ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მიიღება წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც.
ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: aaf@geo.net.ge  ან ტელ/ფაქსით: 39-33-50.

ხელმომწერთა შეკითხვებისათვის ტელ.: 39-33-46, 39-33-47.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს აუდიტისა და კონსალტინგის მენეჯერი მანანა ჯაგაშვილი.

კითხვა: 2007 წლის #6(90) ჟურნალში (კითხვა-პასუხის რუბრიკაში) დასმულ კითხვაზე - "შპს X ის საწესდებო კაპიტალში..." და შემდეგ როგორც ტექსტშია, გაცემულია პასუხი და მკითხველს თავაზობთ, რომ "საგადასახადო თვალსაზრისით ცვეთის დარიცხვა ძირითადი საშუალებების საბაზრო ფასიდან მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნება შესაძლებელი, თუ საწარმო ძირითადი საშუალებების აფასების (მის საბაზრო ღირებულებამდე) თანხას მთლიანად ჩართავს მოგებაში მისი აფასების წელსვე".

საგადასახადო შემოსავლების სამსახური კითხვაზე - ძირითადი საშუალებების (აქტივები) აფასების შედეგად წარმოშობილი ნამეტი ჩაირთვება თუ არა საწარმოს ერთობლივ შემოსავალში, განმარტავს, რომ "კოდექსი აღნიშნულის შემოსავლებში ჩართვას არ ითვალისწინებს".

გთხოვთ გამოაქვეყნოთ თქვენი ჟურნალის მომდევნო ნომერში, თქვენი პასუხი რომელ ნორმატიულ აქტს ეყრდნობა და რამდენად მართებულია საგადასახადო შემოსავლების სამსახურის პასუხი.

პასუხი: შევეცდებით ჩვენი პოზიცია განვმარტოთ უფრო დაწვრილებით.
შემოსავლის განმარტება მოცემულია "ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის "სტრუქტურული საფუძვლების" 70-ე მუხლში, რომლის თანახმად, "შემოსავალი არის საწარმოს მიერ ეკონომიკური სარგებლის ზრდა საანგარიშგებო პერიოდში, აქტივების ზრდის ან ვალდებულებების შემცირების გზით, რაც გამოიხატება საწარმოს საკუთარი კაპიტალის გადიდებით, რომელიც არაა დაკავშირებული საკუთარი კაპიტალის მესაკუთრეთა დამატებით შენატანებთან". ამ განმარტებიდან გამომდინარე, ქონების აფასება, რომელიც ზრდის აქტივის სიდიდეს ისე, რომ ვალდებულებების შეცვლა არ ხდება, წარმოადგენს შემოსავალს. ბუღალტრულად ის აისახება გადაფასების რეზერვის სახით, ამიტომ ფინანსურ ანგარიშგებაში ის აისახება არა მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში, არამედ კაპიტალის ცვლილებების ანგარიშგებაში, თუმცა ეს არ ცვლის მის როგორც შემოსავლის ხასიათს ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით.

რაც შეეხება შემოსავლის ცნებას საგადასახადო თვალსაზრისით, სსკ 176-ე მუხლის 1-ლი ნაწილიდან ცალსახად გამომდინარეობს, რომ "სხვა შემოსავლებს, რომლებიც არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან, განეკუთვნება ნებისმიერი შემოსავალი ან სარგებელი", გარდა "პარტნიორთა შენატანებისა, რომლებიც ზრდიან იმ საწარმოს წმინდა აქტივს, რომელთა პარტნიორსაც წარმოადგენენ შენატანების განმახორციელებელი პირები". ქონების აფასება, ცხადია, პარტნიორთა შენატანებს არ წარმოადგენს, ამიტომ მისი აფასების თანხა, რომლითაც ხდება წმინდა აქტივების ზრდა, უნდა ჩაირთოს ერთობლივ შემოსავალში.

თუ საგადასახადო შემოსავლების სამსახური ანალოგიურ შეკითხვაზე - ძირითადი საშუალებების (აქტივების) აფასების შედეგად წარმოშობილი ნამეტი ჩაირთვება თუ არა საწარმოს ერთობლივ შემოსავალში, პასუხობს, რომ "კოდექსი აღნიშნულის შემოსავლებში ჩართვას არ ითვალისწინებს" (შევნიშნავთ, რომ ასეთი პასუხი გამოქვეყნებული სახით ჩვენ არ გვინახავს), ლოგიკურია, რომ ეს მართლაც ასე იყოს, მაგრამ საგადასახადო კოდექსის ამჟამინდელი დებულებებიდან სწორედ საპირისპირო გამომდინარეობს.

კითხვა: ვართ იურიდიული პირი, დღგ-ის გადამხდელი (ნებაყოფლობით) შპს. ჩვენი კუთვნილი აქტივიდან გაიყიდა შენობის ნაწილი (კერძოდ, III-სართულიანი შენობის პირველი სართული).

