კითხვა: ფიზიკური პირი ფლობს კომერციულ ფართს, რომელსაც აქირავებდა სხვადასხვა საწარმოებზე. აღნიშნული ფართი შეძენილი ჰქონდა 200 ათას ლარად. იგი აპირებს, გაყიდოს ეს ქონება 180 ათას ლარად მეორე ფიზიკურ პირზე, რომლისგანაც ვაპირებთ აღნიშნული ფართის დაქირავებას. მომავალში, შესაძლებელია, გამოვისყიდოთ იგი 220 ათას ლარად.
ამ ორი ყიდვა-გაყიდვის ოპერაციის შედეგად რომელ მხარეს, რა გადასახადები წარმოეშობა?

პასუხი: პირველი ფიზიკური პირი გადაიხდის დღგ-ს 180000 ლარიდან (180000:6,555555=27457,63 ლარი). საშემოსავლო გადასახადი ამ ოპერაციიდან მას გადასახდელი არ ექნება.

მეორე ფიზიკური პირი, თუ დროულად დარეგისტრირდა დღგ-ის გადამხდელად და პირველ ფიზიკურ პირს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა გამოაწერინა, ჩაითვლის დღგ-ს 27457.63 ლარს, ხოლო 220000 ლარად გაყიდვის შემთხვევაში დაარიცხავს დღგ-ს 220000:6,555555=33559,32 ლარს. შესაბამისად, მისი გადასახდელი დღგ ექნება ამ ორ რიცხვს შორის სხვაობა. აგრეთვე, მას გადასახდელი ექნება 20% (რადგან ეს ოპერაცია ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებშია განხორციელებული) საშემოსავლო გადასახადი (220000-33559,32)-(180000-27457,63)=33898,31 ლარიდან, ანუ 6779,66 ლარი.

კითხვა: გთხოვთ, მომაწოდოთ ინფორმაცია ერთი კონკრეტული საქონლის იმპორტირებასა და მისი შემდგომი რეალიზაციის დაბეგვრასთან დაკავშირებით. კერძოდ, საკითხი ეხება საერთაშორისო სატელეფონო "სიმ" ბარათს და მისი შევსების ვაუჩერებს. ეს პროდუქტი არის ლატვიური კომპანიის, წარმოადგენს ჩვეულებრივ "სიმ" ბარათს მობილური ტელეფონისთვის. ბარათით სარგებლობა ძირითადად ხელსაყრელია საზღვარგარეთ მოგზაურობისას, რადგან საქართველოს შიდა ბაზარზე საუბრის ტარიფები არაკონკურენტუნარიანია. იგი მოქმედებს მთელ მსოფლიოში ერთი და იგივე ესტონური ნომრით და წარმოადგენს მსოფლიო "სიმ" ბარათს, რომელიც ფართოდაა გავრცელებული როგორც ევროკავშირის ქვეყნებში, ასევე მთელ მსოფლიოში. მის ტექნიკურ მხარდაჭერას და სხვა ანალოგიურ მომსახურებას უზრუნველყოფს ლატვიური კომპანია. ქართული მხარე იქნება მხოლოდ რეალიზატორი. კლიენტი, რომელიც შეიძენს ბარათს, ხდება ლატვიური კომპანიის აბონენტი. გვაინტერესებს:
1) როგორ დაიბეგრება "სიმ" ბარათი, რომელსაც გააჩნია თავისი ღირებულება საბაჟოს გადმოკვეთისას და რეალიზაციის პროცესში დაემატება ქართული მხარის მოგება?
2) როგორ დაიბეგრება შევსების ვაუჩერი, რომელიც არ არის აქტიური საბაჟოს გადმოკვეთისას და აქტიურდება მხოლოდ მას შემდეგ, რაც მის დამცავ საფარს გადაფხიკავს აბონენტი და მასზე არსებულ კოდს შეიყვანს ტელეფონში? ვაუჩერი შეიძლება მოიცავდეს 5 და 10 ევროს ღირებულების სალაპარაკო დროს. საუბრის ტარიფები და აქედან გამომდინარე ვაუჩერის ღირებულებაც დადგენილია ლატვიური კომპანიის მიერ და მსოფლიო მასშტაბით არის ერთი და იგივე, მისი შეცვლა ჩვენ არ შეგვიძლია. მისი რეალიზაციიდან ქართულ მხარეს ეძლევა მხოლოდ კონტრაქტით გათვალისწინებული საკომისიო.
3) როგორ დაიბეგრება შევსება, თუკი შევსების თორმეტნიშნა კოდებს მივიღებთ ვირტუალურად (ინტერნეტით) და ამ კოდების საშუალებით ჩვენ შევუვსებთ აბონენტს ბალანსს, შესაბამისი თანხის გადახდის შემდეგ?
დამატებით გაცნობებთ, რომ ქართული მხარე წარმოდგენილი იქნება საქართველოში რეგისტრირებული დღგ-ის გადამხდელი იურიდიული პირით.

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, შევნიშნავთ, რომ აშკარაა, ქართული ფირმა წარმოადგენს ლატვიური კომპანიის აგენტს, რადგან სიმ-ბარათის მყიდველი შევსების ვაუჩერის მეშვეობით იძენს საერთაშორისო სატელეფონო მომსახურებას ამ ლატვიური კომპანიისაგან და არა ქართული ფირმისაგან. შესაბამისად, ქართული ფირმის მომსახურებაზე უნდა გავრცელდეს სსკ 244-ე მუხლის "აგენტის ოპერაციების" 1-ლი და მე-2 ნაწილებით განსაზღვრული დებულებები, კერძოდ:
"1. საქონლის/მომსახურების მიწოდება პირის მიერ, რომელიც არის სხვა პირის აგენტი (რწმუნებული), განიხილება როგორც ამ სხვა პირის (რწმუნებულის) ოპერაციები.
2. ამ მუხლის პირველი ნაწილი არ ეხება აგენტის მიერ იმ პირისათვის (რწმუნებლისათვის) გაწეულ მომსახურებას, რომლის აგენტიცაა".

