ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მიიღება წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც.

ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: aaf@geo.net.ge  ან ტელ/ფაქსით: 39-33-50.

ხელმომწერთა შეკითხვებისათვის ტელ.:39-33-46, 39-33-47.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს აუდიტისა და კონსალტინგის მენეჯერი ფრიდონ ალშიბაია.

კითხვა: ორგანიზაცია, რომელიც არის დღგ-ის გადამხდელი, თანამშრომლობს სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციასთან, რომლებიც გათავისუფლებულნი არიან დღგ-ის გადასახადისაგან. ჩვენ შესაბამისად ვუწერთ ა/ფ-ებში (-) და (0).

საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, დეკემბრის თვის დღგ-ის დეკლარაციაში უნდა ჩაიწეროს ხვედრითი წონის მიხედვით დღგ-ის ჩათვლილი თანხის დაზუსტება.

ამის გაკეთებას სხვადასხვანაირად გვეუბნებიან და გთხოვთ, პატარა მაგალითის სახით გვიპასუხოთ.

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, უნდა დაზუსტდეს, თქვენი საქონლის/მომსახურების მიწოდება შეკითხვაში აღნიშნული ორგანიზაციებისათვის "გათავისუფლებულია დღგ-ისაგან" თუ "იბეგრება დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთით". ეს ერთი და იგივე არ არის - დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთით დასაბეგრი ოპერაციების დროს დღგ-ის ჩათვლა ხდება შეზღუდვის გარეშე, ხოლო თუ ოპერაცია დღგ-ისაგან განთავისუფლებულია, მაშინ მოქმედებს სსკ 247-ე მუხლის მე-5 ნაწილი. ეს დებულება განსაზღვრავს, რომ "თუ დღგ-ის გადამხდელს აქვს დასაბეგრი და ამ კოდექსის თანახმად დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ოპერაციები, მაშინ დღგ-ის ჩასათვლელი თანხა განისაზღვრება მხოლოდ დასაბეგრ ოპერაციებში გამოყენებული საქონლის/მომსახურების ღირებულების შესაბამისად. თუ შეუძლებელია ასეთი გამიჯვნა, დღგ-ის ჩასათვლელი თანხა განისაზღვრება საერთო ბრუნვის თანხაში დასაბეგრი ბრუნვის ხვედრითი წონის მიხედვით, რომელიც გამოიანგარიშება საანგარიშო თვის საერთო ბრუნვაში დასაბეგრი ბრუნვის ხვედრითი წონის საფუძველზე", ამასთან ამ წესის გამოყენებამდე გამოყოფილი უნდა იყოს ჩასათვლელი დღგ ეკონომიკური საქმიანობიდან და მხოლოდ მის მიმართ ხდება აღნიშნული დებულების გამოყენება. ასსკ 247-ე მუხლის მე-6 ნაწილი აკონკრეტებს, რომ "ამ მუხლის მე-5 ნაწილით ხვედრითი წონის მიხედვით განსაზღვრული დღგ-ის ჩასათვლელი თანხის დაზუსტება წარმოებს მიმდინარე საგადასახადო წლის დეკემბრის თვის დეკლარაციაში წლიური დასაბეგრი და გათავისუფლებული ბრუნვების ხვედრითი წონის მიხედვით".

აღნიშნული პუნქტის განსამარტავად, მოვიყვანოთ ასეთი მაგალითი, რომელიც გამოქვეყნებული იყო "ააფი"-ს 2005 წლის #10(70)-ში:

მაგალითი. პოლიგრაფიული საწარმო წლის მანძილზე ახორციელებდა სხვადასხვა პოლიგრაფიულ მომსახურებას, მათ შორის როგორც დღგ-ით დასაბეგრს, ასევე დღგ-ისაგან გათავისუფლებულს (ჟურნალ-გაზეთების, მხატვრული ლიტერატურის ბეჭდვა). ჩასათვლელი დღგ-ის გამიჯვნა დასაბეგრ და გათავისუფლებულ ოპერაციებზე ვერ ხდებოდა, ამიტომ გამოიყენებოდა დღგ-ის ჩათვლის პროპორციული წესი. 10 თვის განმავლობაში დღგ-ით დასაბეგრმა ბრუნვამ შეადგინა 180 000 ლარი, ხოლო დღგ-ისაგან გათავისუფლებულმა ბრუნვამ - 20 000 ლარი. ჩასათვლელი დღგ სულ შეადგენდა 11 000 ლარს, რომლიდანაც ჩათვლილი იქნა პროპორციის წესის გამოყენებით 9 900 ლარი, ხოლო 1 100 ლარი არ იქნა ჩათვლილი. ნოემბრის თვეში ამ პოლიგრაფიულ საწარმოს ჰქონდა დღგ-ით დასაბეგრი ბრუნვა 24 000 ლარი და ამდენივე - დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ბრუნვა. ამ თვეში ჩასათვლელმა დღგ-მ შეადგინა 4 000 ლარი, რომლიდანაც დღგ-ის ჩათვლის პროპორციის წესის გამოყენებით ჩათვლილი იქნა ნახევარი - 2 000 ლარი, ხოლო 2 000 ლარი არ იქნა ჩათვლილი. დეკემბრის თვეში საწარმოს ჰქონდა დღგ-ით დასაბეგრი ბრუნვა 1 000 ლარი და ამდენივე - დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ბრუნვა, ხოლო ჩასათვლელი დღგ ამ თვეში მას არ ჰქონია.

ამგვარად, პოლიგრაფიულ საწარმოს წლის მანძილზე სულ ჰქონდა ბრუნვა 250 000 ლარის ოდენობით, მათ შორის 205 000 ლარი (180 000+24 000+1 000) - დღგ-ით დასაბეგრი ბრუნვა და 45 000 (20 000+24 000+1 000) ლარი - დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ბრუნვა. შესაბამისად, წლის მანძილზე საერთო ბრუნვაში დღგ-ით დასაბეგრმა ოპერაციებმა შეადგინა 205 000/250 000 ანუ 82%. წლის მანძილზე ჩასათვლელი დღგ-ის საერთო თანხაა 15 000 ლარი, რომლიდანაც წლის ბოლოსათვის ჩათვლილი იყო 9 900+2 000=11 900 ლარი, ხოლო 1 100+2 000=3 100 ლარი არ იყო ჩათვლილი.

სსკ 247-ე მუხლის მე-6 ნაწილის შესაბამისად, პოლიგრაფიულმა საწარმომ  წლის მანძილზე განხორციელებული დღგ-ით დასაბეგრი და გათავისუფლებული ბრუნვებიდან გამომდინარე, უნდა მოახდინოს დღგ-ის ჩათვლის თანხის დაზუსტება დეკემბრის თვის დეკლარაციაში. წლის შედეგების მიხედვით ირკვევა, რომ ჩათვლას ექვემდებარება სულ დღგ 15 000X82%=12 300 ლარი და არა 11 900 ლარი, ანუ პოლიგრაფიული საწარმო დეკემბრის თვეში დამატებით ჩაითვლის 400 (12 300-11 900) ლარს, რასაც ასახავს დეკემბრის თვის დღგ-ის დეკლარაციის III განაყოფის მე-19 უჯრაში (თუ აღნიშნული გადაანგარიშების შედეგად გაირკვეოდა, რომ გადამხდელს დღგ მეტი ჰქონდა ჩათვლილი, მაშინ ის განსხვავების თანხას დაარიცხავდა ბიუჯეტის სასარგებლოდ, რაც აისახებოდა დეკემბრის თვის დღგ-ის დეკლარაციის III განაყოფის მე-18 უჯრაში).