გვეხება თუ არა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 226-ე მუხლით შეღავათი დღგ-ისაგან განთავისუფლების შესახებ, თუ შეტყობინებები მყიდველისგან და გამყიდველისგან გაგზავნილია საგადასახადო ინსპექციაში, დაკმაყოფილებულია 226-ე მუხლის მე-2-ნაწილით განსაზღვრული ვადები?

პასუხი: თუ გაყიდულია მხოლოდ შენობის ნაწილი და სხვა არაფერი, - არ გეხებათ. სსკ 226-ე მუხლის 1-ლ ნაწილში აღნიშნულია, რომ "დღგ-ის გადამხდელის მიერ საწარმოს ყველა აქტივის ან ამ საწარმოს დამოუკიდებლად მოქმედი ქვედანაყოფის მიწოდება ერთი ოპერაციის ფარგლებში დღგ-ის მეორე გადამხდელისათვის არ ითვლება დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციად". თქვენი კუთვნილი სამსართულიანი შენობიდან ერთი სართულის გაყიდვა ასეთ შემთხვევას არ მიკუთვნება, რადგან "საწარმოს დამოუკიდებლად მოქმედი ქვედანაყოფის" ცნება გულისხმობს ერთმანეთთან ფუნქციურად დაკავშირებული ძირითადი საშუალებებისა და თანმხლები კომუნიკაციების ისეთ ერთობლიობას (აგრეთვე, შესაძლოა ის მოიცავდეს ნებართვებსა და "ნოუ-ხაუ"-საც), რომელიც მომსახურების გაწევის ან პროდუქციის გამოშვების საშუალებას იძლევა.

კითხვა: რა გადასახადებით დაიბეგრება კომპანიის მიერ ფიზიკური პირისაგან დაქირავებული ბინის ქირა (სადაც განთავსდებიან კომპანიის გენერალური და ფინანსური დირექტორები), რომელსაც იხდის კომპანია?Bბინის გამქირავებელი არის ფიზიკური პირი, რომელიც იმყოფება აღრიცხვაზე საგადასახადოში და აქვს გადამხდელის კოდი.

პასუხი: კომპანიის მიერ ფიზიკური პირისაგან ბინის დაქირავების დროს, რომელშიც ამ კომპანიის დაქირავებულმა თანამშრომლებმა უნდა იცხოვრონ, წარმოიშვება ორი სახის საგადასახადო ვალდებულებები:

1) უნდა დაიბეგროს ბინის გამქირავებლის მიერ მიღებული შემოსავლები. ამ შემთხვევაში, ვინაიდან ფიზიკური პირი რეგისტრირებულია გადასახადის გადამხდელად, ხოლო სსკ მე-13 მუხლის მე-6 ნაწილის "გ" პუნქტის მიხედვით, ფიზიკური პირის მიერ უძრავი ქონების გაქირავება წარმოადგენს არასამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობას, ბინის გამქირავებელი დაიბეგრება მხოლოდ საშემოსავლო გადასახადით (არ დაიბეგრება სოციალური გადასახადით), წარმოშობილი საგადასახადო ვალებულებების დეკლარირება და შესრულება კი ევალება უშუალოდ მას - ბინის გამქირავებელ ფიზიკურ პირს.

2) ვინაიდან კომპანიის მიერ დაქირავებულ ბინაში მისმა თანამშრომლებმა უნდა იცხოვრონ, კომპანიის მხრიდან ადგილი აქვს თანამშრომლებისათვის მომსახურების გაწევას კომპენსაციის გადახდის გარეშე, რაც დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციაა სსკ 225-ე მუხლის მე-2 ნაწილის "გ" პუნქტის მიხედვით. გარდა ამისა, ამ ბინაში მცხოვრებ თანამშრომლებს წარმოეშვებათ სარგებელი სსკ 174-ე მუხლის მე-2 ნაწილის "დ" პუნქტის თანახმად საცხოვრებლის "საიჯარო ქირის წლიური საბაზრო ღირებულების (შესაბამისი პერიოდის პროპორციულად)" ოდენობით, რაც იბეგრება როგორც საშემოსავლო, ასევე სოციალური გადასახადებით.

კითხვა: დუბაიდან შემოსულია საქონელი დაბალფასიანი ინვოისით, შემდეგ ამ საქონელზე მოდის მაღალფასიანი ინვოისი თურქეთიდან. შეიძლება თუ არა, რომ ინვოისებს შორის სხვაობის თანხა გადაყვანილ იქნეს ფონდში, რომელიც იქნება მარკეტინგული ფონდი და გამოყენებული იქნება საქონლის შიდა აღრიცხვისთვის, ან შეიძლება თუ არა, რომ ეს მეორე ინვოისი წარვადგინოთ საბაჟოზე და გადავიხადოთ სხვაობის გადასახადები?