მაგრამ, ამავდროულად, მას არ ეხება ამავე მუხლის მე-3 ნაწილი, რომელიც შეეხება საქართველოში არარეზიდენტის მიერ რეზიდენტი აგენტის მეშვეობით საქონლის მიწოდებას, რადგან "შევსების ვაუჩერის" ბარათი არ წარმოადგენს საქონელს, ის საერთაშორისო სატელეფონო მომსახურების წინასწარი გადახდის ბარათია მხოლოდ.

რაც შეეხება კონკრეტულად დასმულ შეკითხვებს:

1) "სიმ" ბარათის ის ღირებულება, რომელიც ფიქსირდება საბაჟოზე როგორც მისი ფიზიკური მდგენელის ღირებულება და რომელიც, ალბათ, წარმოადგენს ლატვიური კომპანიისათვის ქართული მხარის მიერ გადასახდელ თანხას, დაიბეგრება საბაჟოზე საქონლისათვის ჩვეულებრივად დადგენილი წესით, ხოლო ამ თანხის (საბაჟოზე დაფიქსირებულის) გადახდა ლატვიური კომპანიისათვის ქართული მხარისთვის არ წარმოშობს რაიმე დამატებით გადასახადებს. ის ჩაითვლის საბაჟოზე გადახდილ დღგ-ს. ქართული ფირმის მიერ აღნიშნული "სიმ" ბარათების ფასნამატით გაყიდვა დაიბეგრება დღგ-ით.

2) რაც შეეხება შევსების ვაუჩერის ღირებულებას, ის წარმოადგენს ლატვიური კომპანიისათვის საქართველოში არსებული წყაროდან მისაღებ შემოსავალს, სსკ 24-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ჟ" პუნქტის შესაბამისად, როგორც "საერთაშორისო კავშირგაბმულობაში ტელესაკომუნიკაციო მომსახურებით მიღებული შემოსავალი". ეს შემოსავალი იბეგრება გადახდის წყაროსთან არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით სსკ 197-ე მუხლის 1-"გ" პუნქტის მიხედვით, 4% ოდენობით. ამგვარად, შევსების ვაუჩერების ღირებულება (5 და 10 ევრო) მთლიანად (ქართული მხარის საკომისიო გასამრჯელოს გამოუკლებლად), ლატვიური კომპანიისათვის თანხების გადახდის შესაბამისად დაიბეგრება არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით, 4%-ით. თუმცა, აქვე აღვნიშნავთ, რომ საქართველოსა და ლატვიის რესპუბლიკას შორის არსებობს შეთანხმება "შემოსავლებისა და კაპიტალზე ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილებისა და გადასახადების გადაუხდელობის აღკვეთის შესახებ", ამიტომ თუ ქართული მხარე ისარგებლებს შესაბამისი ინსტრუქციით (დამტკიცებული საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წ. 25 ოქტომბრის #1059 ბრძანებით), მაშინ მას არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადის დაკავება და გადახდა ბიუჯეტში არ მოუწევს.

არარეზიდენტის (უკუდაბეგვრის) დღგ-ით ამ თანხების დაბეგვრა არ მოხდება, რადგან მიღებული შემოსავალი ლატვიური კომპანიისათვის არ მიეკუთვნება სსკ 240-ე მუხლის 1-"ა"-"ე" პუნქტებით განსაზღვრულ რომელიმე შემოსავალს, ამავე მუხლის 1-"ვ" პუნქტის მიხედვით კი, მომსახურების გაწევის ადგილად ჩაითვლება ლატვია, როგორც "იმ პირის ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების ადგილი, რომელიც ეწევა მომსახურებას".

კონტრაქტით გათვალისწინებული ქართული მხარის საკომისიო გასამრჯელო (ანუ აგენტის მომსახურების საზღაური, როდესაც მომსახურების მიწოდებელი ქართული ფირმაა, მომსახურების მყიდველი კი - ლატვიური ფირმა) დაიბეგრება დღგ-ით, ჩვეულებრივი წესით, დარიცხვის მეთოდის შესაბამისად.

3) ინტერნეტით კოდების მიღების შემთხვევაში დაბეგვრის პრინციპი არსებითად არ იცვლება, ანუ კლიენტის მიერ გადახდილი თანხა მთლიანად წარმოადგენს ლატვიური კომპანიის მომსახურების ღირებულებას, ამიტომ ქართული მხარე, როგორც აგენტი, ვალდებულია ეს თანხები მთლიანად დაბეგროს არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით 4%-ით (ზემოთმოყვანილი შენიშვნების გათვალისწინებით), არარეზიდენტის (უკუდაბეგვრის) დღგ-ით დაბეგვრა კი არ მოხდება. ქართული მხარე "ჩვეულებრივი" დღგ-ით დაბეგრავს ლატვიური კომპანიისაგან მისაღებ საკომისიო გასამრჯელოს.

დამატებით შევნიშნავთ, რომ ქართული მხარე, მიუხედავად იმისა, რომ ის საქართველოში რეგისტრირებული დღგ ის გადამხდელი იურიდიული პირია, ვერ გამოწერს (და არც უნდა გამოწეროს) საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებს "შევსების ვაუჩერების" მყიდველებისთვის.

კითხვა: საგადასახადო კოდექსში 2009 წლის 17 ივლისს 273-ე მუხლში შევიდა ცვლილებები, რომლის თანახმადაც საწარმოებისა და ორგანიზაციებისათვის დასაბეგრი ქონებაზე გადასახადი გადასახდელი დარჩა 1%-ის ოდენობით. ამავე დროს, ამავე მუხლის "ა", "ბ", "გ" და "დ" პუნქტების მიხედვით შესყიდულ აქტივებზე გადასახადის ოდენობა უნდა გაიზარდოს შესაბამისად 3-ჯერ, 2-ჯერ, 1,5-ჯერ და 3-ჯერ.
გთხოვთ განმარტებას, თუ საწარმოს ან ორგანიზაციის ქონება აფასდა საბაზრო ღირებულებით აუდიტის მიერ და არსებობს შესაბამისი დასკვნა (დავუშვათ, 2000 წლამდე შესყიდული აქტივების აფასების შესახებ), კოდექსის მიხედვით უნდა გაიზარდოს თუ არა აფასებული აქტივის ღირებულება 3-ჯერ და თუ უნდა გაიზარდოს, მაინტერესებს, რომელი ღირებულებით უნდა აფასდეს, აუდიტის მიერ უკვე შეფასებული თუ აუდიტის შეფასებამდე არსებული ღირებულებით?

