ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს “ააფ-მენეჯმენტი”-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს “ცოდნისა”-ს და შპს “ააფ კონსალტინგი”-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

კითხვა: ვარ ფიზიკური პირი. საკუთრებაში მაქვს ჩემს სახელზე რეგისტრირებული უძრავი ქონება (ბინა), რომელსაც ეკონომიკური საქმიანობისათვის იყენებს ჩემი კანონიერი მეუღლე, რომელიც ინდივიდუალურ მეწარმედ რეგისტრირებულია. გთხოვთ მიპასუხოთ: 1) სავალდებულოა თუ არა, ჩემს სახელზე რეგისტრირებული უძრავი ქონება, რომელსაც იყენებს ეკონომიკური საქმიანობისათვის ჩემი კანონიერი, ინდმეწარმედ რეგისტრირებული მეუღლე, გადავცე მას იჯარით? 2) თუ გადავცემ უსასყიდლო იჯარით, ხომ არ არის საშიშროება უსასყიდლო იჯარის სარგებლად აღიარებაზე ინდმეწარმისთვის? 3) ვისი სახელით (ფიზიკური პირის თუ ინდმეწარმის) და რა ფორმით უნდა იყოს გადახდილი ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებულ უძრავ ქონებაზე ქონების გადასახადი?

პასუხი: 1)-2) უპირველეს ყოვლისა, აღვნიშნოთ, რომ თუ თქვენი ბინა შეძენილია ქორწინების შემდეგ, მაშინ ის, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1158-ე მუხლის მიხედვით, წარმოადგენს მეუღლეთა თანასაკუთრებას (თუ მათ შორის საქორწინო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის დადგენილი), ანუ ამ შემთხვევაში იჯარის გაფორმება საჭირო არ არის. თუ ეს ბინა თქვენს ინდივიდუალურ საკუთრებას წარმოადგენს (შეძენილია ქორწინებამდე ან მიღებულია ქორწინების განმავლობაში მემკვიდრეობით ან ჩუქებით), მაშინ, ჩვენი აზრით, შესაძლებელია როგორც სასყიდლიანი, ასევე უსასყიდლო იჯარის გაფორმება. ორივენაირი იჯარის შემთხვევაში, რადგან ადგილი აქვს გარიგებას ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის, სსკ 104-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, მათ შორის “შემოსავლები და ხარჯები ისე უნდა განაწილდეს, როგორც დამოუკიდებელ პირებს შორის დადებული გარიგების დროს”. 3) თქვენ და მეუღლემ ან უნდა წარადგინოთ საოჯახო ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია, ან ეს დეკლარაცია წარდგენილ უნდა იქნეს ბინის მესაკუთრე ფიზიკური პირის მიერ, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ თქვენი ოჯახის მიერ გასული კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები აღემატება 40 000 ლარს. გადასახადის განაკვეთი შეადგენს: ა) 100 000 ლარამდე შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის - საგადასახადო პერიოდის ბოლოსთვის დასაბეგრი ქონების საბაზრო ღირებულების არანაკლებ 0.05 პროცენტისა და არა უმეტეს 0.2 პროცენტისა (თბილისში - 0.2%); ბ) 100 000 ლარისა და მეტი შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის - საგადასახადო პერიოდის ბოლოსთვის დასაბეგრი ქონების საბაზრო ღირებულების არანაკლებ 0.8 პროცენტისა და არა უმეტეს 1 პროცენტისა (თბილისში - 1%).

კითხვა: ბანკი ფლობს შენობა-ნაგებობებს, რომლებიც წარმოადგენენ დასაკუთრებულ ქონებას და ერთიანი ღირებულებით აისახება 2506 საბალანსო ანგარიშზე (“გირაოში დარჩენილი უძრავი ქონება”). ბანკს გამიზნული აქვს აღნიშნულიდან ერთ-ერთი შენობა-ნაგებობის (2247 კვ.მ ფართობის მქონე) სახურავის ნაწილის - 26 კვ.მ-ის იჯარით გაცემა. უნდა მოხდეს თუ არა ხსენებული შენობა-ნაგებობის ძირითად საშუალებად ასახვა?