კითხვა: საქველმოქმედო ფონდს, რომელიც არ ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას, გააჩნია საცხოვრებელი ბინა. გთხოვთ განგვიმარტოთ, ბინის გაყიდვის შემთხვევაში რა ვალდებულება ეკისრება სახელმწიფო ბიუჯეტის წინაშე?

პასუხი: სსკ 221-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია წარმოიშობა მხოლოდ ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში განხორციელებული საქონლის ან მომსახურების მიწოდებისას. სსკ მე-13 მუხლში მოყვანილი ეკონომიკური საქმიანობის განმარტების თანახმად კი, საცხოვრებელი ბინის (სახლის) ერთჯერადი რეალიზაცია არ მიეკუთვნება არც სამეწარმეო და არც არასამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობას. ამიტომ თუ საქველმოქმედო ფონდს საცხოვრებელი ბინა ეკონომიკური საქმიანობის მიზნით არ გამოუყენებია, მისი გაყიდვა (გაყიდვის ფასის მიუხედავად) არ ჩაითვლება დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციად. ანალოგიური პოზიცია ფიზიკური პირის მიერ გაყიდული საცხოვრებელი ბინის (სახლის) გაყიდვის შემთხვევაში გამოხატულია საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის 29.09.2006 წ. #2-03/8974 წერილში (გამოქვეყნებულია "ააფი"-ს 2006 წლის #10(82)-ში).

ამავე მიზეზით, თუ საქველმოქმედო ფონდს საგადასახადო ორგანოს მიერ მინიჭებული აქვს საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსი, მაშინ სსკ 172-ე მუხლის "ა" ნაწილის მიხედვით, ის ბინის გაყიდვით მიღებული შემოსავლიდან არც მოგების გადასახადით არ დაიბეგრება. თუ ფონდს ასეთი სტატუსი მინიჭებული არა აქვს, ბინა კი მის საბალანსო ღირებულებაზე მეტი თანხით გაიყიდა (რაც სავარაუდოა), მაშინ ადგილი აქვს ფონდის წმინდა აქტივების ზრდას და სსკ 176-ე მუხლის მიხედვით, ნამეტი თანხიდან ფონდმა უნდა გადაიხადოს მოგების გადასახადი.

კითხვა: შპს X დარეგისტრირდა 2006 წლის 4 აპრილს. 2006 წლის მანძილზე მან განახორციელა მხოლოდ რამდენიმე ოპერაცია, ხოლო 2007 წელს მას სრულად შეჩერებული აქვს საქმიანობა. გადაწყვეტილია მისი ლიკვიდაცია 2007 წლის ივნისის თვეში. რამდენადაც ჩვენთვის ცნობილია, ლიკვიდაციის დასრულებისას უნდა წარდგენილ იქნეს ასევე ფინანსური ანგარიშგებები (ბალანსი, მოგება-ზარალი და სხვ.). გვაინტერესებს, რა პერიოდისთვის (საწყისი და საბოლოო თარიღი) უნდა შევადგინოთ საგადასახადოში წარსადგენი ანგარიშგება, თუ აქამდე არ შედგენილა არანაირი ფინანსური ანგარიშგება, მათ შორის 2006 წლის მიხედვით?

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, თქვენ უნდა წარუდგინოთ საგადასახადო ორგანოს 2006 წლის მოგებისა და ქონების გადასახადების წლიური დეკლარაციები, რომელთა ჩაბარების ვადა იყო 2007 წლის 31 მარტი (ან, თუ თქვენ გამოიყენებდით წლიური დეკლარაციების წარდგენის გადავადების სამთვიან უფლებას სსკ 96-ე მუხლის მიხედვით - 2007 წლის 30 ივნისამდე). ამის შემდეგ, თუ თქვენი ეკონომიკური საქმიანობა შეწყვეტილად ცხადდება, სსკ 217-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით უნდა წარუდგინოთ საგადასახადოს დეკლარაცია ერთობლივი შემოსავლებისა და გამოქვითვების შესახებ ეკონომიკური საქმიანობის შეწყვეტის დღიდან 30 დღის ვადაში. დეკლარაცია მოიცავს პერიოდს წლის დასაწყისიდან ეკონომიკური საქმიანობის შეწყვეტის დღემდე. ამის შემდეგ იწყება ფირმის ლიკვიდაციის უშუალო პროცედურები (მათ შორის არის ფირმის საგადასახადო შემოწმება), რომელთა დასრულების შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა ეცნობება საგადასახადო ორგანოს სსკ 217-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით და ფირმის ლიკვიდაციის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებიდან 15 დღის ვადაში კიდევ ერთხელ (ამჯერად უკვე საბოლოოდ) წარედგინება მას მოგებისა და ქონების საგადასახადო დეკლარაციები. თუ ფირმას იმ დროისათვის შესრულებული აქვს საგადასახადო ვალდებულებები ბიუჯეტის წინაშე, მაშინ საგადასახადო ორგანო მოახდენს ჩანაწერს სამეწარმეო რეესტრში იურიდიული პირის ლიკვიდაციის შესახებ.

კითხვა: შპს X-ის საწესდებო კაპიტალში შეტანილ იქნა ძირითადი საშუალება. აქვს თუ არა შპს X ს უფლება აღნიშნულ ძირითად საშუალებას დაარიცხოს ცვეთა საგადასახადო და ფინანსური თვალსაზრისით მისი საბაზრო ფასის საფუძველზე?

პასუხი: ფინანსურ აღრიცხვაში ძირითადი საშუალებების ცვეთის დარიცხვა ხდება საწარმოს სააღრიცხვო პოლიტიკით განსაზღვრული ცვეთის ერთ-ერთი მეთოდით. არსებობს  ფინანსური თვალსაზრისით ცვეთის დარიცხვის რამდენიმე მეთოდი: წრფივი, შემცირებად ნაშთთა, რიცხვთა ჯამის და მწარმოებლურობის. ყველა მათგანში ცვეთის დარიცხვის ფორმულაში მონაწილეობს ძირითადი საშუალების საბალანსო ღირებულება. თუ საწესდებო კაპიტალში ჩადებული ძს შემდგომში არ გადაფასებულა, მისი საბალანსო ღირებულება ტოლია იმ თანხის, რა ფასითაც ის იქნა შეტანილი საწესდებო კაპიტალში და შესაბამისად, ის ამ თანხიდან გამომდინარე გაიცვითება. თუ საწარმოს სურს დაარიცხოს ცვეთა ძირითადი საშუალების საბაზრო ფასიდან, მაშინ მან მანამდე უნდა გადააფასოს ეს ძირითადი საშუალება მის საბაზრო ღირებულებამდე.

საგადასახადო თვალსაზრისით, ძირითადი საშუალების ცვეთა აგრეთვე მისი საბალანსო ღირებულებიდან გამომდინარე გაიანგარიშება და არა საბაზრო ფასიდან. საგადასახადო თვალსაზრისით ცვეთის დარიცხვა ძირითადი საშუალების საბაზრო ფასიდან მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნება შესაძლებელი, თუ საწარმო ძირითადი საშუალების აფასების (მის საბაზრო ღირებულებამდე) თანხას მთლიანად ჩართავს დასაბეგრ მოგებაში მისი აფასების წელსვე.

კითხვა: თურქეთის მოქალაქემ - არარეზიდენტმა ფიზიკურმა პირმა ფირმას გაუწია საერთაშორისო სატრანსპორტო მომსახურება, კერძოდ, თურქეთის ქალაქ ტრაპიზონიდან თბილისამდე შემოზიდა საქონელი, რისთვისაც ფირმამ მას გადაუხადა 300 ლარი. გთხოვთ გაგვიმარტოთ, რა სახის და ოდენობის გადასახადები უნდა გადაიხადოს ფირმამ?