პასუხი: ჩვენი აზრით, უნდა განვასხვაოთ ორი შემთხვევა:

1) აუდიტორული დასკვნა ქონების აფასებაზე არსებობს, მაგრამ საწარმოს ქონების გადაფასება არ მოუხდენია და მის ბალანსში ძირითადი საშუალებები კვლავინდებურად ირიცხება მათი პირვანდელი ღირებულებით, ცვეთის გათვალისწინებით. ამ შემთხვევაში დასაბეგრი ქონების აფასება ქონების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის სსკ 273-ე მუხლის 1-ლ ნაწილში აღნიშნული კოეფიციენტებით უნდა მოხდეს აუდიტის შეფასებამდე არსებული ღირებულებიდან;

2) ქონების აფასებაზე აუდიტორული დასკვნის საფუძველზე, საწარმომ მოახდინა მის მიხედვით ქონების გადაფასება და თავის ბალანსში ძირითადი საშუალებები აღრიცხულია გადაფასებული ღირებულებით, ცვეთის გათვალისწინებით. ამ შემთხვევაში, სსკ 273-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ხისტი ფორმულირებიდან გამომდინარე, ქონების აფასება ქონების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის სსკ 273-ე მუხლის 1-ლ ნაწილში აღნიშნული კოეფიციენტებით უნდა მოხდეს ძირითადი საშუალებების გადაფასებული (აუდიტორული დასკვნის საფუძველზე) ღირებულებიდან.

ცხადია, ეს მოკლებულია ლოგიკას, მაგრამ სსკ 273-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის პირდაპირ წაკითხვას ასეთ მოსაზრებამდე მივყევართ. იმედი ვიქონიოთ, რომ წლის ბოლომდე საგადასახადო ორგანო გამოსცემს შესაბამის ინსტრუქციას ან მეთოდურ მითითებას, რომელიც ნათელს მოჰფენს როგორც ამ კონკრეტულ საკითხს, არამედ დღეისათვის წარმოშობილ ბევრ სხვა კითხვასაც ქონების მოსალოდნელ აფასებებთან დაკავშირებით.

დავამატებთ, რომ ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი ცნობილია და ეს ფასი აღემატება კოეფიციენტების მიხედვით ქონების გადაფასებით მიღებულ ღირებულებას, მაშინ შეგიძლიათ ქონების გადასახადის დაბეგვრა მოახდინოთ ამ საბაზრო ფასიდან, რადგან სსკ 273-ე მუხლის 12 ნაწილის თანახმად, "საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს საგადასახადო შემოწმებისას დასაბეგრი ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება განუსაზღვროს საბაზრო ფასით".

კითხვა: საბიუჯეტო ორგანიზაციის ხელმძღვანელს, რომელსაც ემსახურება ორგანიზაციის კუთვნილი ავტომანქანა და ყოველთვიურად ეძლევა საწვავი ლიმიტით, მივლინების დროს დამატებით ეძლევა საჭირო რაოდენობის საწვავი. გვაინტერესებს, მივლინებაში ყოფნის პერიოდში შევუმციროთ ლიმიტით განსაზღვრული საწვავის რაოდენობა თუ არა?

პასუხი: როგორც ჩანს, შეკითხვის ავტორი გულისხმობს ხელმძღვანელისთვის მივლინების ყოფნის პერიოდში საწვავის ხარჯვის ფიქსირებული ყოველთვიური ლიმიტის პროპორციულად შემცირებას, იმის გამო, რომ მივლინების დროს მას ცალკე ეძლევა აუცილებელი რაოდენობის საწვავი. თუ ეს ასეა, მაშინ გადაწყვეტილება ლიმიტის შემცირების თაობაზე სავსებით გამართლებულია. მაგალითად, ვთქვათ, დირექტორისთვის გამოყოფილი საწვავის ხარჯვის ლიმიტი შეადგენს თვეში 120 ლიტრს. დირექტორი მიმდინარე თვეში 3 დღის განმავლობაში იმყოფებოდა მივლინებაში თავისი ავტომანქანით ქ. ერევანში, რისთვისაც მან მიიღო შესაბამისი ოდენობის საწვავი ორგანიზაციისაგან. ბუნებრივია, ამ შემთხვევაში მისი საწვავის ხარჯვის ფიქსირებული ლიმიტი უნდა შემცირდეს სამი დღის შესაბამისი პროპორციით - 10%-ით ანუ 12 ლიტრით.

კითხვა: შპს-სთვის სათადარიგო ნაწილები, რომლებიც შეტანილი აქვს სასაქონლო-მატერიალური მარაგების ანგარიშზე (ანგარიში 16ხხ), დაიბეგრება თუ არა ქონების გადასახადით?

პასუხი: სათადარიგო ნაწილები, რომლებიც ჯერ არ არიან შესული ექსპლუატაციაში და ამიტომ ირიცხებიან სასაქონლო-მატერიალური მარაგის შემადგენლობაში (16ხხ ბუღალტრულ ანგარიშებზე), არ წარმოადგენს შპს-სთვის ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტს.

კითხვა: შპს-ის მიერ გადახდილი საწევრო გადასახადები მიეკუთვნება თუ არა გამოსაქვით ხარჯებს?

პასუხი: თუ შპს-ის ეკონომიკური საქმიანობიდან გამომდინარე, მისთვის ამა თუ იმ ორგანიზაციაში გაწევრიანება სავალდებულო არ არის, მაშინ გადახდილი ან გადასახდელი საწევრო გადასახადები გამოსაქვით ხარჯებს არ მიეკუთვნება.

კითხვა: დღგ-ის გადამხდელ შპს-ს აქვს წარმოების დანაკარგები. როგორც ცნობილია, საქართველოში არ არსებობს ნედლეულის დანაკარგის ნორმები. ამიტომ წლის ბოლოს აღნიშნულ დანაკარგებზე ვწერთ აქტს. ვაღიარებთ დანაკლისად და ვბეგრავთ დღგ-ით. შესაბამისად ვაჩვენებ დღგ-ის დეკლარაციაში. გთხოვთ მიპასუხოთ, მართებულია თუ არა ასეთი მიდგომა აღნიშნული საკითხისადმი?