პასუხი: ბასს 16 “ძირითადი საშუალებების” მე-6 მუხლში მოყვანილი განმარტებით, “ძირითადი საშუალებები არის მატერიალური აქტივები, რომლებიც: ა) იმყოფება საწარმოს განკარგულებაში და გამოიყენება: საქონლის წარმოებისა და მომსახურების გასაწევად, იჯარით გასაცემად ან ადმინისტრაციული მიზნებისათვის; და ბ) გათვალისწინებულია ერთ საანგარიშო პერიოდზე მეტი ხნით გამოსაყენებლად”. მსგავსი განმარტებაა მოცემული საქართველოს საგადასახადო კოდექსშიც, კერძოდ, სსკ მე-12 მუხლის 36-ე ნაწილის თანახმად, ძირითადი საშუალება არის “მატერიალური აქტივი, რომელსაც პირი იყენებს საქონლის წარმოების, საქონლის მიწოდების/მომსახურების გაწევის, იჯარით (მათ შორის, ლიზინგით) გადაცემის ან/და ადმინისტრაციული მიზნებისათვის და რომლის სასარგებლო გამოყენების ვადა ერთ წელზე მეტია”. როგორც ამ განმარტებებიდან ჩანს, ძირითადი საშუალების ცნება არ არის დამოკიდებული მისი გამოყენების ხარისხზე, არამედ მხოლოდ იმაზე, ხდება თუ არა მისი გამოყენება ზემოთდასახელებული მიზნებისათვის (“კი” თუ “არა”), მათ შორის - იჯარისთვის. ამიტომ მოცემულ შემთხვევაში, თუ მოხდება ერთ-ერთი შენობა-ნაგებობის სახურავის იჯარით გაცემა (გარდა იმ გამონაკლისი შემთხვევისა, თუ იჯარის ვადა ხანმოკლეა და ამ შენობა-ნაგებობის გასხვისება მოხდება მისი დასაკუთრებიდან 1 წელზე ნაკლები ვადის განმავლობაში), მაშინ ეს კონკრეტული შენობა-ნაგებობა უნდა გამოიყოს 2506-ე ანგარიშიდან და უნდა აღიარდეს ძირითად საშუალებად მისი შესყიდვის ღირებულებით, ხოლო თუ მისი დასაკუთრება მომხდარია სხვა შენობა-ნაგებობებთან ერთად ჯამური (ერთიანი) თანხით, მაშინ - გაანგარიშებითი ღირებულებით.

კითხვა: გარკვეული მიზეზების გამო, მიმწოდებელი დაგვთანხმდა მისი საქონლის (ქსეროქსის აპარატები) მხოლოდ ლიზინგის ხელშეკრულების პირობებით მოწოდებას. ჩვენს ბიზნესს წარმოადგენს ზემოაღნიშნული ლიზინგის ხელშეკრულებით მიღებული საქონლის რეალიზაცია. ვიხელმძღვანელეთ რა “ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის სტრუქტურული საფუძვლებით” დადგენილი ‘შინაარსის ფორმაზე აღმატებულობის პრინციპით”, ლიზინგის ხელშეკრულებით მიღებული საქონლის აღრიცხვა განვახორციელეთ ბასს 2 “სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების” შესაბამისად. გთხოვთ გვითხრათ, რამდენად სწორად მოვიქეცით ფინანსური და საგადასახადო მიზნებისათვის?