პასუხი: როგორც შეკითხვიდან ჩანს, თქვენ ყიდულობთ საქონელს თურქული კომპანიისაგან, რომელიც ამ საქონელს გიგზავნით პირდაპირ დუბაიდან, ადგილობრივი სავაჭრო ან მწარმოებელი ფირმის მეშვეობით. დუბაის ფირმისთვის საქონლის მყიდველი თურქული კომპანიაა, ხოლო თქვენ - ამ საქონლის მიმღები ხართ, ამიტომაც ის დუბაიდან გამოგზავნილ ინვოისში უთითებს თურქული კომპანიის მიერ მისთვის გადასახდელ ფასს, რაც, ცხადია, უფრო დაბალია, ვიდრე თქვენი შესყიდვის ფასი. ამ სიტუაციაში ერთადერთი სწორი და კანონიერი ნაბიჯია, რომ საქონლის განბაჟების დროს საბაჟო ორგანოს წარუდგინოთ თურქული კომპანიის მიერ გამოწერილი მაღალფასიანი ინვოისი (სასურველია - ხელშეკრულებაც), სადაც აღნიშნული იქნება, რომ საქონლის მყიდველი და მიმღები ხართ თქვენ, საქონლის გამყიდველი არის თურქული კომპანია, ხოლო საქონლის გამომგზავნი - დუბაის ფირმა. ამ შემთხვევაში საბაჟო განბაჟებას მოახდენს ამ ინვოისში დაფიქსირებული საქონლის საფასურიდან. თუ თურქული კომპანიის მიერ გამოწერილი ინვოისის საბაჟოსთვის წარდგენა საქონლის განბაჟებამდე არ მოხდება, მაშინ დუბაისა და თურქული კომპანიების ინვოისებში ასახულ ფასებს შორის სხვაობა ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის საქონლის თვითღირებულებაში კი შეგიძლიათ შეიტანოთ, მაგრამ საგადასახადო მიზნებისათვის ის ჩაითვლება არარეზიდენტის მიერ თქვენთვის გაწეულ საკონსულტაციო-მარკეტინგულ მომსახურებად, რაც იქნება არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადითა და არარეზიდენტის (უკუდაბეგვრის) დღგ-ით დასაბეგრი ობიექტი სსკ 197-ე, 240-1-"ე.ბ" და 241-ე მუხლების შესაბამისად.
   
კითხვა: ვართ სარეკლამო სააგენტო. კლიენტს (მოსკოვში) გავუწიეთ მომსახურება საქართველოს ტერიტორიაზე. ჩვენი მომსახურება დაჯდა 1000 დოლარი + დღგ 180 დოლარი, სულ 1180 დოლარი. ისინი თანხის ჩარიცხვის შემდეგ იქ, რუსეთის ბიუჯეტში იხდიან 18% დღგ-ს იმაზე, რომ ჩვენ აქ გავუწიეთ მომსახურება. ანუ, ჩვენ ვუწერთ ინვოისს 1180 დოლარზე და ისინი გვირიცხავენ 1000-ს, რადგან გადაიხადეს დღგ იქ.

შეიძლება თუ არა ინვოისი ასე გამოიწეროს და ანგარიშზე მივიღოთ ნაკლები თანხა? რა საბუთები გვჭირდება, რომ პრობლემა არ შეგვექმნას საგადასახადოსთან? ჩვენ რეალურად ვკარგავთ 18%-ს, რაც უნდა ჩავრიცხოთ ბიუჯეტში. როგორ შეიძლება თავიდან ავიცილოთ ეს დანაკარგი?

პასუხი: დღგ - ეს არის გადასახადი, დაფუძნებული ტერიტორიულ პრინციპზე. თუ რა ითვლება საქართველოში დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციად, ამას განაზღვრავს საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, ხოლო თუ რა არის დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია რუსეთში - ეს, ცხადია, რუსეთის საგადასახადო კოდექსით განისაზღვრება. ამიტომ, თეორიულად, არ არის გამორიცხული, რომ რაიმე მომსახურება, ერთი ქვეყნის რეზიდენტის მიერ მეორე ქვეყნის რეზიდენტისათვის გაწეული, იბეგრებოდეს დღგ-ით ორივე ქვეყანაში (ან არ იბეგრებოდეს დღგ-ით არცერთ ქვეყანაში). ერთ შემთხვევაში ეს ხდება პირდაპირი დაბეგვრის გზით, ხოლო მეორე შემთხვევაში - უკუდაბეგვრის გზით. საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ამას არეგულირებს 225-ე, 239-ე, 240-ე მუხლები (პირდაპირი დაბეგვრა) და 241-ე მუხლი (უკუდაბეგვრა). თუ თქვენს მიერ გაწეული მომსახურება 1180 ლარად არის შეფასებული დღგ-ის ჩათვლით, ცხადია, ეს თანხა თქვენ უნდა მიიღოთ სრულად, ხოლო რუსულმა ფირმამ თავისი ქვეყნის კანონმდებლობით განსაზღვრული არარეზიდენტის (უკუდაბეგვრის) დღგ უნდა გადაიხადოს მთლიანი თანხიდან თვითონვე და არა დააკავოს დღგ თქვენი კუთვნილი მომსახურების საფასურიდან.