პასუხი: საქართველოს რეზიდენტი ფირმის მიერ არარეზიდენტი ფიზიკური პირისათვის მომსახურების ანაზღაურება იბეგრება არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით გადახდის წყაროსთან. სსკ 197-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "გ" პუნქტის თანახმად, საერთაშორისო სატრანსპორტო მომსახურებისათვის (თუ ის აკმაყოფილებს საერთაშორისო გადაზიდვის განმარტებას სსკ 12-ე მუხლის მე-15 ნაწილის მიხედვით) არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთია 4%. ამიტომ თუ შეკითხვაში აღნიშნული 300 ლარი "ხელზე" გაცემული თანხაა, მაშინ არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადი, რომელიც ბიუჯეტში უნდა იქნეს გადახდილი, შეადგენს (300:0,96)*4%=12.50 ლარს.

არარეზიდენტის დღგ-ის გადახდა საქართველოს რეზიდენტ ფირმას არ მოუწევს, რადგან დღგ-ის მიზნებისათვის ტრაპიზონიდან თბილისამდე არარეზიდენტის მიერ საქონლის საერთაშორისო გადაზიდვა სსკ 240-ე მუხლის 1-"დ" პუნქტის მიხედვით არ წარმოადგენს საქართველოს ტერიტორიაზე გაწეულ მომსახურებას.

რაც შეეხება სოციალურ გადასახადს, მისი სწორად გამოანგარიშების მიზნისათვის არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ გაწეული სატრანსპორტო მომსახურება ხელშეკრულებაში გაყოფილი უნდა იქნეს ორ ნაწილად: გადაზიდვა ტრაპიზონიდან საქართველო-თურქეთის საზღვრამდე და საქართველო-თურქეთის საზღვრიდან თბილისამდე. მეორე ნაწილისათვის კუთვნილი საზღაური სოციალური გადასახადით დაიბეგრება, პირველი ნაწილისათვის კი - არა.

კითხვა: შპს A-ს კუთვნილი ერთ-ერთი შენობის როგორც ძირითადი საშუალების ღირებულებითი ბალანსია 100 000 ლარი და იგი აღრიცხულია როგორც ცალკე ჯგუფი საგადასახადო კოდექსის 183-ე მუხლის მიხედვით, ხოლო მისი საბაზრო ფასი 300 000 ლარია აუდიტორის შეფასებით. შპს A-მ დააფუძნა შპს B (საწესდებო კაპიტალი 300 000 ლარი) და შეიტანა მის საწესდებო კაპიტალში აღნიშნული ძირითადი საშუალება, ხოლო შემდგომ გაყიდა თავისი 100%-იანი წილი შპს B-ში 300 000 ლარად. რა საგადასახადო ვალდებულებები წარმოეშობა შპს A-ს ამ ორი ოპერაციის შედეგად? ასევე გვაინტერესებს ანალოგიური საკითხი იმ შემთხვევაში, თუ შპს A აღნიშნულ შენობას ჩადებდა ისეთი საწარმოს საწესდებო კაპიტალში, სადაც მისი წილი იქნებოდა 30% და არა 100%?

პასუხი: სსკ 225-ე მუხლის თანახმად, დღგ-ის მიზნებისათვის დასაბეგრ ოპერაციად არ ითვლება "აქტივის მიწოდება შესატანის სახით სხვა საწარმოს საწესდებო და საემისიო კაპიტალში". ამავე მუხლის თანახმად, "აქტივების მიწოდება საწარმოს რეორგანიზაციის შემთხვევაში" ასევე არაა დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია. ამიტომ შენობის გადაცემა შეკითხვაში მოცემულ ორივე შემთხვევაში დღგ-ით არ დაიბეგრება. რაც შეეხება შპს B-ში წილის გაყიდვას, ის არ იბეგრება დღგ-ით იმის გამო, რომ შპს-ის საწესდებო კაპიტალში წილის მიმოქცევასთან დაკავშირებული ოპერაციები სსკ მე-19 მუხლის "დ" ნაწილის თანახმად წარმოადგენს ფინანსურ მომსახურებას, რაც გათავისუფლებულია დღგ-ისაგან სსკ 230-ე მუხლის 1-"ა" პუნქტის შესაბამისად.

მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის, 100 000 ლარის მქონე ღირებულებითი ბალანსის მქონე შენობის შეტანა 300 000 ლარად შეფასებული საბაზრო ფასით შვილობილი საწარმოს საწესდებო კაპიტალში ზრდის A საწარმოს წმინდა აქტივებს 200 000 ლარით (100 000-ლარიანი ძირითადი საშუალების სანაცვლოდ A საწარმო იღებს 300 000 ლარის ღირებულების წილს შვილობილ საწარმოში), რაც შეტანილ უნდა იქნეს მის დასაბეგრ შემოსავალში. 300 000 ლარის ღირებულების წილის გაყიდვა იმავე ფასად კი არ ზრდის A საწარმოს წმინდა აქტივებს და ამიტომ მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტს არ წარმოშობს.

კითხვა: მაქვს დაფუძნებული შპს 2003 წელს, რომელსაც საერთოდ არ უმუშავია დღემდე. ხელახალი რეგისტრაცია არ გამივლია.

1) მეხება თუ არა დეკლარაციების ჩაბარება? 2) შპს-ის გასაუქმებლად როგორ უნდა მოვიქცე?

პასუხი: 1) საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სათათბირო საბჭოს 2006 წლის 18 ივლისის #10 სხდომის ოქმის თანახმად, რომელიც ასახულია საგადასახადო დეპარტამენტის 2006 წლის 3 აგვისტოს #3-09/5283 წერილში (გამოქვეყნებულია "ააფი"-ს 2006 წლის #10(82)-ში), "საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 95-ე მუხლში დამატების შეტანამდე (საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი) არსებულ პერიოდზე გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა" იწვევს პირის დაჯარიმებას "მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა გამოიკვეთება ამ დეკლარაციის (დაგვიანებით წარდგენილი/წარსადგენი) საფუძველზე ბიუჯეტში დამატებით გადასახდელი თანხა".

სსკ 95-ე მუხლში საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონის მიხედვით შეტანილი ცვლილების შემდეგ, ამ მუხლის მე-7 ნაწილით დადგენილია, რომ თუ გადასახადის გადამხდელი "გარკვეული პერიოდის განმავლობაში (დროებით) აღარ ახორციელებს სამეურნეო ოპერაციებს და ამ პერიოდში უნდა განახორციელოს საგადასახადო ანგარიშგება, მას უფლება აქვს, აღნიშნული პერიოდების მიხედვით არ წარადგინოს საგადასახადო დეკლარაციები (გაანგარიშებები), გარდა საშემოსავლო, მოგებისა და ქონების გადასახადების ყოველწლიური დეკლარაციებისა".

2) შპს-ის გასაუქმებლად მისმა დამფუძნებლებმა უნდა მიიღონ შესაბამისი გადაწყვეტილება, შექმნან სალიკვიდაციო კომისია ან დანიშნონ ფირმის ლიკვიდატორი, აცნობონ მიღებული გადაწყვეტილების შესახებ საგადასახადო ორგანოს და წარუდგინონ მას სალიკვიდაციო ბალანსი და საგადასახადო დეკლარაციები. ფირმის ლიკვიდაციამდე ის გაივლის საგადასახადო შემოწმებას. მისი ლიკვიდაცია (სამეწარმეო რეესტრიდან ამოღება) მოხდება მხოლოდ საგადასახადო ვალდებულებების სრულად დაფარვის შემდეგ.

კითხვა: გვაქვს 1000 ლარამდე ღირებულების ძირითადი საშუალებები, რომელიც გატარებულია ხარჯებში. გვეკუთვნის თუ არა ამ ძირითად საშუალებებზე ქონების გადასახადი?