პასუხი: აღნიშნული გარიგება საგადასახადო მიზნებისათვის ლიზინგად ვერ ჩაითვლება, რადგან სსკ 21-ე მუხლის მიხედვით, ლიზინგს წარმოადგენს მხოლოდ ამორტიზაციას დაქვემდებარებული ძირითადი საშუალებების გაცემა (გარკვეული პირობებით). ამიტომ საგადასახადო თვალსაზრისით, თქვენ სწორად იქცევით, რომ შეძენილ ფასეულობებს აღრიცხავთ როგორც საქონელს. მათი თვითღირებულება (საგადასახადო თვალსაზრისით) იქნება საიჯარო გადასახდელების მთლიანი (არადისკონტირებული) ღირებულება, დარიცხვის მეთოდის შესაბამისად. ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით კი, შეგიძლიათ იხელმძღვანელოთ “შინაარსის ფორმაზე აღმატებულობის პრინციპით” და მიღებული საქონლის თვითღირებულება განსაზღვროთ მისი რეალური ღირებულებით, ანუ საიჯარო გადასახდელების დისკონტირებული ღირებულების ოდენობით, ხოლო სხვაობა საიჯარო გადასახდელებსა და ფასეულობების რეალურ ღირებულებას შორის აღიაროთ საპროცენტო ხარჯად.

სხვა საკითხია ის, თუ სამართლებრივი თვალსაზრისით, რამდენად გაქვთ თქვენ უფლება მესამე პირზე გაყიდოთ ლიზინგის ხელშეკრულებით მიღებული საქონელი, ანუ რომელზეც საკუთრების უფლება ჯერ თქვენზე არ გადმოსულა. თუ ეს საკითხი ხელშეკრულებით დარეგულირებული არ არის, მაშინ ყველა შესაძლო რისკი, ამასთან დაკავშირებით, თქვენ გეკისრებათ.

კითხვა: 2005 წლის 6 მაისს სააქციო საზოგადოებაში ჩატარდა გასვლითი საგადასახადო შემოწმება. სსკ 110-ე მუხლის შესაბამისად ჩატარებული ინვენტარიზაციით მატერიალური ფასეულობის დანაკლისი არ დაფიქსირებულა. აქვე განვმარტავთ, რომ 2005 წლის 6 მაისის ინვენტარიზაციის ოქმში შეტანილი არ იყო ინჟინერ-მშენებელზე გაცემული 35 000 ლარის ღირებულების მატერიალური ფასეულობა, რომლითაც განხორციელდა სათაო ოფისის კაპიტალური რემონტი. 2008 წლის 4 აგვისტოს საგადასახადომ გადაამოწმა 2005 წლის 6 მაისის ინვენტარიზაციის შედეგები (გადამოწმდა მხოლოდ პირველადი საბუღალტრო დოკუმენტები) და მატერიალური ფასეულობების აღწერის გარეშე მოახდინა დამატებითი საგადასახადო დარიცხვები, ანუ 35 000 ლარის ღირებულების მატერიალური ფასეულობა ერთ შემთხვევაში უჩვენა როგორც დანაკლისი (რეალიზაცია) და დაარიცხა 20% დღგ, ხოლო მეორე შემთხვევაში კაპიტალურ რემონტზე გახარჯული იგივე მატერიალური ფასეულობა აიყვანა შემოსავალში და დაბეგრა მოგების გადასახადით. აქვე გაცნობებთ, რომ მატერიალური ფასეულობის შეძენის დამადასტურებელი საბუღალტრო დოკუმენტებისახეზეა, ხოლო სათაო ოფისის კაპიტალურ რემონტზე გაწერილი დანახარჯები 5%-ის გამოკლებით მიკუთვნებულია ძირითადი საშუალებების შესაბამის ჯგუფზე, ე.ი. მოხდენილია კაპიტალიზება. ქონების გადასახადის შესაბამისი დეკლარაცია წარდგენილია საგადასახადოში.