სავარაუდოა, რომ ან რუსული ფირმის ბუღალტერი ვერ ერკვევა იმ საგადასახადო ნიუანსებში, რაც ჩვენ განვმარტეთ, ანდა თქვენი მომსახურების საფასურიდან ის ახდენს არა არარეზიდენტის დღგ-ის, არამედ არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადის დაკავებას, რაც თვისობრივად სხვა გადასახადია (ბოლო შემთხვევაში მისი საქციელი მართებულია). თუ ადგილი აქვს ამ მეორე შემთხვევას, თქვენ ნაკლებად დაზარალდებით, თუ გამოიყენებთ სსკ 193-ე მუხლს "უცხოეთში გადახდილი გადასახადის ჩათვლა", რომლის მიხედვით:

"1. შემოსავალზე, რომელიც მიღებული არ არის საქართველოში არსებული წყაროდან, საქართველოს ფარგლებს გარეთ გადახდილი საშემოსავლო ან მოგების გადასახადის თანხები ჩაითვლება საქართველოში გადასახადის გადახდისას.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით ჩათვლილი თანხების ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს გადასახადების იმ თანხებს, რომლებიც დარიცხული იქნებოდა საქართველოში ამ შემოსავალზე ან მოგებაზე საქართველოში მოქმედი წესითა და განაკვეთებით".

ნებისმიერ შემთხვევაში, რუსულ ფირმასთან გაფორმებულ ხელშეკრულებაში და მისთვის წარდგენილ ინვოისში ჯობია მიუთითოთ არა ის, რომ მომსახურების საფასურია 1180 ლარი დღგ-ის ჩათვლით, არამედ უფრო ზოგადი ფრაზა - "1180 ლარი საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული გადასახადების ჩათვლით".

კითხვა: კომპანია თავისი ძალებით ახორციელებს დამხმარე მეურნეობის მშენებლობას, რომელიც გადადის შემდგომ საანგარიშო პერიოდში (2006-დან 2007-ში). ის აღრიცხული იყო, როგორც დაუმთავრებელი კაპიტალური მშენებლობა. შემიძლია თუ არა 2006 წლის ბოლოს საგადასახადო მიზნებისათვის დავარიცხო ცვეთა? როგორ განიხილავს ამ საკითხს ფინანსური აღრიცხვის სტანდარტები?

პასუხი: სსკ 183-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ცვეთა ერიცხებათ ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებულ ძირითად საშუალებებს. ცხადია, თუ მშენებლობა დაუმთავრებელია, ის ჯერ არ გამოიყენება საწარმოს ეკონომიკურ საქმიანობაში (არ მონაწილეობს ეკონომიკური საქმიანობიდან შემოსავლების მიღებაში), ამიტომაც მშენებლობის დამთავრებამდე მას ცვეთა არ დაერიცხება. ამ საკითხში საგადასახადო კოდექსისა და ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების მიდგომა ერთნაირია.

კითხვა: საქართველოს საწარმო ასრულებს გემებზე, მათ შორის უცხოურ გემებზე, სარემონტო სამუშაოებს. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 236-ე მუხლის თანახმად:
 
"უცხოური საწარმოს, უცხოური ორგანიზაციის ან/და სხვა სახელმწიფოს დაკვეთით, ხელშეკრულების საფუძველზე (გარემონტებული ძირითადი საშუალებების უკან დაბრუნების ვალდებულებით) საქართველოს ტერიტორიაზე ძირითადი საშუალებების სარემონტო მომსახურება იბეგრება დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთით".

ჩვენს მიერ საგადასახადო ინსპექციაში დღგ-ის დეკლარაციასთან ერთად წარედგინება უცხოურ გემებზე ჩატარებულ სარემონტო სამუშაოებზე შესაბამისი ხელშეკრულებები, ინვოისები, სხვა სახის დოკუმენტები, რის საფუძველზე აღნიშნულ დასაბეგრ ბრუნვაზე გამოიყენება დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთი.

როგორც ჩვენთვის ცნობილი გახდა, საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის #4246 კანონით საგადასახადო კოდექსის 236-ე მუხლი შეიცვალა და ჩამოყალიბდა შემდეგი რედაქციით:

"საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე საქონლის გადამუშავების საბაჟო რეჟიმში მოქცეული საქონლის (გადამუშავების პროდუქტის ან გადაუმუშავებელი საქონლის) ტერიტორიიდან გატანა იბეგრება დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთით".