პასუხი: ამ საკითხთან დაკავშირებით, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის 2009 წლის 24 თებერვლის #293 ბრძანებით დამტკიცებული მეთოდური მითითება "სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკლისის დაბეგვრის, დაზიანებული, უვარგისი ან გაფუჭებული საქონლის ღირებულების ხარჯად აღიარების თაობაზე" განასხვავებს სამ სხვადასხვა შემთხვევას:

"1. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობათა დაკარგული (შემცირებული) ღირებულება, რომელიც გამოწვეულია მისი სასაქონლო სახის დაკარგვით-გაფუჭებით, ამასთან იგი არ წარმოადგენს დამუშავებული ან ნაწილობრივ დამუშავებული საქონლის თვითღირებულების შემადგენელ ელემენტს (ბასს-2 პუნქტი-28 მიხედვით ჩამოწერილია პირდაპირ ხარჯებში) და საგადასახადო კოდექსის 208-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად დასაბეგრი შემოსავლის განსაზღვრისას მონაწილეობას არ ღებულობს ერთობლივი შემოსავლის კორექტირებაში. თავის მხრივ, შესაბამისი გაფუჭებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობა ფიზიკურად არსებობს, ან არსებობს მისი განადგურების (უტილიზაციის) პირველადი დოკუმენტი.
მოცემულ შემთხვევაში:
ა) სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობაზე ასეთი დანახარჯი ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვას არ ექვემდებარება.
ბ) აღნიშნულ საქონელზე გადახდილი დღგ-ის თანხების მიხედვით ჩათვლები არ უნდა განხორციელდეს...

2. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობათა ღირებულების დაკარგვა, რომელიც გამოწვეულია საქონლის წარმოების ტექნოლოგიურ პროცესში მასალის (ნახევარფაბრიკატის) დაზიანების ("წუნდების") შედეგად.
მოცემულ შემთხვევაში:
ა) ასეთი მასალის (ნახევარფაბრიკატის) ღირებულება ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვას ექვემდებარება იმ პირობით თუ მათი ღირებულება წარმოადგენს დამუშავებული ან ნაწილობრივ დამუშავებული საქონლის თვითღირებულების შემადგენელ ელემენტს, ან იგი თანმდევი პროდუქტის (ნარჩენის) სახით საგადასახადო კოდექსის 208-ე მუხლის მე 3 ნაწილის შესაბამისად დასაბეგრი შემოსავლის განსაზღვრისას მონაწილეობას ღებულობს ერთობლივი შემოსავლის კორექტირებაში.
ბ) "ა" პუნქტში აღნიშნული პირობის დაკმაყოფილების შემთხვევაში, ზემოაღნიშნულ საქონელზე გადახდილი დღგ ის თანხების მიხედვით ჩათვლების განხორციელება მართლზომიერია...

3. დანაკლისი, გამოწვეულია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკარგით, როდესაც სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობა ფიზიკურად აღარ არსებობს (საწვავი, ფქვილი და ა.შ.) და მისი განადგურება ან უტილიზაცია შეუძლებელია, ამასთან შესაბამისი უფლებამოსილი ორგანოს მიერ არ არის დადგენილი შესაძლო დანაკარგის ზღვრული ოდენობა.
მოცემულ შემთხვევაში ასეთი დანაკარგი საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის 26-ე ნაწილის და 143-ე მუხლის მე-6 ნაწილის გათვალისწინებით სრული ოდენობით განიხილება დანაკლისად და მისი აღმოჩენის მომენტში სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის საბაზრო ფასით მიწოდებად, შესაბამისად:
ა) ასეთი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობაზე გაწეული დანახარჯის ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვა მართლზომიერია. ამასთან, მისი საბაზრო ღირებულება ასახული უნდა იქნას შესაბამისი საგადასახადო წლის ერთობლივ შემოსავალში.
ბ) ზემოაღნიშნულ საქონელზე გადახდილი დღგ-ის თანხების მიხედვით ჩათვლების განხორციელება მართლზომიერია. ამასთან, მისი საბაზრო ღირებულება ასახული უნდა იქნას შესაბამისი საგადასახადო პერიოდის (თვის) დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციებში".

ამგვარად, თუ თქვენთვის ცნობილია ასეთი დანაკარგების არსებობის შესახებ და მათ აღიარებთ დანაკლისად, მათი დაბეგვრა დღგ-ით უნდა მოახდინოთ ყოველთვიურად, საბაზრო ფასების მიხედვით. მაგრამ მართებულია თუ არა ასეთი მიდგომა, ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა მხოლოდ მოცემული ინფორმაციიდან გამომდინარე შეუძლებელია, რადგან ეს დამოკიდებულია კონკრეტულ წარმოების პროცესზე და კონკრეტული დანაკარგების სახეებზე (და მათ რაოდენობაზეც კი).

კითხვა: იურიდიულ პირს სურს, ვთქვათ, მაგიდის დამზადება. თუ ის ხელოსანს ამ მაგიდის დასამზადებლად მიაწვდის საჭირო მასალებს და მხოლოდ ხელოსნის მომსახურებას დაბეგრავს საშემოსავლო გადასახადით, შესაძლებელია თუ არა, რომ ამ მასალების მიწოდება ჩაითვალოს დასაბეგრ მიწოდებად, რომელიც უკვე შემდგომში დაექვემდებარება დღგ-ით დაბეგვრას? რა თქმა უნდა, მაგიდა ბრუნდება იურიდიულ პირთან უკვე როგორც დამზადებული ნივთი.