1) მოცემულ შემთხვევაში რამდენად სამართლიანია საგადასახადოს ქმედება და არის თუ არა მათი მოქმედება შესაბამისობაში საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის 26-ე ნაწილთან და 110-ე მუხლთან? 2) როგორ უნდა განახორციელოს საგადასახადომ ადრე ჩატარებული ინვენტარიზაციის გადამოწმება და ადრე ჩატარებული ინვენტარიზაციის მონაცემებზე როგორ უნდა მოახდინოს საგადასახადო დარიცხვები?

პასუხი: საგადასახადო ხანდაზმულობის ვადის (6 წელი სსკ მე-5 მუხლის მიხედვით) ამოწურვამდე, საგადასახადო ორგანოს სრული უფლება აქვს გადაამოწმოს გადასახადის გადამხდელის საბუღალტრო დოკუმენტაცია და ანგარიშგება, თუნდაც ის უკვე იყოს მის მიერ შემოწმებული (გარდა 2004 წლის 1 იანვრამდე მომხდარი სამეურნეო ოპერაციებისა). აქედან გამომდინარე, თეორიულად მას ჰქონდა უფლება გადაემოწმებინა წინა ინვენტარიზაციის შედეგები და შეცდომის გამოვლენის შემთხვევაში მოეხდინა დამატებითი დარიცხვები. პრაქტიკულად კი, შეკითხვაში მოცემული ინფორმაციიდან გამომდინარე, ჩვენთვის ძნელია შევაფასოთ, თუ რამდენად სამართლიანი იყო საგადასახადო ორგანოს ქმედება კონკრეტულ შემთხვევაში. სავარაუდოდ, 2005 წლის 6 მაისის ინვენტარიზაციის ოქმი შედგენილი იყო ხარვეზით ან არასრულფასოვნად, ხოლო საგადასახადო ორგანომ, ნაცვლად იმისა, რომ გარკვეულიყო საქმის რეალურ ვითარებაში, იპოვა ფორმალური საფუძველი და ერთი და იგივე საქონელი ჩათვალა ჯერ დანაკლისად, შემდეგ კი ზედმეტობად (არ აღიარა გამოსაქვით ხარჯებში), რაც, ჩვენი აზრით, მათი მხრიდან უფლებამოსილებების გადაჭარბებულ და არაკეთილსინდისიერად გამოყენების მაგალითს წარმოადგენს. კითხვა: 1) ვარ საჯარო მოხელე, ვღებულობ ხელფასს ადგილობრივი ბიუჯეტიდან, ამავდროულად სახლში ვამზადებ ბავშვებს და ვიღებ გარკვეულ თანხას. როგორ მოხდება ჩემი ანგარიშსწორება ბიუჯეტთან? ხელფასიდან სამსახური მიქვითავს საშემოსავლოს, მაგრამ როგორ გადავიხდი ბავშვების მომზადებიდან მიღებული თანხებიდან საშემოსავლოს? 2) ვეწევი არასამეწარმეო საქმიანობას, კერძოდ, ვამზადებ ბავშვებს ისტორიაში, ასევე გაქირავებული მაქვს გარკვეული ფართი უკვე 7 წელია. არ ვარ საგადასახადოში რეგისტრირებული და არც გადასახადს ვიხდი. შეუძლია თუ არა საგადასახადოს, შემომედავოს წინა 7 წელს მიღებულ შემოსავალზე და დამაჯარიმოს? რამდენით დამაჯარიმებენ ან როგორ დამიდგენენ ბავშვების მომზადებიდან მიღებულ შემოსავლებს?

პასუხი: “სახლში ბავშვების მომზადება” ეკონომიკური საქმიანობის ერთ-ერთი სახეა, ამიტომ თქვენ ვალდებული ხართ დარეგისტრირდეთ გადასახადის გადამხდელად საგადასახადო ორგანოში და ბიუჯეტთან ანგარიშსწორება აწარმოოთ როგორც ინდმეწარმემ. შეგახსენებთ, რომ სსკ 36-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, “ფიზიკური პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის გახორციელება რეგისტრაციის, ლიცენზიის ან ნებართვის გარეშე არ არის ამ ფიზიკური პირის დაბეგვრის მიზნით მისი მეწარმე ფიზიკურ პირად არცნობის საფუძველი”.