გთხოვთ განგვიმარტოთ, აღნიშნული ცვლილებებით დადგენილი ტექსტის მიხედვით ჩვენს მიერ უცხოურ გემებზე შესრულებული სარემონტო სამუშაოებზე გამოყენებული უნდა იქნას დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთი, თუ იგი მოექცევა დაბეგვრის რომელიმე სხვა რეჟიმში?

პასუხი: ვინაიდან სსკ 236-ე მუხლის ძველი რედაქცია არსებითად შეცვლილია, ახლა გემების (მათ შორის, უცხოური გემების) სარემონტო სამუშაოების დღგ-ით დაბეგვრის საკითხის გადასაწყვეტად უნდა იხელმძღვანელოთ სსკ 240-ე მუხლით "მომსახურების გაწევის ადგილი". დღგ-ით დაბეგვრის მიზნებისათვის, ამ მუხლის 1-ლი ნაწილის "ბ" პუნქტის თანახმად მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "მომსახურების ფაქტობრივად განხორციელების ადგილი, თუ ის დაკავშირებულია მოძრავ ქონებასთან". ვინაიდან გემი, ცხადია, უძრავი ქონება არ არის, მისი რემონტი კი მასთან უშუალოდ დაკავშირებულია, თქვენს მიერ შესრულებული სარემონტო მომსახურება დაიბეგრება 18%-იანი დღგ-ით, თუ რემონტის განხორციელებისას გემი საქართველოს ტერიტორიულ წყლებში იმყოფებოდა, და არ დაიბეგრება დღგ-ით (არც ნულოვანი და არც 18%-იანი განაკვეთით), თუ გემი საქართველოს ტერიტორიული წყლების გარეთ იმყოფებოდა.

კითხვა: საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 247-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, დღგ-ის ჩათვლა არ წარმოებს "იმ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებით, რომლებიც არ არის წარმოდგენილი მყიდველის (ჩათვლის მიმღების) მიერ დღგ-ის საანგარიშო პერიოდის დამთავრებიდან არა უგვიანეს 45 დღისა".

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის #5280-რს კანონით (საქართველოს საგადასახადო კოდექსში დამატებებისა და ცვლილებების შეტანის შესახებ) აღნიშნული მუხლი ჩამოყალიბდა შემდეგი რედაქციით:

დღგ-ის ჩათვლა არ წარმოებს "იმ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებით, რომლებიც არ არის წარმოდგენილი მყიდველის (ჩათვლის მიმღების) მიერ დღგ-ის საანგარიშო პერიოდის დამთავრებიდან არა უგვიანეს 45 კალენდარული დღისა, ამასთანავე, თუ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების წარდგენის პერიოდი იწურება შესაბამის თვეში დღგ-ის დეკლარაციის წარდგენის ვადამდე, - მაშინ არა უგვიანეს აღნიშნული ვადისა".

გთხოვთ, აღნიშნული ცვლილებების გათვალისწინებით კონკრეტული თარიღების მითითებით განგვიმარტოთ, რომელ ვადამდე შეგვიძლია მივიღოთ მომწოდებელზე გადახდილი დღგ-ის ჩათვლა, თუ:

- საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა მიმწოდებლის მიერ გამოწერილია 15 დეკემბრის თარიღით;

- გამოწერილია 15 იანვრის თარიღით;

- გამოწერილია 15 თებერვლის თარიღით;

- გამოწერილია 15 მარტის თარიღით;

- გამოწერილია 15 აპრილის თარიღით.

პასუხი: დღგ-ის ჩათვლის 45-დღიანი შეზღუდვა აითვლება "დღგ-ის საანგარიშო პერიოდის დამთავრებიდან", ამიტომ არა აქვს მნიშვნელობა, თვის რომელ რიცხვშია გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა - 1-ში, 15-ში თუ 31-ში. ყველა შემთხვევაში ათვლა იწყება თვის ბოლო რიცხვიდან. ვინაიდან დღგ-ის დეკლარირების ვადა მომდევნო თვის 15 რიცხვია, აღნიშნული დებულება საშუალებას იძლეოდა ჩაგვეთვალა დღგ ან იმავე თვეში, როდესაც ის მივიღეთ, ან, თუ რაიმე მიზეზის გამო ეს იმავე თვეში ვერ მოესწრებოდა, მომდევნო თვეში მაინც. მაგრამ იმის გამო, რომ ზოგიერთი თვე 31-დღიანია, მომდევნო თვის დეკლარირების ვადა იწურებოდა არა წინა თვის ბოლო რიცხვიდან ათვლილ 45-ე დღეს, არამედ - 46-ე დღეს (31+15=46). ვიღებდით კურიოზულ სიტუაციას: თუ, მაგალითად, დეკემბერში გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის მიხედვით დღგ-ის ჩათვლა ხდებოდა იანვარში (რომელიც 31-დღიანი თვეა!), იანვრის დღგ-ის დეკლარაცია უნდა წარგედგინათ 14 თებერვლამდე და არა - 15 თებერვალს.