პასუხი: პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად სწორად არის გაფორმებული ხელშეკრულება ხელოსანთან. ხელშეკრულების არარსებობის ან არაკვალიფიციურად ჩამოყალიბების პირობებში ეს შეიძლება საგადასახადო ორგანოების მხრიდან ჩაითვალოს ორმხრივ გარიგებად, როდესაც იურიდიული პირი ყიდის მასალებს, ხოლო ხელოსანი მისგან შეძენილი მასალებისაგან უმზადებს მას საჭირო ნივთს. ამის თავიდან ასარიდებლად, მხარეთა შორის უნდა გაფორმდეს ხელშეკრულება "დამკვეთის ნედლეულით (მასალით) საქონლის წარმოებაზე". ასეთი ხელშეკრულების საგადასახადო მხარე რეგულირდება სსკ მე-18 მუხლის 1-ლი ნაწილის "ქ" პუნქტით, სადაც აღნიშნულია, რომ ასეთი წარმოება მომსახურების ერთ-ერთ სახეს წარმოადგენს, და ამავე მუხლის მე-2 ნაწილით, სადაც განმარტებულია:

"დამკვეთის ნედლეულით (მასალით) საქონლის წარმოებად ითვლება საქონლის ნებისმიერი წარმოება, მათ შორის, მისი დამზადება, გადამუშავება, დამუშავება ან აღნიშნული ნედლეულის (მასალის) სხვაგვარი ტრანსფორმაცია, რომლის პროცესში როგორც ნედლეულის (მასალის), ისე საბოლოო პროდუქტის მესაკუთრე არის პირი, რომელმაც მიაწოდა ნედლეული (მასალები) და ფულადი ან ნატურალური ფორმით აანაზღაურა ამ ნედლეულით (მასალით) საქონლის წარმოებასთან დაკავშირებული მომსახურების ღირებულება (მიუხედავად იმისა, წარმოებისას მწარმოებელმა გამოიყენა თუ არა საკუთარი ნედლეული (მასალა), მაკომპლექტებლები ან სხვა კომპონენტები, რომელთა ღირებულებაც ჩაითვალა ასეთ წარმოებასთან დაკავშირებული მომსახურების ღირებულებაში)". შესაბამისად, საბუთები უნდა გაფორმდეს არა ხელოსნისთვის მასალების მიწოდებაზე, არამედ მასალების დროებით სარგებლობაში გადაცემაზე ხელშეკრულებით განსაზღვრული მიზნებისათვის, ხოლო ხელოსანთან მაგიდის დამზადების შემდეგ უნდა გაფორმდეს გაწეული მომსახურების მიღება-ჩაბარების აქტი.

კითხვა: გთხოვთ, განმიმარტოთ, საჭიროა თუ არა ლიცენზიის აღება, როდესაც ფირმა გეგმავს მომავალი თანამშრომლებისათვის გარკვეული საზღაურის საფასურად კვალიფიკაციის ამაღლებას გარკვეულ სფეროში. აღნიშნული ქმედება ერთჯერადია და სწავლების პროცესი გაგრძელდება 3-4 თვე.

პასუხი: "ლიცენზიებისა და ნებართვების" შესახებ საქართველოს 2005 წ. 24 ივნისის კანონის მიხედვით, საქართველოში ლიცენზირებას დაქვემდებარებულ საქმიანობათა ჩამონათვალში შედის ზოგადსაგანმანათლებლო, სახელობო საგანმანათლებო და უმაღლესი საგანმანათლებო საქმიანობები, რომელთა ლიცენზირების პირობები ამჟამად რეგულირდება საქართველოს 2005 წ. 25 მარტის კანონით "საგანმანათლებლო და სააღმზრდელო დაწესებულებების საქმიანობის ლიცენზირების შესახებ". ამ კანონის მე-4 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ლიცენზირებას არ ექვემდებარება:
"ა) საგანმანათლებლო საქმიანობა ერთჯერადი ლექციების, სემინარების და განათლების სხვა ფორმების სახით, რომელსაც თან არ ახლავს სახელმწიფო ატესტაცია და განათლების ან/და კვალიფიკაციის დამადასტურებელი დოკუმენტის გაცემა;
ბ) ინდივიდუალური პეაგოგიური საქმიანობა, მათ შორის, პროფესიული მომზადების სფეროში".

აღნიშნულიდან გამომდინარე, მომავალი თანამშრომლებისათვის საზღაურის საფასურად კვალიფიკაციის ამაღლება გარკვეულ სფეროში, რომელიც ერთჯერად ხასიათს ატარებს, ლიცენზირებას არ საჭიროებს.

კითხვა: გთხოვთ განმარტებას, იბეგრება თუ არა დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთით ფირმის მიერ უცხოელი დამკვეთისათვის ვებ-საიტის დამზადება და აღნიშნული ოპერაცია როგორ უნდა გაფორმდეს დოკუმენტურად? საჭიროა თუ არა ანგარიშ-ფაქტურის გარდა სხვა რაიმე დოკუმენტი?

პასუხი: ჩვენი აზრით, უცხოელი დამკვეთისათვის ვებ-საიტის დამზადების დღგ-ით დაბეგვრის მიზნებისათვის უნდა ვიხელმძღვანელოთ სსკ 240-ე მუხლის 1-"ვ" პუნქტით, რომლის თანახმად, დღგ-ის მიზნებისათვის მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "იმ პირის ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების ადგილი, რომელიც ეწევა მომსახურებას", ანუ საქართველო. შესაბამისად, ეს მომსახურება უნდა დაიბეგროს დღგ-ის არა ნულოვანი, არამედ 18%-იანი განაკვეთით. მართალია, ამავე მუხლში არის სხვა პუნქტიც - 1-"ე.ა", რომლის მიხედვითაც, ისეთი მომსახურების შემთხვევაში, როგორიცაა "პატენტების, ლიცენზიების, სავაჭრო მარკების, საავტორო უფლებების ან სხვა ანალოგიური არამატერიალური აქტივის საკუთრებაში გადაცემა ან დათმობა", მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "მომსახურების მიმღები პირის მიერ ამ მომსახურების ეკონომიკური სარგებლის მიღების ადგილი, თუ ამ მომსახურების მიმღებ და გამწევ პირთა ადგილსამყოფელი სხვადასხვა სახელმწიფოშია", მაგრამ ჩვენი აზრით, ვებ-საიტი პატენტის, ლიცენზიის, სავაჭრო მარკის ან საავტორო უფლების "ანალოგიურ" არამატერიალურ აქტივს არ წარმოადგენს.