რაც შეეხება გასული წლების განმავლობაში მიღებული შემოსავლების დაბეგვრას, საგადასახადო ორგანოსათვის ძნელია ამ შემოსავლების მიღების ფაქტისა და მათი ოდენობის დადგენა, მაგრამ თუ რაღაცნაირად ეს დადგინდა, თქვენ დაჯარიმდებით 2004-2008 წლებში შემოსავლების (2003 წლამდე ჩათვლით საგადასახადო პერიოდები ამნისტირებულია) დამალვისა და არადეკლარირებისათვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისი მუხლების მიხედვით.

კითხვა: ვცხოვრობ 13-სართულიან ბინაში. ვარ კერძო პირი. უნდა გადავიხადო თუ არა ქონების (ბინის) და არასასოფლო მიწის გადასახადი?

პასუხი: ქონების (ბინის) გადასახადი უნდა გადაიხადოთ, თუ თქვენი ოჯახის მიერ გასული კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები აღემატება 40 000 ლარს. რაც შეეხება ამ ბინის წილხვედრად კუთვნილ მიწის ნაკვეთზე არასასოფლო მიწის გადასახადს, სსკ 276-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად გადასახადისაგან გათავისუფლებულია “მრავალბინიან საცხოვრებელ სახლში მცხოვრები ფიზიკური პირის თანასაკუთრებაში არსებული ფართობის პროპორციულად განსაზღვრული დაბეგვრის ობიექტი (მიწის ნაკვეთი), რომლის ფართობი არ აღემატება 30 კვადრატულ მეტრს”.

კითხვა: ვარ ინდმეწარმე. ბალანსზე მაქვს არასასოფლო მიწა, ასევე შენობები და მანქანები. ჩემი წინა წლის დასაბეგრი შემოსავალი, ასევე ოჯახის წევრების შემოსავალი ჯამში შეადგენდა 18 000 ლარს. უნდა გადავიხადო თუ არა ქონების გადასახადი?

პასუხი: არა, არ უნდა გადაიხადოთ, რადგან სსკ 276-ე მუხლის 1-”ა” პუნქტის თანახმად, ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლებულია “ფიზიკური პირის დასაბეგრი ქონება (გარდა სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთებისა), თუ ამ პირის ოჯახის მიერ მიმდინარე კალენდარული წლის წინა წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები არ აღემატება 40 000 ლარს”.

კითხვა: ვარ კერძო პირი და საკუთრებაში მაქვს 4 ჰა სასოფლო და 2 ჰა არასასოფლო მიწა. მეკუთვნის თუ არა მიწაზე ქონების გადასახადი?

პასუხი: სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე ქონების გადასახადი გეკუთვნით, თუ არ სარგებლობთ ამ გადასახადში სსკ 276-ე მუხლით დაწესებული რომელიმე შეღავათით. რაც შეეხება არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწას, მასზე ქონების გადასახადი გეკუთვნით მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ თქვენი ოჯახის მიერ გასული კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები აღემატება 40 000 ლარს.

კითხვა: მაქვს შპს. ბალანსზე მერიცხება მიწა (სასოფლო და არასასოფლო), ასევე შენობები და მანქანები. უნდა გადავიხადო თუ არა ქონების გადასახადი? წინა წლის დასაბეგრი შემოსავალი იყო 13 500 ლარი.

პასუხი: რასაკვირველია, უნდა გადაიხადოთ, გარდა იმ შესაძლო გამონაკლისი შემთხვევებისა, თუ თქვენ სარგებლობთ ქონების გადასახადში სსკ 276-ე მუხლით დაწესებული რომელიმე შეღავათით.