საგადასახადო კოდექსში ახლახან შეტანილი ცვლილებების არსი სწორედ ამ ხარვეზის გამოსწორებაშია. ამიერიდან 45-დღიანი შეზღუდვა, რომელიც აითვლება თვის ბოლო რიცხვიდან, "გაგრძელებულია" მომდევნოს მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე (15 რიცხვის ჩათვლით) 31-დღიანი თვეების შემთხვევებშიც. შესაბამისად, დეკემბერში მიმწოდებლის მიერ გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურით დღგ შეგიძლიათ უპრობლემოდ ჩაითვალოთ იანვრის თვის დღგ–ის დეკლარაციით ანუ 15 თებერვლამდე, იანვარში მიმწოდებლის მიერ გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ ფაქტურით დღგ შეგიძლიათ უპრობლემოდ ჩაითვალოთ თებერვლის თვის დღგ-ის დეკლარაციით ანუ 15 მარტამდე და ა.შ.

კითხვა: საწესდებო კაპიტალში შეტანილი მაქვს ძირითადი საშუალებები. შესაძლებელია თუ არა დავარიცხო ასპროცენტიანი ცვეთა და როგორი ბუღალტრული გატარება ექნება?

პასუხი: როგორც ჩანს, შეკითხვის ავტორი "ასპროცენტიან ცვეთაში" გულისხმობს სსკ 183-ე მუხლის მე-13 ნაწილის გამოყენებას. ასეთ შემთხვევაში დასმულ კითხვაზე პასუხი უარყოფითია, რადგან ამ მუხლის თანახმად, ასპროცენტიანი გამოქვითვის უფლება ვრცელდება მხოლოდ "შესყიდული, ლიზინგით მიღებული ან გადასახადის გადამხდელის მიერ წარმოებული ძირითადი საშუალებების მიმართ".

კითხვა: სავაჭრო კომპანიის დისტრიბუტორი თანამშრომელი, რომელსაც შეაქვს საქონელი მაღაზიებში, ვალდებულია თუ არა გამოწეროს სასაქონლო ზედნადები მაშინ, როცა ამას არ ითხოვს მაღაზია, თუ გაყიდვის ფაქტის დასადასტურებლად საკმარისია საკონტროლო-სალარო აპარატის ჩეკის ამორტყმა?

პასუხი: სასაქონლო ზედნადებსა და საკონსტროლო-სალარო აპარატის ჩეკს სხვადასხვა დანიშნულება აქვს - პირველი ადასტურებს საქონლის მიწოდების ფაქტს (გარდა საცალო წესით საქონლის მიწოდებისა), ხოლო მეორე - თანხის გადახდის ფაქტს როგორც საბოლოო, ასევე არასაბოლოო მომხმარებლისაგან.

თუ დისტრიბუტორმა მაღაზიაში შეტანისას არ გამოწერა სასაქონლო ზედნადები, მაშინ უნდა ჩაითვალოს, რომ მან მაღაზიას (ანუ საწარმოს, რომელიც საქონლის გადამყიდველია) კი არ მიჰყიდა საქონელი, არამედ საბოლოო მომხმარებელს, ოღონდ ამ შემთხვევაში საქონლის გაცემისა და გადახდის დღე ერთმანეთს უნდა ემთხვეოდეს. ის, რომ მაღაზიას გაუჩნდა "მარცხენა" ანუ გაუფორმებელი საქონელი, დისტრიბუტორის პრობლემა არ არის - მან საქონლის გაყიდვის ფაქტი უნდა აღიაროს ამორტყმული საკონტროლო-სალარო აპარატების ჩეკების მიხედვით, როგორც საცალო ქსელში ანუ საბოლოო მომხმარებელზე გაყიდული.

კითხვა: ქართული ფირმა ქირაობს უძრავ ქონებას არარეზიდენტი იურიდიული პირისაგან. გამქირავებელი თანახმაა, რომ ქირავნობის ღირებულება გადახდილი იქნეს წელიწადში ერთხელ, ყოველი წლის ბოლოს. რა საგადასახადო ვალდებულებები წარმოგვეშვება და როდის?