პასუხი: შეკითხვაში მითითებული არ არის, თუ რა ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმისაა საწარმო. თუ თქვენ შპს-ს ან სააქციო საზოგადოებას წარმოადგენთ, მაშინ თქვენ ვალდებული ხართ აღრიცხვა აწარმოოთ ფინანსური ანგარიშგებისა და ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების (IFRS) თანახმად, რომელთა მიხედვით (ბასს 8 "სააღრიცხვო პოლიტიკა" და ბასს 16 "ძირითადი საშუალებები") თქვენ თავად ადგენთ თქვენი სააღრიცხვო პოლიტიკით, თუ რა თანხის ზევით განიხილავთ მატერიალურ ფასეულობას ძირითად საშუალებად. გონივრულობის ფარგლებში, ასეთ ზღვარად შეგიძლიათ დაადგინოთ ნებისმიერი თანხა. თუ ძირითადი საშუალების აღიარების ზღვარად დაადგენთ 1000 ლარს, მაშინ საგადასახადო თვალსაზრისით ხარჯებად აღიარებული 1000 ლარზე ნაკლები ღირებულების ძირითადი საშუალებები ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისთვისაც ხარჯებს წარმოადგენენ, ამიტომ ისინი საწარმოს ბალანსზე არ აისახება და შესაბამისად ქონების გადასახადით არ დაიბეგრება, ვინაიდან საწარმოთათვის ქონების გადასახადით დასაბეგრი ობიექტია "მის ბალანსზე რიცხული ძირითადი საშუალებები" (სსკ, 272-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი).

თუ თქვენ საბიუჯეტო ორგანიზაციას ან საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს წარმოადგენთ, მაშინ თქვენთვის ძირითადი საშუალების აღიარების თანხობრივი ზღვარი 150 ლარია, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 27.12.2005 წ. #1298 ბრძანებით დამტკიცებული "საბიუჯეტო ორგანიზაციებისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირების ბუღალტრული აღრიცხვის შესახებ" ინსტრუქციის მე-8 მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად.

კითხვა: ფიზიკური პირი ყიდულობს ავტომანქანას და საცხოვრებელ სახლს ფიზიკური პირისაგან ნაღდი ანგარიშსწორებით. დოკუმენტურად როგორ უნდა გაფორმდეს ეს ორი ოპერაცია, რომ მყიდველმა პირმა შეძლოს მომავალში აღნიშნული ქონების რეალიზაციის დროს ადრე გადახდილი თანხების დადასტურება საშემოსავლო გადასახადის შემცირების მიზნით? თუ შეიძლება აღნიშნული ქონების უცხოურ ვალუტაში შეძენა?

პასუხი: ყველა შემთხვევაში, გამყიდველ პირთან უნდა გაფორმდეს წერილობითი ხელშეკრულება და უნდა გაგაჩნდეთ მისი ხელწერილი თქვენ მიერ გადახდილი ავტომანქანის ან სახლის საფასურის მიღებაზე. თუ თქვენ მომავალში შეიძლება დაგჭირდეთ აღნიშნული ხარჯის დადასტურება, სასურველია ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულება დამოწმდეს სანოტარო წესით. რაც შეეხება ქონების საფასურის გადახდას უცხოურ ვალუტაში, საქართველოს ტერიტორიაზე ეს დაუშვებელია, რადგან საქართველოს სახელმწიფოს მეთაურის 1995 წლის 16 სექტემბრის #363 ბრძანებულების თანახმად, საქართველოში ერთადერთ საგადამხდელო საშუალებად გამოცხადებულია ლარი. ხელშეკრულებაში საფასურის ოდენობის მითითება უცხოურ ვალუტაში დასაშვებია, მაგრამ იქვე უნდა იყოს მითითებული, თუ რა კურსით ხდება მისი გადახდა, რაც საქართველოში აუცილებლად უნდა განხორციელდეს ეროვნულ ვალუტაში - ლარში.
 
კითხვა: სსიპ-ის მიერ თავისუფალი ფართი ზემდგომ უწყებასთან და ქონების მართვის სამინისტროსთან შეთანხმებით გაცემულ იქნა იჯარით. ვის ანგარიშზე უნდა ჩაირიცხოს იჯარის თანხა, სსიპ-ის თუ ზემდგომი ორგანოების?

პასუხი: საქართველოს მთავრობის 2007 წ. 22 თებერვლის #37 დადგენილებით შეტანილი იქნა ცვლილებები და დამატებები "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობების სარგებლობის უფლებით გადაცემის წესის შესახებ" საქართველოს მთავრობის 2006 წლის 12 ივნისის #110 დადგენილებაში (გამოქვეყნებულია "ააფი"-ს 2007 წლის #2(86)-ში). ამ დადგენილებით განისაზღვრა, რომ "შენობა-ნაგებობების (შენობა-ნაგებობებზე დამაგრებული მიწის) სასყიდლიანი აღნაგობით, უზუფრუქტით, ქირავნობით, იჯარით და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრული სარგებლობის უფლებით გადაცემის სხვა ფორმებით გადაცემისას საწყისი წლიური ქირის ოდენობა განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობების სარგებლობის უფლებით გადაცემისას წლიური ქირის ოდენობის გამოთვლის წესის დამტკიცების შესახებ", რომელსაც აღნიშნული წესის საფუძველზე ადგენს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო ან მისი ტერიტორიული ორგანო. ქირა ირიცხება სახელმწიფო ბიუჯეტში".

კითხვა: ჩვენს ორგანიზაციას ხშირად მომართავენ თხოვნით ფიზიკური პირები ავადმყოფობის გამო ერთჯერადი დახმარებების აღმოჩენისათვის, ასევე გვთხოვენ დახმარებას უცხოეთში სხვადასხვა კონფერენციებსა და სიმპოზიუმებზე მონაწილეობის მისაღებად. გთხოვთ გვიპასუხოთ, როგორ უნდა დაიბეგროს ზემოაღნიშნულ ორ შემთხვევაში გაწეული დახმარება და რა საბუღალტრო გატარებებია საჭირო ამ ოპერაციების შესასრულებლად? გაუნაწილებელი მოგებიდან უნდა მოხდეს ამ თანხების ჩამოწერა?

პასუხი: საწარმოს/ორგანიზაციას ფიზიკური პირისთვის საქველმოქმედო მიზნით დაზმარების გაწევისას არ ევალება გაცემული თანხიდან საშემოსავლო გადასახადის დაკავება, რადგან ასეთი ვალდებულება არ არის მასზე დაკისრებული სსკ 218-ე მუხლის "გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავების წესის" მიხედვით. გამონაკლისია მხოლოდ ის შემთხვევა, როდესაც დახმარება გაეწევა საწარმოს/ორგანიზაციის თანამშრომელს.

აღნიშნული არ ნიშნავს იმას, რომ ფიზიკური პირებისათვის საქველმოქმედო განაცემები საერთოდ არ იბეგრება საშემოსავლო გადასახადით. ეს ნიშნავს იმას, რომ საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულება ეკისრება თავად ამ დახმარების მიმღებ ფიზიკურ პირს (თუ მას საშემოსავლო გადასახადში რაიმე საგადასახადო შეღავათები არ ეკუთვნის), რომელიც ვალდებულია წარუდგინოს საგადასახადო ინსპექციას საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაცია სსკ 217-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ა" პუნქტის თანახმად საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე.

ფიზიკური პირისათვის საქველმოქმედო მიზნით გაწეული დახმარება არ გამოიქვითება დასაბეგრი შემოსავლიდან. ის ტარდება 7495-ე ანგარიშზე, ხოლო საბოლოოდ აისახება საწარმოს/ორგანიზაციის გაუნაწილებელი მოგების/დაუფარავი ზარალის ანგარიშზე.