რაც შეეხება დოკუმენტურ გაფორმებას, საკმარისია მიღება/ჩაბარების აქტის გაფორმება და ამ აქტის თარიღით საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის (თუ დამკვეთი ამას ითხოვს) ან ინვოისის გამოწერა გაწეულ მომსახურებაზე.

კითხვა: სსიპ-ს სურს საკუთარი არასაბიუჯეტო სახსრებით შეძენილი ა/მანქანის გაყიდვა და შესაბამისად ამ თანხით ახალი ა/მანქანის შეძენა. გთხოვთ განგვიმარტოთ, შეგვიძლია თუ არა ეს შესყიდვა განვახორციელოთ განვადების წესით?

პასუხი: სსიპ-ის ბალანსზე რიცხული ძირითადი საშუალების რეალიზების შედეგად მისაღები (მიღებული) თანხის გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს ორგანიზაციის ხელმძღვანელი ზემდგომ ორგანოსთან შეთანხმებით. თუ მიღებული იქნება გადაწყვეტილება ახალი ა/მანქანის ყიდვის შესახებ, ჩვენ ვერ ვხედავთ რაიმე პრობლემას, რომ ამ ახალი ა/მანქანის შეძენა მოხდეს განვადებით, ლიზინგის ფორმით.

კითხვა: საქართველოს საგადასახადო კოდექსში 2009 წლის 17 ივლისის კანონით შეტანილი ცვლილებებით 243-ე მუხლს დაემატა მე-4 ნაწილი "მიწისა და მასზე დამაგრებული შენობა-ნაგებობის მიწოდებისას ოპერაცია ითვლება შენობა-ნაგებობის მიწოდებად".
გთხოვთ განგვიმარტოთ, მიწის გარკვეული ფართის ცალკეულ ნაწილზე განლაგებული შენობა-ნაგებობის შემთხვევაში (მხედველობაშია როგორც ქალაქის, ასევე სოფლის პირობები) მიწის რა ფართი მოიაზრება ტერმინის "მასზე დამაგრებული შენობა-ნაგებობის" ქვეშ? სასურველია მიგვითითოთ კონკრეტულ საკანონმდებლო აქტზე.

პასუხი: აღნიშნული საკითხის მარეგულირებელი საკანონმდებლო აქტია საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი "საჯარო რეესტრის შესახებ". მართალია, კანონი უშუალოდ ასეთ ტერმინს არ შეიცავს, მაგრამ ის განმარტავს სარეგისტრაციო ობიექტს როგორც უძრავ ან მოძრავ ნივთს, ან არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეს, უძრავი ნივთი კი, თავის მხრივ, განმარტებულია მე-2 მუხლის "ა" პუნქტის მიხედვით, როგორც "მიწის ნაკვეთი მასზე არსებული შენობა-ნაგებობით ან მის გარეშე, შენობა-ნაგებობა (მშენებარე, აშენებული ან დანგრეული), შენობა-ნაგებობის ერთეული (მშენებარე, აშენებული ან დანგრეული) და ხაზობრივი ნაგებობა". ჩვენი აზრით, მიწაზე დამაგრებულ შენობა-ნაგებობებად იგულისხმება ერთ სარეგისტრაციო ობიექტად დარეგისტრირებული უძრავი ქონება.

კითხვა: საწარმომ დამფუძნებელზე უნდა გასცეს გასული წლის გაუნაწილებელი მოგება. ეს დამფუძნებელი არარეზიდენტი იურიდიული პირია. გვაინტერესებს:
1. რა კოდზე უნდა გადაირიცხოს დივიდენდის გადასახადი?
2. როგორ ავსახოთ გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადების ყოველთვიურ დეკლარაციაში?

პასუხი: უცხოური საწარმოების მოგებიდან დივიდენდების გადასახადის შესაბამისი ბიუჯეტის შემოსულობის სახაზინო კოდია 1021. გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადების ყოველთვიურ დეკლარაციაში დასაბეგრი თანხა აისახება 28-ე უჯრაში, ხოლო დაკავებული გადასახადი - დეკლარაციის  31-ე უჯრაში და "ა" დანართის მე-5 სვეტში.

კითხვა: ჩვენი ფირმა არის დღგ-ის გადამხდელი. მაინტერესებს, გვავალდებულებს თუ არა კანონი საგადასახადო ა/ფ-ის გამოწერას ფიზიკურ პირებსა და ისეთ ორგანიზაციებზე, რომლებიც არ არიან დღგ ის გადამხდელები და მხოლოდ სასაქონლო ზედნადებებსა და სალაროს ჩეკს თხოულობენ?

პასუხი: საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა ხდება არა იმისდა მიხედვით, საქონლის/მომსახურების მყიდველი დღგ-ის გადამხდელი არის თუ არა, არამედ იმის მიხედვით, ითხოვს თუ არა ის თქვენგან საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერას. შეიძლება საქონლის/მომსახურების მყიდველი დღგ-ის გადამხდელი არ იყოს, მაგრამ თუ ის თქვენგან საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერას მოითხოვს, თქვენ ვალდებული ხართ ეს გააკეთოთ, სსკ 248 ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად: "დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული პირი ვალდებული, საქონლის/მომსახურების მიმღების მოთხოვნისას..., მოთხოვნიდან არა უგვიანეს მეორე დღისა გამოწეროს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა და წარუდგინოს იგი მიმღებს, მიუხედავად იმისა, არის თუ არა მიმღები გადასახადის გადამხდელი".

ერთადერთ გამონაკლის შემთხვევას ადგილი აქვს, თუ თქვენ ახდენთ ნავთობპროდუქტების მიწოდებას. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 14 თებერვლის #87 ბრძანებით დამტკიცებული "ნავთობპროდუქტების მიწოდების აღრიცხვისა და დაბეგვრის კონტროლის ღონისძიებათა შესახებ" ინსტრუქციის 1-ლი მუხლის თანახმად, ამ ბრძანების #1 დანართში ჩამოთვლილი საქონლის (ნავთობპროდუქტების) "ტრანსპორტირების, შენახვისა და რეალიზაციისათვის სავალდებულოა სპეციალური საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა (შემდგომში - "სსაფ"), რომელიც წარმოადგენს მკაცრი აღრიცხვის და საგანგებო დაცვის ნიშნის მქონე დოკუმენტს". ვინაიდან ამავე წესის მიხედვით, სსაფ ცვლის სასაქონლო ზედნადებსაც, გამოდის, რომ ნავთობპროდუქტების მიწოდებისას აუცილებელია სპეციალური საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა, თუნდაც ამას ნავთობპროდუქტების მყიდველი არ მოითხოვდეს.