პასუხი: შეკითხვაში არ არის მითითებული, სად მდებარეობს ნაქირავები უძრავი ქონება. სსკ 240-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ა" პუნქტის თანახმად, დღგ-ით დაბეგვრის მიზნებისათვის  მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "უძრავი ქონების ადგილმდებარეობა, თუ მომსახურება დაკავშირებულია ამ ქონებასთან". ამიტომ თუ უძრავი ქონება საქართველოშია, სსკ 241-ე მუხლის მიხედვით არარეზიდენტისთვის გადასახდელი ქირა დაიბეგრება უკუდაბეგვრის დღგ-ის 18%-იანი განაკვეთით ყოველი თვის ბოლოს, დარიცხვის მეთოდით, რაზეც საგადასახადო ინსპექციას წარედგინება არარეზიდენტის (უკუდაბეგვრის) დღგ-ის დეკლარაცია მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე. ეს გამომდინარეობს იქიდან, რომ სსკ 238-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით, "თუ მომსახურების გაწევა ხდება რეგულარულად ან უწყვეტად, მომსახურების გაწევა შესრულებულად ითვლება... არა უგვიანეს საანგარიშო თვის ბოლო სამუშაო დღისა". აქ მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ ამავე მუხლის მე-7 ნაწილი მოცემულ შემთხვევაზე არ ვრცელდება, რადგან გაქირავებელი არარეზიდენტი იურიდიული პირი დღგ ის გადამხდელი არ არის.

გარდა ამისა, არარეზიდენტისათვის გადახდილი ქირა დაიბეგრება არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით ფაქტობრივად გადასახდელი თანხიდან 10%-ის დაკავების გზით გადახდის მომენტში, სსკ 197-ე მუხლის მიხედვით.

კითხვა: რეორგანიზაციის შედეგად პრეზიდენტის ბრძანებულებით დამტკიცებულ იქნა სამინისტროს ახალი დებულება, რომლის თანახმად გაუქმდა ყოფილი საქვეუწყებო დაწესებულებები ისე, რომ უფლებამონაცვლე გამოცხადებული არ ყოფილა. ბალანსმფლობელმა სამინისტრომ ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს წარუდგინა გაუქმებული დაწესებულების ბალანსზე რიცხული ქონების ნუსხა, ახლადშექმნილ ორგანიზაციაზე გადასაცემად. ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო სხვა და სხვა მიზეზების გამო ორი წლის განმავლობაში აჭიანურებს გადაცემის პროცესს. ქონება ფაქტიურად იმ ახლადშექმნილი ორგანიზაციის ხელშია აღრიცხვის გარეშე, ვისაც ყოფილი დაწესებულებების ფუნქცია-მოვალეობები გადაეცა.

გთხოვთ ვრცელ განმარტებას, რა უნდა მომხდარიყო ბუღალტრულად, ვის რა ევალებოდა და ვერ გააკეთა?

პასუხი: სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული ქონების გადაცემა ხდება საქართველოს მთავრობის 2005 წ. 3 დეკემბრის #218 დადგენილებით დამტკიცებული "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მოძრავი ნივთის საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებული ფორმებით სარგებლობის უფლებით მართვის (გადაცემის) წესის შესახებ" დებულებისა და საქართველოს მთავრობის 2006 წ. 12 ივნისის #110 დადგენილებით დამტკიცებული "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობების სარგებლობის უფლებით გადაცემის წესის შესახებ" დებულების თანახმად. ამ დებულებების თანახმად, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული ქონება შეიძლება გადაეცეს ვადით ან უვადოდ, სასყიდლით ან უსასყიდლოდ. სახელმწიფო ქონების სარგებლობის ფორმით გადაცემის ინიციატორი შესაბამის განაცხადს წარუდგენს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს ან მის ტერიტორიულ ორგანოს, რომელიც, თავის მხრივ, აღნიშნული საკითხვის განხილვის შემდგომ იღებს გადაწყვეტილებას მისი ვადიან ან უვადო სარგებლობაში გადაცემის შესახებ.

მოცემულ შემთხვევაში, თუ რატომ ხდება შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღების გაჭიანურება, ძნელი სათქმელია (მიზეზებს არც თქვენ უთითებთ შეკითხვაში). შესაძლოა, სამინისტროში მსჯელობენ ქონების გადაცემის ფორმის (ვადის, სასყიდლიანობის) შესახებ. ამის თაობაზე ვრცელი განმარტება უნდა მოითხოვოთ ეკონომიკური განვითარების სამინისტროსაგან და არა ჩვენგან.
შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე თქვენი ორგანიზაციის მიერ ქონების ფაქტობრივი ფლობა უნდა განხილულ იქნეს როგორც თხოვება.

კითხვა: როცა სახელმწიფო უწყება რეორგანიზაციის შედეგად ერთი სტრუქტურული ერთეულის ფუნქცია მოვალეობებს გადასცემს მეორე სტრუქტურულ ერთეულს, რატომ არ აქვს უფლება შესაბამისად გადასცეს მისი ქონებაც, ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს გარეშე? ერთიც სახელმწიფო უწყებაა და მეორეც.

ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს ჩარევა მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა იყოს საჭირო, როცა ქონება ბალანსმფლობელთან კარგავს დანიშნულების ფუნქციას და უნდა გადაეცეს სხვას. გთხოვთ განმარტებას.

პასუხი: თქვენი მოსაზრება შესაძლოა ლოგიკურია, მაგრამ იმის კომენტარი, თუ რა მოტივაციით არის მიღებული საქართველოს მთავრობის მიერ შესაბამისი დადგენილებები, სცილდება ჩვენს კომპეტენციას.