კითხვა: ვარ შპს, მაქვს საზკვების ობიექტი. წლიური შემოსავალი მქონდა 50 100 ლარი. ხარჯების საბუთები მქონდა 10 000 ლარზე. ხორცზე, ყველზე, მჭადის ფქვილზე, მწვანილზე, ნიორზე და ა.შ. საბუთები არ მაქვს, მაგრამ მაინც გამოვქვითე ერთობლივი შემოსავლიდან. სულ უსაბუთო (უზედდებულო) ხარჯები შეადგენს 33 000 ლარს. დასაბეგრი შემოსავალი ვაჩვენე 50 100-43 000=7 110 ლარს. რამდენი ლარით დამაჯარიმებს საგადასახადო?

პასუხი: ცხადია, თქვენ არასწორად მოიქეცით, რადგან ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითული ხარჯები უნდა დასტურდებოდეს დოკუმენტებით. საგადასახადო ორგანო ამ შეცდომის აღმოჩენის შემდეგ გაგიზრდით დასაბეგრ შემოსავალს 33 000 ლარით, შესაბამისად, დამატებით დაგარიცხავთ მოგების გადასახადს 33000*15%=4950 ლარს და დაგაჯარიმებთ სსკ 132-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით 4950*75%=3712.50 ლარით. ასევე, დაგერიცხებათ საურავები წლიური დეკლარაციის მიხედვით მოგების გადასახადის გადახდის ვალდებულების წარმოშობის დღიდან.

კითხვა: ვყიდი მინას, მაგრამ ადგილი აქვს დანაკარგებს. როცა ვყიდულობ ერთ ფურცელს (“ლისტს”), ვთქვათ 10 კვადრატს, დაჭრის შედეგად გამოდის დაახლოებით 8,5 კვადრატი, დანარჩენი კი არის მინის ჩამონაჭრელები (ნამსხვრევები). როგორ გამოვქვითო ხარჯებში ფაქტიურად მიღებული დანაკარგი?

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2009 წლის 24 თებერვლის #293 ბრძანებით დამტკიცებული “სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკლისის დაბეგვრის, დაზიანებული, უვარგისი ან გაფუჭებული საქონლის ღირებულების ხარჯად აღიარების შესახებ” მეთოდური მითითების თანახმად, “სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობათა ღირებულების დაკარგვა, რომელიც გამოწვეულია საქონლის წარმოების ტექნოლოგიურ პროცესში მასალის (ნახევარფაბრიკატის) დაზიანების (“წუნდების”) შედეგად... ასეთი მასალის (ნახევარფაბრიკატის) ღირებულება ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვას ექვემდებარება იმ პირობით, თუ მათი ღირებულება წარმოადგენს დამუშავებული ან ნაწილობრივ დამუშავებული საქონლის თვითღირებულების შემადგენელ ელემენტს, ან იგი თანმდევი პროდუქტის (ნარჩენის) სახით საგადასახადო კოდექსის 208-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად დასაბეგრი შემოსავლის განსაზღვრისას მონაწილეობას ღებულობს ერთობლივი შემოსავლის კორექტირებაში”. აღნიშნულიდან გამომდინარე, თუ მინის ჩამონაჭრელების (ნამსხვრევების) რეალიზაციას არ ახდენთ, მაშინ ამ ჩამონაჭრელების (ნამსხვრევების) შესაბამისი მინის ღირებულება უნდა შეიტანოთ დაჭრილი მინის თვითღირებულებაში (მოდავების შემთხვევაში უნდა შეგეძლოთ იმის ტექნოლოგიური დასაბუთება, რომ 10 კვადრ. მეტრი მინის დაჭრიდან მართლაც დაახლოებით 8,5 კვადრ. მეტრი დაჭრილი მინა მიიღება).

კითხვა: ვარ ინდმეწარმე, მაქვს სასადილო. ჩემთან ერთად მუშაობს სასადილოში ჩემი ცოლი, დედა, მამა, შვილი, გერი, სიდედრი და სხვა უცხო დაქირავებული 4 კაცი. მაქვს თუ არა უფლება ყოველთვიურ საშემოსავლო დეკლარაციაში ხელფასის სახით გაცემული შემოსავალი ვაჩვენო მხოლოდ 4 კაცზე?