დამატებით უნდა აღინიშნოს აგრეთვე, რომ თუ საწარმო/ორგანიზაცია რეზიდენტი ფიზიკური პირისთვის დახმარების გაწევის მიზნით ფულის ურიცხავს უცხოეთის დაწესებულებას, მაშინ მას უნდა გააჩნდეს ფიზიკური პირის წერილობითი თხოვნა ასეთი გადარიცხვის თაობაზე, ხოლო გადახდის საბუთში აღნიშნული უნდა იქნეს, რომ თანხის გადახდა ხდება ფიზიკური პირს სახელით და არა - საწარმოს/ორგანიზაციის სახელით. ეს აუცილებელია იმისათვის, რომ საწარმოს/ორგანიზაციას არ დაეკისროს არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადის დაკავება უცხოური დაწესებულებისათვის გადახდილი თანხიდან სსკ 197-ე მუხლისა და 218-ე მუხლის 1-"გ" პუნქტის მიხედვით.

კითხვა: ვართ შპს, ვახორციელებთ საქონლის შემოტანას უცხოეთიდან და შემდგომ მიწოდებას ადგილობრივ ორგანიზაციებზე. გვქონდა დადებული ხელშეკრულება ადგილობრივ კომპანიასთან ტვირთის ჩამოტანაზე, მხოლოდ ინვოისი გამოწერილი იქნა არა ჩვენზე, არამედ იმ კომპანიაზე, ვისთვისაც შემდგომში უნდა მიგვეყიდა. შესაბამისად ტვირთი განაბაჟეს მათ, მაგრამ თანხა ჩაგვირიცხეს ჩვენ და შემდგომ იმ არარეზიდენტ ფირმას გადავურიცხეთ ასევე ჩვენ ეს თანხა. საბოლოოდ გამოვიდა ისე, რომ ჩვენს ანგარიშზე გაიარა თანხამ, ხოლო საქონელი არ შემოსულა ჩვენს ორგანიზაციაზე. გვინდოდა გაგვეფორმებინა საშუამავლო კონტრაქტი, მაგრამ სსკ 244-ე მუხლის შესაბამისად "აგენტის ოპერაციები" მთლიანი თანხა, რომელიც ჩაგვერიცხა, ავიღეთ შემოსავალში დღგ-ის მიზნებისათვის, რომ არ ყოფილიყო მოდავება საგადასახადოს მხრიდან. შესაბამისად, ხარჯი არ გვაქვს, ვინაიდან საქონელი ვერ ავიყვანეთ ბალანსზე, რადგან ინვოისი არ იყო ჩვენს სახელზე და არც ჩვენ განგვიბაჟებია. ამგვარად, მიუხედავად იმისა, რომ იმ ჩარიცხული თანხიდან ჩვენი კუთვნილი თანხა იყო მხოლოდ 10%, მოგვიწია მთლიანად შემოსავალში აყვანა.

გთხოვთ განგვიმარტოთ, რამდენად მართებულია ჩვენი გადაწყვეტილება და შესაძლებელია თუ არა არარეზიდენტი ფირმის მიერ გამოგზავნილი ინვოისის ხარჯებში ასახვა, ვინაიდან მოგების გადასახადის თვალსაზრისით დავიბეგროთ რეალურად მიღებული მოგებიდან და არა იმხელა არარეალური თანხიდან?

პასუხი: არარეზიდენტი ფირმის მიერ გამოგზავნილ ინვოისს ვერანაირად ხარჯებში ვერ გაატარებთ, ვინაიდან, როგორც თქვენ თვითონვე აღნიშნავთ, ის არ არის გამოწერილი თქვენს სახელზე.

მიგვაჩნია, რომ ვინაიდან საქონლის მიწოდება მოხდა მყიდველზე უშუალოდ არარეზიდენტი ფირმის მიერ, თქვენს მიერ გაწეული მომსახურება უნდა შეფასდეს როგორც ისეთი საშუამავლო მომსახურება, როდესაც თქვენ წარმოადგენთ მყიდველის აგენტს. შექმნილი მდგომარეობიდან გამოსავალი შემდეგია: მყიდველთან გაფორმებულ ხელშეკრულებაში შეტანილი უნდა იქნეს ცვლილებები, რომლითაც განმარტებული იქნება გარიგების რაობა (ფაქტობრივად მომხდარი ოპერაციების გათვალისწინებით), მათ შორის, უნდა ჩაიწეროს, რომ გამყიდველისათვის მიწოდებული საქონლის ღირებულების გადახდას ახდენთ თქვენ მყიდველის სახელით. ამის შემდეგ უნდა გამოიწეროს კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურა არასწორად გამოწერილ ანგარიშ-ფაქტურაზე და დღგ-ით უნდა დაიბეგროს მხოლოდ თქვენი კუთვნილი აგენტის საკომისიო.

კითხვა: საჭიროა თუ არა იწარმოებოდეს გამარტივებული აღრიცხვის ჟურნალი და საკასო აღრიცხვის ჟურნალი? უნდა იცვლებოდეს თუ არა ყოველ წელიწადს?

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.2004 წ. ბრძანებით დამტკიცებული "შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წესის" 1-ლ და მე-2-3 პუნქტებში აღნიშნულია, რომ:

"1. შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წესით სარგებლობის უფლება აქვთ პირებს, რომლებიც საქონლის/მომსახურების რეალიზაციას ახდენენ უპირატესად ნაღდი ანგარიშსწორებით.

2. წინამდებარე წესებით ვალდებულნი არიან შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა აწარმოონ:

ა. მეწარმე ფიზიკურმა პირებმა, რომლებიც არ იყენებენ დაქირავებულ პირთა შრომას და დამოუკიდებლად ახორციელებენ მხოლოდ "ევროპის თანამეგობრობის ეკონომიკური საქმიანობის კლასიფიკატორიდან" საგადასახადო კოდექსის  168(1. "ლ")-ე მუხლის შესაბამისად განსაზღვრულ ცალკეული კატეგორიის ეკონომიკურ საქმიანობიდან ერთ-ერთს.

ბ. სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებულმა ფიზიკურმა პირებმა, რომლებიც ახორციელებენ სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის პირველად მიწოდებას, თუ მათ მიერ კალენდარული წლის განმავლობაში ამ მიწოდებით მიღებული შემოსავალი არ აღემატება 100 ათას ლარს.

3. შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წესების გამოყენების უფლება არ აქვთ პირებს, რომლებიც ვალდებულნი არიან ან ნებაყოფლობით ბუღალტრულ აღრიცხვას აწარმოებენ დარიცხვის მეთოდით, აგრეთვე დ.ღ.გ.-ის გადამხდელად რეგისტრირებულ პირებს".

ამავე წესის მე-14 პუნქტის მიხედვით, შემოსავლებისა და ხარჯების გამარტივებული აღრიცხვის წიგნი იხსნება ყოველწლიურად, ერთ კალენდარულ წელზე.

საკასო აღრიცხვის ჟურნალში თუ სალაროს წიგნს გულისხმობთ, მისი წარმოება სავალდებულოა ყველა საწარმოსთვის/ორგანიზაციისთვის, აგრეთვე იმ ინდმეწარმეებისთვისაც, რომელთა წლიური ამონაგები აღემატება 40 ათას ლარს. სალაროს წიგნი იცვლება ახლით მისი ფაქტობრივად დამთავრების შემდეგ.