კითხვა: რეორგანიზაციის შედეგად სამინისტროს ყოფილი საქვეუწყებო დაწესებულების ლიკვიდაციის გამო, ფუნქცია-მოვალეობები გადაეცა ახლად შექმნილ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს და მის ბალანსზე აღრიცხული ქონებაც ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ გადასცა ამავე საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს უზუფრუქტის ხელშეკრულებით.

რა ხდება მაშინ, როცა იგივე საჯარო სამართლის იურიდიული პირი სახელმწიფო დაფინანსებით დამტკიცებული ბიუჯეტის ფარგლებში იძენს ქონებას? თუ ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო სახელმწიფო ქონების გამკარგავია, ამ შემთხვევაში ხელშეკრულება არ არის საჭირო?

პასუხი: როდესაც საჯარო სამართლის იურიდიული პირი სახელმწიფო დაფინანსებით დამტკიცებული ბიუჯეტის ფარგლებში იძენს ქონებას, ის, თავისთავად ცხადია, ამ ქონების განმკარგავი ხდება და დამატებითი შეთანხმება ამის თაობაზე საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროსთან საჭირო არ არის. შეიძლება ითქვას, რომ ასეთი შეთანხმება უკვე მოხდა, როდესაც დამტკიცდა ამ საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ბიუჯეტი.

თუმცა, შემდგომში საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება ამ ქონების სხვისთვის გადაცემის შესახებ საქართველოს მთავრობის 2005 წ. 3 დეკემბრის #218 დადგენილებით დამტკიცებული "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მოძრავი ნივთის საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებული ფორმებით სარგებლობის უფლებით მართვის (გადაცემის) წესის შესახებ" დებულების ან საქართველოს მთავრობის 2006 წ. 12 ივნისის #110 დადგენილებით დამტკიცებული "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობების სარგებლობის უფლებით გადაცემის წესის შესახებ" დებულების თანახმად.

კითხვა: საწარმოს, რომელსაც რესტრუქტურიზებული აქვს საგადასახადო დავალიანება, შეუძლია თუ არა ამ რესტრუქტურიზებულ დავალიანებაზე გადახდილი პროცენტები გამოქვითოს დასაბეგრი შემოსავლიდან?

პასუხი: "საგადასახადო დავალიანებების რესტრუქტურიზაციის შესახებ" საქართველოს 1998 წლის 5 მარტის კანონის თანახმად რესტრუქტურიზებულ საგადასახადო დავალიანებაზე ბიუჯეტში გადასახდელი პროცენტები, რომლებიც აღნიშნული კანონის მე-2 მუხლის მე-7 პუნქტის თანახმად შეადგენს თვეში 0,5%-ს, გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან. მართალია, სსკ 190-ე მუხლის "ბ" ნაწილში აღნიშნულია, რომ დასაბეგრი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება "ბიუჯეტში შეტანილი ან შესატანი სანქციების თანხა", მაგრამ რესტრუქტურიზებულ საგადასახადო დავალიანებაზე გადასახდელი პროცენტი საგადასახადო სანქციას არ წარმოადგენს, ვინაიდან სსკ 126-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად, "საგადასახადო სანქცია არის პასუხისმგებლობის ზომა ჩადენილი საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის". იმის გათვალისწინებით, რომ საგადასახადო დავალიანების რესტრუქტურიზაციის დროს ბიუჯეტის სასარგებლოდ დარიცხული პროცენტი უშუალოდ დაკავშირებულია ამ ვალდებულების დაფარვასთან და არა რაიმე საგადასახადო სამართალდარღვევასთან, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ეს პროცენტები არ წარმოადგენს საგადასახადო სანქციას და შესაბამისად, მასზე სსკ 190-ე მუხლის "ბ" ნაწილი არ გავრცელდება.

დამატებით იმასაც აღვნიშნავთ, რომ "საგადასახადო დავალიანებების რესტრუქტურიზაციის შესახებ" საქართველოს 1998 წლის 5 მარტის კანონის 1-ლი მუხლის "ზ" პუნქტის თანახმად, საწარმოს რესტრუქტურიზაცია არის "საწარმოს საფინანსო-ეკონომიკური მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად მიმართული სამართლებრივი, ორგანიზაციულ-ტექნიკური, ტექნოლოგიური და სხვა ღონისძიებათა კომპლექსი". აქედან გამომდინარე, საგადასახადო დავალიანების რესტრუქტურიზაციის დროს ბიუჯეტის სასარგებლოდ დარიცხული პროცენტი წარმოადგენს ერთობლივი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებულ ფინანსურ ხარჯს, ისევე როგორც ჩვეულებრივ კრედიტებზე და სესხებზე დარიცხული პროცენტები, რომლებიც გამოსაქვითი ხარჯებია.