კითხვა: მიწისა და უძრავი ქონების მიწოდების შემთხვევაში, სავალდებულოა თუ არა სასაქონლო ზედნადების არსებობა?

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 14 თებერვლის #86 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქცია "სასაქონლო ზედნადების გამოწერისა და გამოყენების შესახებ" შეიცავს შემდეგ დებულებებს:

"მუხლი 2. ტერმინთა განსაზღვრებანი
გამოყენებულ ტერმინებს აქვთ შემდეგი მნიშვნელობები:
ა) სასაქონლო ზედნადები (შემდგომში - ზედნადები) - აღრიცხვის დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება სამეურნეო ოპერაციის, ქვეყნის შიგნით საქონლის მიწოდების ფაქტი და რომლის გარეშე აკრძალულია საქონლის ტრანსპორტირება, შენახვა და რეალიზაცია...

მუხლი 3. ზედნადების გამოწერის და გამოყენების წესი
1. ზედნადები წარმოადგენს ამ ინსტრუქციის დანართი #1 შესაბამისად შედგენილ ფორმას, გამოიყენება ეკონომიკური საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით, მათ შორის საწარმოს ტერიტორიულად განცალკევებული სტრუქტურული ქვედანაყოფების მიერ საქონლის მიწოდების ან ტვირთის ტრანსპორტირების (გადაადგილების) შემთხვევებში".

მოყვანილი ამონარიდიდან ჩანს, რომ სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს იმ შემთხვევაშიც, თუ ხდება საქონლის მიწოდება, მაგრამ არ ხდება მისი ტრანსპორტირება. თუმცა, დამკვიდრებული პრაქტიკით, როგორც წესი, მიწისა და უძრავი ქონების შემთხვევაში, რომელთა გაყიდვა სავალდებულო წესით რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში, საგადასახადო ორგანოები არ ითხოვენ მათზე სასაქონლო ზედნადების არსებობას.

მიუხედავად ამისა, ჩვენი რჩევაა, მიწისა და უძრავი ქონების გაყიდვის შემთხვევაში სასაქონლო ზედნადები გამოიწეროს. ხშირად ყოფილა ისეთი შემთხვევა, როდესაც საგადასახადო ორგანოებს დაუწყიათ ბევრ ისეთ რამეზე დავა, რაზეც მანამდე წლების განმავლობაში ყურადღებას არ ამახვილებდნენ. მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ სასაქონლო ზედნადების უქონლობა იწვევს ჯარიმას სსკ 143-ე მუხლის მიხედვით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც საქონლის მიწოდებაზე არსებობს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა ან საბაჟო დეკლარაცია. აქედან გამომდინარე, მიწის გაყიდვის შემთხვევაში სასაქონლო ზედნადების გამოწერა მით უფრო სავალდებულოა, რადგან 2009 წლის ივლისში საქართველოს საგადასახადო კოდექსში შესული ცვლილებების შემდეგ (მე-17 მუხლი და 230-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ჰ6 პუნქტი), მიწა წარმოადგენს საქონელს, რომლის მიწოდება გათავისუფლებულია დღგ-ისაგან.

დავამატებთ, რომ აღნიშნული ინსტრუქციის მე-4 მუხლის თანახმად, "არამეწარმე ფიზიკური პირის მიერ ეკონომიკურ საქმიანობის განმახორციელებელი პირისათვის საქონლის მოწოდებისას ან ტვირთის ტრანსპორტირებისას, შეიძლება გამოყენებული იქნეს გამარტივებული ფორმის სასაქონლო ზედნადები (დანართი #2), რომლის გამოწერაც დასაშვებია ორ ცალად".

კითხვა: შეიძლება თუ არა გამყიდველის მიერ მყიდველს წარედგინოს კომპიუტერული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, რომელიც დამოწმებული იქნება ელექტრონული ბეჭდითა და ხელმოწერით?

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წ. 20 ივლისის #558 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქცია "კომპიუტერული წესით ამობეჭდილი სპეციალური საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის შემოღების, გამოწერის, აღრიცხვისა და ჩათვლებში გამოყენების წესი" არ შეიცავს ამის ამკრძალავ რაიმე ჩანაწერს. აქედან გამომდინარე, "კსაფ"-ის შემთხვევაში ელექტრონული ბეჭდისა და ხელმოწერის არსებობა დასაშვებია.

კითხვა: შპს "A"-მ მრავალბინიანი სახლის აშენების მიზნით შპს "B"-სგან შეიძინა არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა საპროექტო-სამშენებლო დოკუმენტაციასთან ერთად (მიწა პროექტთან ერთად), ერთი ნასყიდობის ხელშეკრულებით (მიწისა და პროექტის ღირებულება ხელშეკრულებაში გამიჯნულია). მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული მიწა არ არის შენობა-ნაგებობებით დაკავებული, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო არეგისტრირებს როგორც "მშენებარე ნაგებობები".
1) განიხილება თუ არა აღნიშნული ოპერაცია დღგ-ით დასაბეგრად?
2) თუ განიხილება დღგ-ით დასაბეგრად, ჩაითვლის თუ არა შპს "A" დღგ-ს იმ შემთხვევაში, თუ დასაბეგრი ოპერაცია განხორციელდა 21 სექტემბერს, ხოლო შპს "A" დღგ-ის გადამხდელად დარეგისტრირდა 22 სექტემბერს? (კითხვა გამოწვეულია სსკ-ის მოთხოვნით, რომ დღგ-ის ჩათვლა განხორციელდება დღგ ის რეგისტრაციამდე არსებულ სასაქონლო მატერიალური მარაგების ნაშთებზე. შპს "A"-სთვის მიწა პროექტთან ერთად წარმოადგენს სასაქონლო-მატერიალურ მარაგს, რომელიც შეიტანება მშენებლობის თვითღირებულებაში და განხორციელდება მიწოდება, თუმცა ცალკე აღებული "მიწა" და "პროექტი" წარმოადგენს შესაბამისად ძირითად საშუალებასა და არამატერიალურ აქტივს).
3) განიხილება თუ არა მშენებლობის "პროექტი" ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტად როგორც არამატერიალური აქტივი და თუ განიხილება, რა დრომდე უნდა იბეგრებოდეს ქონების გადასახადით?