პასუხი: გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის ყოველთვიურ დეკლარაციაში ხელფასის სახით გაცემულიშემოსავალი უნდა აჩვენოთ იმდენ კაცზე, რამდენსაც უხდით ხელფასს. თუ ოჯახის წევრები თქვენგან ხელფასს იღებენ, შესაბამისი თანხები უნდა დაიბეგროს და აისახოს ყოველთვიურ დეკლარაციაში, და პირიქით, თუ ისინი თქვენგან ხელფასს არ იღებენ, მაშინ, ცხადია, ყოველთვიურ დეკლარაციაში ასასახავიც არაფერია.

კითხვა: მაქვს ბინა გაქირავებული 1 500 ლარად. ხელშეკრულებაში დაფიქსირებული გვაქვს 1 000 ლარი. არსებობს თუ არა საკანონმდებლო აქტი, რომელიც მაიძულებს გადასახადის გადახდას 1 500 ლარიდან და როგორ დამიდგენს საგადასახადო ბინის გაქირავების საბაზრო ფასს?

პასუხი: ასეთი დებულება მოცემულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 22-ე მუხლში. კერძოდ, ამ მუხლის მე 10 ნაწილის თანახმად: “საგადასახადო ორგანოს უფროსს/მის მოადგილეს უფლება აქვს გამოიტანოს მოტივირებული წერილობითი გადაწყვეტილება გადასახადებით დაბეგვრის მიზნებისათვის საბაზრო ფასის გამოყენების შესახებ, თუ: ა) გარიგება განხორციელდა ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მათი ურთიერთდამოკიდებულება გავლენას არ ახდენს ასეთი გარიგების შედეგებზე; ბ) საგადასახადო ორგანო ასაბუთებს, რომ გარიგების მონაწილეებს შორის გაცხადებული ფასი განსხვავდება ფაქტობრივი ფასისაგან”. თუ კონკრეტულად როგორ დაასაბუთებს სსკ 22-ე მუხლის 10-”ბ” პუნქტის შესაბამისად საგადასახადო ორგანო იმას, რომ ბინის გაქირავების საბაზრო ფასი 1 500 ლარია, ჩვენთვის ძნელი სათქმელია. სავარაუდოა, რომ თუ 1 000 ლარად გაქირავებული (ხელშეკრულების მიხედვით) ბინა სინამდვილეში გაქირავებულია 1 500 ლარად, მაშინ საგადასახადო ორგანოს ანალოგის მოძებნა არ გაუჭირდება, რომელსაც გამოიყენებს საბაზრო ფასის დასადგენად. სამწუხაროდ, არ არის გამორიცხული, რომ მან სინამდვილეში არც დაიწყოს ამის დასაბუთება და მხოლოდ ეჭვის საფუძველზე მოახდინოს დამატებითი დარიცხვები, რის შემდეგ უკვე გადამხდელს მოუწევს იმის მტკიცება, რომ საბაზრო ფასი 1 000 ლარი იყო და არა - 1 500 ლარი.

კითხვა: მაქვს შპს. ვღებულობ ტენდერში მონაწილეობას. არ ვარ დღგ-ის გადამხდელი, ამიტომ ხარჯთაღრიცხვაში დაფიქსირებული არ მაქვს დღგ. ვარ თუ არა სწორი? საერთოდ, რომელ შემთხვევაში უფრო მეტ თანხას მიიღებს ბიუჯეტი მთლიანად გადასახადებიდან ჯამში - როცა ხელშეკრულებას გააფორმებს დღგ-ის გადამხდელთან თუ დღგ-ის არგადამხდელთან?