კითხვა: შპს თავისი სასწავლო ბიბლიოთეკისათვის იძენს წიგნების ფონდს ფიზიკური პირისაგან, რომელიც არ არის რეგისტრირებული საგადასახადოში. როგორი ფორმით უნდა მოხდეს შეძენა და რა საბუთებია საჭირო? როგორ უნდა მოხდეს ანგარიშგება საგადასახადოსთან?

პასუხი: წიგნების შეძენის დამადასტურებლად უნდა გაფორმდეს მიღება-ჩაბარების აქტი ან სასაქონლო ზედნადები, რომელშიც სრულად უნდა იყოს იდენტიფიცირებული გამყიდველი პირი: მისი სახელი და გვარი, მისამართი, პირადი ნომერი და პირადობის მოწმობის ნომერი. თანხის გადახდის დროს გამოიწერება სალაროს გადახდის ორდერი. წიგნების შემძენი ფირმისთვის ეს საკმარისია, მაგრამ გამყიდველ ფიზიკურ პირს (რადგან ის არ არის გადამხდელად საგადასახადოში რეგისტრირებული) ეკისრება ვალდებულება, წარადგინოს საგადასახადო ორგანოში "ფიზიკური პირის მიერ მატერიალური აქტივების რეალიზაციით, მემკვიდრეობით ან ჩუქებით მიღებული შემოსავლების დეკლარაცია" სსკ 217-ე მუხლის მე-8 და მე-9 ნაწილების თანახმად და გადაიხადოს საშემოსავლო გადასახადი აქტივის გადაცემამდე, თუ არ გააჩნია იმის საბუთი, რომ ეს წიგნები ორ წელზე მეტი ვადის განმავლობაში იმყოფებოდა მის საკუთრებაში.

კითხვა: რამდენადაც ვიცით, რეალიზაციისათვის უვარგისი ჩამოწერილი საქონლის თვითღირებულება ექვემდებარება გამოქვითვას, ხოლო დღგ, რომელიც გადახდილი იყო საბაჟოზე აღნიშნული საქონლის იმპორტისას და ჩათვლილი იყო, ექვემდებარება აღდგენას.

გამოიქვითება თუ არა როგორც ხარჯი აღნიშნული დღგ (თავიდან გადახდილი) საგადასახადო და ფინანსური თვალსაზრისით?

პასუხი: დიახ, გამოიქვითება როგორც საგადასახადო, ასევე ფინანსური თვალსაზრისით. ეს გამომდინარეობს იქიდან, რომ დღგ-ის ჩათვლის გაუქმების შემთხვევაში დღგ უნდა მიეკუთვნოს იმ შეძენილი საქონლის/მომსახურების ღირებულებას, რომლის შესაძენად ის იქნა გადახდილი. რადგან საქონელი, როგორც რეალიზაციისათვის უვარგისი, ჩამოფასებულია და გამოქვითული, ჩათვლიდან ამოღებული მისი შესაბამისი დღგ-ც იმავე ხარჯს მიეკუთვნება.

კითხვა: მოხდა დაწესებულების - საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ლიკვიდაცია. თანამშრომლებმა მიიღეს ორი თვის კომპენსაცია. იბეგრება თუ არ ეს კომპენსაცია საშემოსავლო გადასახადით?

პასუხი: დიახ, იბეგრება, როგორც საშემოსავლო, ასევე სოციალური გადასახადებით, რადგან ეს კომპენსაცია ხელფასთან გათანაბრებული განაცემია. ეს გამომდინარეობს სსკ 174-ე მუხლის 1-ლი ნაწილიდან, სადაც აღნიშნულია, რომ "ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლებს განეკუთვნება ფიზიკური პირის მიერ დაქირავებით მუშაობის შედეგად მიღებული ნებისმიერი საზღაური ან სარგებელი, მათ შორის, წინა სამუშაო ადგილიდან პენსიის ან სხვა სახით მიღებული შემოსავალი".

კითხვა: საგადასახადოში არარეგისტრირებული ფიზიკური პირი საკონსულტაციო მომსახურებას უწევს საწარმოს, რისთვისაც საწარმომ მას უნდა გადაუხადოს 120 000 ლარი ანაზღაურების სახით. რადგან აღნიშნული ფიზიკური პირი არარეგისტრირებულია (არ გააჩნია გადამხდელის მოწმობა), საწარმომ უნდა დაარიცხოს სოციალური გადასახადი ანაზღაურების თანხას და დაუკავოს საშემოსავლო გადასახადი ფიზიკურ პირს. თუმცა იბადება კითხვა, ხომ არ წარმოეშობა ფიზიკურ პირს გადასახადის გადამხდელად და დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება (საგადასახადო კოდექსის 221-ე მუხლის პირველი ნაწილის "გ" ქვეპუნქტის მიხედვით)? ფიზიკური პირი რომ რეგისტრირებული ყოფილიყო, ის ხომ დღგ-საც გადაიხდიდა აღნიშნული ანაზღაურებიდან?

პასუხი: დიახ, ასეთი შეკითხვა იბადება და სავსებით სამართლიანადაც. ვინაიდან საგადასახადოში არარეგისტრირებული პირი არ არის საწარმოს დაქირავებული თანამშრომელი და მას უწევს საკონსულტაციო მომსახურებას, ეს ფაქტი განხილულ უნდა იქნეს როგორც ფიზიკური პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში განხორციელებული ოპერაცია, რომელიც დარიცხვის მეთოდით მიწოდებულად ჩაითვლება მისი ფაქტობრივად დასრულების შემდეგ. სსკ 221-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "გ" პუნქტში კი აღნიშნულია, რომ თუ "ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში მოსალოდნელი ერთჯერადი ოპერაციის შედეგად ან/და ერთ დღეში დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციის თანხა აღემატება 100 000 ლარს", პირი დღგ-ის გადამხდელად უნდა დარეგისტრირდეს "მიწოდების განხორციელებამდე". თუ ფიზიკური პირი დარეგისტრირდება საგადასახადოში, მაშინ ცხადია, მისგან მომსახურების მიმღებ საწარმოს აღარ მოუწევს ამ მომსახურების საზღაურიდან საშემოსავლო და სოციალური გადასახადების გადახდა.

საკონსულტაციო მომსახურების რაობიდან გამომდინარე, თუ ის არის დროზე "მიბმული" და არა კონკრეტული სამუშაოს შესრულებაზე, ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლებელია საკონსულტაციო მომსახურება გაწეულად ჩაითვალოს ნაწილ-ნაწილ, ყოველთვიურად. ამის თაობაზე აღნიშნული უნდა იყოს შესაბამის ხელშეკრულებაში. ასეთ შემთხვევაში მომსახურების გაწევა ჩაითვლება არაერთჯერადად, მაგრამ პირს, სავარაუდოდ, მაინც მოუწევს დღგ-ის გადამხდელად დარეგისტრირება სსკ 221-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ა" პუნქტის მიხედვით, სადაც აღნიშნულია, რომ თუ პირი "ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას და ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში მის მიერ განხორციელებული დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციების საერთო თანხა აღემატება 100 000 ლარს, მან ამ მომენტის დადგომიდან არა უგვიანეს 2 სამუშაო დღისა საგადასახადო ორგანოში უნდა წარადგინოს განცხადება დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციისათვის".
 
კითხვა: დღგ-ის გადამხდელად სავალდებულო რეგისტრაციის წესით დღგ-ის გადამხდელად აღრიცხვაზე დავდექით თვის მეორე ნახევარში (16 რიცხვში). შესაბამისად მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე წარვადგინეთ საგადასახადო ინსპექციაში დღგ-ის დეკლარაცია, ოღონდ შეცდომით (მექანიკურად) დღგ-ით დასაბეგრ ბრუნვაში ჩავრთეთ არა დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის შემდგომ პერიოდში - თვის მეორე ნახევარში (16-31 რიცხვებში) მიღებული შემოსავალი, არამედ მთელი თვის (1-31 რიცხვებში) მიღებული შემოსავალი და შესაბამისად ბიუჯეტის სასარგებლოდ არასწორად ზედმეტად დავარიცხეთ დღგ.