პასუხი: 1) აღნიშნული ოპერაცია დღგ-ით დასაბეგრია, რადგან საგადასახადო კოდექსში ახლახან შესული ცვლილებების შემდეგ, სსკ 243-ე მუხლს დაემატა შემდეგი შინაარსის მე-4 ნაწილი: "მიწისა და მასზე დამაგრებული შენობა-ნაგებობის მიწოდებისას ოპერაცია ითვლება შენობა-ნაგებობის მიწოდებად". შესაძლოა, რეალურად, შესყიდულ მიწაზე პროექტიდან გამომდინარე არანაირი სამუშაოები არ ჩატარებულა, ანუ მასზე არანაირი შენობა-ნაგებობა არ არის დამაგრებული, მაგრამ ამის დამტკიცება რამდენიმე წლის შემდეგ, როდესაც შპს "A"-ს საგადასახადო შემოწმება ჩაუტარდება, იქნება შეუძლებელი, საჯარო რეესტრში არსებული ამონაწერის გამო. ასეთ შემთხვევაში თქვენ უნდა სცადოთ, საჯარო რეესტრი დაარწმუნოთ, რომ სარეგისტრაციო ობიექტის მონაცემები არასწორად არის რეგისტრირებული, თუმცა საეჭვოა, რომ ეს მოხერხდეს. თუ საჯარო რეესტრის დარწმუნება ამაში მოხერხდება და ის სარეგისტრაციო ობიექტის მონაცემებს შეცვლის, როგორც თავის დროზე არასწორად რეგისტრირებულს და მიწა დარეგისტრირდება "მშენებარე ნაგებობების" ჩანაწერის გარეშე, ეს გამოდგება იმის მტკიცებულებად, რომ დღგ-ით დასაბეგრია მხოლოდ პროექტის ღირებულება, მიწის ღირებულება კი, თუ მასზე შენობა-ნაგებობა არ არის დამაგრებული, დღგ-ით არ დაიბეგრება.

2) მოცემულ შემთხვევაში შპს ”A”-ს უფლება აქვს დღგ ჩაითვალოს როგორც მიწის, ასევე პროექტის ღირებულებიდან. სსკ 247-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ”დღგ-ის ჩათვლის უფლება აქვს დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებულ პირს”, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, ”ჩასათვლელი დღგ-ის თანხა არის გადასახადის თანხა, რომელიც გადახდილია ან გადასახდელია საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების ან/და საბაჟო დეკლარაციის მიხედვით დასაბეგრ ოპერაციებზე ან/და დასაბეგრ იმპორტზე ან/და დასაბეგრ დროებით იმპორტზე, თუ საქონელი/მომსახურება გამოიყენება ან გამოყენებული იქნება დასაბეგრ ოპერაციებში, დასაბეგრ იმპორტში და საქართველოს ტერიტორიის გარეთ მომსახურების გაწევისათვის”. თუ ყურადღებით წავიკითხავთ კანონის ამ ნაწილს, დავინახავთ, რომ კანონი არ კრძალავს გადახდილი დღგ-ის ჩათვლას იმ საქონელზე/მომსახურებაზე, რომელიც დღგ-ის გადამხდელს გააჩნდა დღგ ის გადამხდელად რეგისტრაციის მომენტისათვის (ანუ, იმ საქონელზე/მომსახურებაზე, რომელიც ჯერ არ იყო გამოყენებული გადამხდელის ეკონომიკურ საქმიანობაში), თუ არ არსებობს დღგ-ის ჩათვლის ამკრძალავი რაიმე სხვა გარემოება (მაგალითად, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით დღგ-ის ჩათვლაზე 90-დღიანი შეზღუდვა).

ის, რომ დღგ-ის თანხის ნაწილი, რომელიც შეესაბამებოდა იმ საქონლის/მომსახურების ნაშთს, რომელიც არსებობდა გადასახადის გადამხდელთან მისი დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის მომენტისათვის და გამოყენებული იქნებოდა დასაბეგრ ოპერაციებში, ექვემდებარება ჩათვლას, აღნიშნული იყო საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წ. 3 თებერვლის #57 ბრძანებით დამტკიცებული ”დამატებული ღირებულების გადასახადის დეკლარაციის შევსების წესის შესახებ” ინსტრუქციის მე 2 მუხლის მე-5 ნაწილის ”ე” პუნქტშიც. მართალია, 2007 წ. 1 ოქტომბრიდან ეს ინსტრუქცია შეიცვალა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წ. 11 სექტემბრის #1048 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციით, რომელშიც ანალოგიური დებულება აღარ წერია, მაგრამ ეს მხოლოდ იმითაა გამოწვეული, რომ დღგ-ის დეკლარაციის ის დანართი, რომელშიც დღგ-ის ჩათვლები იყო გაშიფრული, დეკლარაციის ფორმიდან მთლიანად ამოღებულ იქნა.

3) სსკ მე-12 მუხლის 27-ე ნაწილში მოცემული არამატერიალური აქტივების განმარტების მიხედვით, პროექტი არამატერიალურ აქტივს არ წარმოადგენს. ჩვენი აზრით, ის მშენებლობის ხარჯს წარმოადგენს და იმის გათვალისწინებით, რომ შპს "A" აშენებს არა ძირითად საშუალებას, არამედ გასაყიდ აქტივს, უნდა აისახოს 1630 ანგარიშზე "დაუმთავრებელი წარმოება". შესაბამისად, მისი ღირებულება ქონების გადასახადით არ დაიბეგრება.