შეცდომა აღმოჩენილი იქნა ჩვენს საწარმოში საგადასახადო ინსპექციის მიერ ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების შემოწმების პროცესში. შემოწმების შედეგებზე აქტის შედგენისას მოვთხოვეთ საგადასახადო ინსპექციის წარმომადგენლებს აღნიშნული შეცდომის გასწორება, მაგრამ ჩვენი თხოვნა არ გაითვალისწინეს და აქტში დღგ-ის დასაბეგრ ბრუნვად დააფიქსირეს ჩვენს მიერ შეცდომით დაფიქსირებული მთელი თვის ბრუნვა, ნაცვლად რეგისტრაციის შემდგომ პერიოდში თვის მეორე ნახევარში (16-31 რიცხვებში) რეალიზაციით მიღებული დასაბეგრი ბრუნვისა.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, გთხოვთ, გაგვინმარტოთ: მაქვს თუ არა უფლება საგადასახადო შემოწმების შემდგომ უკვე შემოწმებულ პერიოდზე საგადასახადო ინსპექციას წარვუდგინო დაზუსტებული დეკლარაცია და შეცდომით დაფიქსირებული ბრუნვა (1-31 რიცხვების რეალიზაცია) დავაზუსტო ფაქტობრივი ბრუნვით (16-31 რიცხვებში რეალიზაციით)?

პასუხი: საგადასახადო შემოწმების შემდგომ უკვე შემოწმებულ პერიოდზე დაზუსტებული საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენა სრულიად ალოგიკურია და ამდენად - შეუძლებელიც. თუ თქვენ ასეთ პერიოდზე დაზუსტებულ საგადასახადო დეკლარაციას მაინც წარადგენთ, წესით, საგადასახდო ორგანომ არ უნდა ასახოს ამ დაზუსტებული დეკლარაციის მიხედვით რაიმე ცვლილება გადასახადების მომხდარ დარიცხვებში. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ თვლით, რომ ზედმეტი გაქვთ თანხა გადახდილი და საგადასახადო შემოწმების დროს ეს გარემოება არ გაითვალისწინეს (არ დააფიქსირეს), საგადასახადო ორგანოს უნდა გაუგზავნოთ "გადამხდელის გადასახადის მოთხოვნა" სსკ 81-ე მუხლის მიხედვით სათანადო არგუმენტაციისა და საბუთების თანდართვით და დაიწყოთ საგადასახადო დავა.

კითხვა: შპს X-მა იურიდიული და ფიზიკური პირებისგან აიღო სესხი. თანხები საბანკო ანგარიშზე არ ჩარიცხულა, არამედ შემოტანილია სალაროში. საკასო აპარატი შპს-ს არ გაააჩნია. ითვლება თუ არა აღნიშნული ოპერაცია საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების წესის დარღვევად?

პასუხი: არა, არ ითვლება. სსკ 971 მუხლის მიხედვით, საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენება სავალდებულოა მომხმარებლებთან ნაღდი ფულის ანგარიშსწორებისას, ხოლო ამ მუხლის მე-6 ნაწილის მიხედვით მომხმარებლად ითვლება "პირი, რომელიც ნაღდი ფულით (სრულად ან ნაწილობრივ) ანაზღაურებს მისთვის მიწოდებულ/მისაწოდებელ საქონელზე/მომსახურებაზე გადასახდელ თანხას". სესხის აღება კი მიწოდებული (მისაწოდებელი) საქონლის/მომსახურების ღირებულების ანაზღაურება არაა.

კითხვა: ვმუშაობ საბიუჯეტო ორგანიზაციაში. მაქვს ხელფასი 350-ლარი. 10 აპრილიდან გავედი შვებულებაში 13 კალენდარული დღით. აპრილის თვის ანაზღაურება მივიღე 21 ლარით ნაკლები. რამდენად სწორია დარიცხვა და როგორი წესით ხდება საშვებულებო თანხის გაანგარიშება?

პასუხი: საქართველოს 1997 წლის 31 ოქტომბრის კანონის "საჯარო სამსახურის შესახებ" 41-ე მუხლის "მოსამსახურის შვებულების" თანახმად, "მოსამსახურეთათვის დგინდება ყოველწლიური ანაზღაურებადი შვებულება 30 კალენდარული დღის ოდენობით". იმის გათვალისწინებით, რომ 9 აპრილი იყო უქმე, აპრილში სულ იყო 20 სამუშაო დღე. თუ სამუშაო დღეებზე გადავიანგარიშებთ, მივიღებთ, რომ აპრილში თქვენ გეკუთვნოდათ 5 სამუშაო დღის წილხვედრი ხელფასი და შვებულების თანხის 21/30 ნაწილი, ანუ 350/4+245=332.50 ლარი.

კითხვა: ერთდღიანი მივლინების დროს, როცა მანძილი 30 კმ-ზე მეტია, მაგრამ იმავე დღეს ვბრუნდებით საცხოვრებელ ადგილზე, ამინაზღაურდება თუ არა სადღეღამისო ხარჯი 15 ლარი?

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წ. 5 აპრილის #220 ბრძანებით "დაქირავებულისათვის გადახდილი სამივლინებო ხარჯების ნორმების შესახებ", მუხლი 1, დადგენილია, რომ "სამსახურებრივი მივლინების სადღეღამისო ხარჯების ნორმა განისაზღვროს 15 ლარის ოდენობით, რომელიც გაიანგარიშება მივლინებაში ფაქტობრივად ყოფნის დღეების მიხედვით, დასვენებისა და სადღესასწაულო დღეების გამოურიცხავად, ხოლო 30 კმ-მდე მანძილზე მივლინებისას, როდესაც შესაძლებელია სამუშაო (საცხოვრებელ) ადგილზე იმავე დღეს დაბრუნება, ანაზღაურდეს მხოლოდ მგზავრობის ხარჯები". ბრძანებაში არაფერია ნათქვამი ისეთ შემთხვევაზე, რაც შეკითხვაშია მოცემული, ანუ როდესაც სამივლინებო დასახლებული პუნქტი 30 კმ-ზე მეტი მანძილითაა დაცილებული ძირითად სამუშაო ადგილს, მაგრამ მივლინებიდან დაბრუნება ხდება იმავე დღეს. რადგან არ არსებობს აკრძალვა, შეგვიძლია გავაკეთოთ დასკვნა, რომ მოცემულ შემთხვევაში მივლინებულ თანამშრომელს ეკუთვნის სადღეღამისო ხარჯის ანაზღაურება - 15 ლარი.

კითხვა: მიმწოდებელთან დამატებითი ხელშეკრულების საფუძველზე მიმწოდებელი იღებს ვალდებულებას დააფინანსოს გარკვეული მედიკამენტების მარკეტინგისა და პრომოციის ხარჯები საქართველოს ბაზარზე. გთხოვთ გვიპასუხოთ, რა სახის გადასახადები დაერიცხება გაწეულ მომსახურებას?

პასუხი: როგორც ჩანს, შეკითხვა ეხება საქართველოს რეზიდენტი ფირმის მიერ უცხოელი პარტნიორისათვის გაწეულ მომსახურებას, რაც მდგომარეობს შემდეგში: რეზიდენტი ფირმა ეწევა უცხოეთიდან იმპორტირებული მედიკამენტების საქართველოს ბაზარზე პოპულარიზაციას - რეკლამას და სხვა სახის მარკეტინგულ ღონისძიებებს, რასაც აფინანსებს ამ მედიკამენტების მიმწოდებელი. მიუხედავად იმისა, რომ ეს მომსახურება მჭიდრო კავშირშია მედიკამენტების რეალიზაციასთან, ის მედიკამენტების მიწოდების შემადგენელ ნაწილს არ წარმოადგენს და გადასახადების დაბეგვრის მიზნით განხილულ უნდა იქნეს ცალკე ოპერაციად. შესაბამისად, ის დაიბეგრება დამატებული ღირებულების გადასახადით (18%), როგორც საქართველოს ტერიტორიაზე გაწეული მომსახურება, თუ მომსახურების გამწევი ფირმა დღგ-ის გადამხდელია. გარდა ამისა, ამ მომსახურებამ, შეიძლება წარმოშოს მოგების გადასახადით დასაბეგრი შემოსავალი, თუნდაც დღგ-ის დარიცხვა ხდებოდეს გაწეული ხარჯების მოცულობიდან ფასნამატის გარეშე, მაგალითად - წარმომადგენლობითი ხარჯების გამო (რომელთა გამოქვითვა დასაბეგრი შემოსავლიდან შეზღუდულია სსკ 185-ე მუხლის მიხედვით) ან თუ გაწეული ხარჯების ნაწილზე არ მოგეპოვებათ სათანადო დოკუმენტაცია.

კითხვა: ფიზიკურმა პირმა აუქციონის მეშვეობით შეიძინა უძრავი ქონება. შეძენილი უძრავი ქონების ღირებულების დაფარვისათვის ერთ-ერთი საწარმოსაგან აიღო სესხი. შეძენილი უძრავი ქონების კანონის შესაბამისად რეგისტრირების შემდეგ აღნიშნულმა ფიზიკურმა პირმა გადაწყვიტა მისი გაქირავება. მან მიმართა საგადასახადო ინსპექციას და აღრიცხვაზე დადგა, როგორც უძრავი ქონების გამქირავებელი. როგორც გადასახადის გადამხდელს, საგადასახადო ინსპექციამ მიანიჭა პირადობის მოწმობის ნომერი.

1) აქვს თუ არა უფლება უძრავი ქონების გამქირავებლად რეგისტრირებულ აღნიშნულ ფიზიკურ პირს მოახდინოს მის მიერვე ამ ქონების შესაძენად ადრე აღებული (ქონების რეგისტრირებამდე) კრედიტზე გადახდილი პროცენტის გამოქვითვა?

2) აქვს თუ არა უფლება უძრავი ქონების გამქირავებლად დარეგისტრირებულ ფიზიკურ პირს ჰყავდეს დაქირავებული პირები (ბუღალტერი, დაცვა და სხვა), რომელთა ხელფასებსაც დაბეგრავს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად (აღნიშნულ კითხვაზე პასუხის გაცემის დროს გთხოვთ ყურადღება მიაქციოთ საგადასახადო კოდექსის 218-ე მუხლის პირველ პუნქტს, რომლის თანახმადაც "გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს")? ასევე აქვს თუ არა აღნიშნული ხარჯების გამოქვითვის უფლება?

3) როგორი სახის აღრიცხვის წარმოება ევალება უძრავი ქონების გამქირავებლად რეგისტრირებულ ფიზიკურ პირს?

პასუხი: 1) ფიზიკური პირის საგადასახადო რეგისტრაციამდე მის მიერ უძრავი ქონების შესაძენად გადახდილი კრედიტით  სარგებლობის პროცენტები არ გამოიქვითება, რადგან საქართველოს საგადასახადო კოდექსი ითვალისწინებს მხოლოდ ეკონომიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებული ხარჯების გამოქვითვას, ეკონომიკური საქმიანობის დაწყების თარიღად კი სწორედ საგადასახადო რეგისტრაციის თარიღი ითვლება.

2) რადგან ფიზიკურ პირს გავლილი აქვს საგადასახადო რეგისტრაცია, ის თავისი სტატუსით წარმოადგენს მეწარმე ფიზიკურ პირთან გათანაბრებულ პირს, ამიტომ მას ევალება არარეგისტრირებული ფიზიკური პირებისაგან შეძენილი მომსახურებების ანაზღაურებიდან მოახდინოს საშემოსავლო გადასახადის დაკავება და სოციალური გადასახადის გადახდა სსკ 218-ე და 266-ე მუხლების თანახმად. გადახდილი მომსახურების საზღაური და მისი შესაბამისი სოციალური გადასახადი გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან, თუ გაწეული მომსახურებები მთლიანად დაკავშირებულია თქვენს ეკონომიკურ საქმიანობასთან - უძრავი ქონების გაქირავებასთან. თუ, მაგალითისთვის, დაცვის მომსახურებას თქვენ იყენებთ როგორც გაქირავებული უძრავი ქონების, ასევე პირად საკუთრებაში არსებული სხვა ქონების დასაცავად, მაშინ დაცვის ხარჯები გამოიქვითება მხოლოდ ნაწილობრივ.

3) თუ თქვენ საიჯარო ქირას იღებთ ნაღდი ანგარიშსწორებით (რაც სავარაუდოა) და დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება ჯერ არ დაგდგომიათ, მაშინ თქვენ უფლება გაქვთ აღრიცხვა აწარმოოთ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.2004 წ. ბრძანებით დამტკიცებული "შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წესის" მიხედვით. შეგიძლიათ, აგრეთვე, ნებაყოფლობით ისარგებლოთ ფინანსური ანგარიშგებისა და ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტებით (IFRS).

კითხვა: ფიზიკურმა პირმა მის საკუთრებაში არსებული ბინის გასარემონტებლად დაიქირავა მუშახელი, რომელსაც უხდის ხელფასს. აგრეთვე, დაიქირავა დამლაგებელი, რომელსაც უხდის ხელფასს.
გთხოვთ გვიპასუხოთ:

1) როგორ უნდა დარეგისტრირდეს აღნიშნული ფიზიკური პირი საგადასახადო ინსპექციაში გადასახადის გადამხდელად?

2) აქვს თუ არა უფლება აღნიშნულ ფიზიკურ პირს მოახდინოს დაქირავებულ მუშახელზე გაცემული ხელფასების დაბეგვრა სოციალური და საშემოსავლო გადასახადებით მოქმედი საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად (გთხოვთ მიაქციოთ ყურადღება საგადასახადო კოდექსის 218-ე პირველ პუნქტს, რომლის თანახმადაც "გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკურ პირი").

პასუხი: როგორც შეკითხვიდან ჩანს, ფიზიკური პირი ჯერ არ არის სსკ 36-ე მუხლის მიხედვით მეწარმე ფიზიკურ პირად რეგისტრირებული. ამიტომ თუ ის არ ეწევა სამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობას ან "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ საქმიანობას, მაშინ მხოლოდ იმის გამო, რომ მან ბინა გაარემონტა ან ბინას დაქირავებულ დამლაგებელს ალაგებინებს, მეწარმე ფიზიკურ პირად რეგისტრაცია არც ევალება. შესაბამისად, ასეთ შემთხვევაში მას რაც საშემოსავლო გადასახადის დაკავება ან/და სოციალური გადასახადის გადახდა ხელოსნებისათვის ან დამლაგებლისათვის გაცემული ანაზღაურებიდან არ მოუწევს, რადგან არამეწარმე ფიზიკურ პირებს ასეთი ვალდებულება სსკ 218-ე და 266-ე მუხლების მიხედვით არ ეკისრებათ. ხელოსნებმა და დამლაგებელმა თავად უნდა მოახდინონ კუთვნილი გადასახადების დეკლარირება საგადასახადო ორგანოში და მათი გადახდა საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესებით, რა მიზნითაც უნდა გაიარონ საგადასახადო რეგისტრაცია.