პასუხი: ცხადია, თუ თქვენ დღგ-ის გადამხდელი არ ხართ, ხარჯთაღრიცხვაში დღგ-ს ვერ დააფიქსირებთ. თუმცა, სწორი იქნებოდა, ტენდერის მოგების შედეგად დადებულ ხელშეკრულებაში მითითებული იყოს, თუ როგორ განისაზღვრება გარიგების ფასი იმ შემთხვევაში, თუ ხელშეკრულების მსვლელობის პროცესში თქვენ გახდებით დღგ-ის გადამხდელი (რაც გამორიცხული არ არის): შეთანხმებულ ფასს დაემატება 18% დღგ თუ ფასი დარჩება იგივე, ოღონდ ის უკვე იქნება თანხა დღგ-ის ჩათვლით. რაც შეეხება იმას, თუ რომელ შემთხვევაში მიიღებს მეტ თანხას მიიღებს ბიუჯეტი მთლიანად გადასახადებიდან ჯამში - როცა ხელშეკრულებას გააფორმებს დღგ-ის გადამხდელთან თუ დღგ-ის არგადამხდელთან, საკითხის ასე ზოგადად დასმა არაკორექტულია. ცხადია, წესით, ბიუჯეტი დღგ-ის გადამხდელისაგან ჯამში მეტი თანხა უნდა მიიღოს, ვიდრე დღგ-ის არგადამხდელისაგან, და უმეტეს შემთხვევაში ასეც არის, მაგრამ შეიძლება არსებობდეს საპირისპირო შემთხვევებიც.

კითხვა: საქონელი ვადის გასვლის გამო ამოვიღე მაღაზიიდან და კომისიური წესით გავანადგურეთ. განადგურების დროს დამრჩა საშეშე მასალა სულ 500 ლარის. განადგურებული საქონელი იყო 2 700 ლარის. გამოიქვითება თუ არა ერთობლივი შემოსავლიდან 2 700 ლარი და უნდა ავიღო თუ არა მარაგებში 500 ლარის შეშა?

პასუხი: თუ არსებობდა საფუძველი, რის გამოც მოხდა საქონლის განადგურება, მაშინ მის განადგურებამდე უნდა მომხდარიყო ამ საქონლის ჩამოფასება სსკ 208-ე მუხლის მე-5 ნაწილის მიხედვით 500 ლარამდე, რის შემდეგ ამ განადგურების ოპერაციის შედეგი იქნება, რომ მიღებული შეშის თვითღირებულება შეადგენს 500 ლარს. ცხადია, ეს შეშა უნდა აისახოს სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებში.

კითხვა: როგორ არის კანონით განმარტებული, რა ითვლება მცირე, საშუალო და მსხვილ ბიზნესად? გთხოვთ მიგვითითოთ კანონის მუხლი.

პასუხი: ეს საკითხი რეგულირდებოდა საქართველოს 1999 წლის 23 ივლისის კანონით “მცირე და საშუალო საწარმოთა მხარდაჭერის შესახებ”, მაგრამ ეს კანონი ამჟამად გაუქმებულია. სხვა ნორმატიული აქტი ამ საკითხის თაობაზე ჩვენთვის ცნობილი არ არის.

კითხვა: სს “X” არის პრესის სადისტრიბუციო კომპანია. მის ყოფილ თანამშრომლებს აქვთ კომპანიის ვალი, ამავე დროს ეს პირები არიან კომპანიის აქციონერები. გთხოვთ განმარტებას: 1) მოვალეს სასამართლომ დააკისრა ვალის გადახდა კომპანიის სასარგებლოდ, მაგრამ წლების განმავლობაში არ გადაუხდია. მოვალე კომპანიისათვის ცნობილ მისამართზე არ ცხოვრობს, მოძებნა საკუთარი ძალებით ვერ მოხერხდა. მოვალეს კომპანიაში მისაღები აქვს დივიდენდის თანხა. შეუძლია თუ არა კომპანიას, შეადგინოს აქტი და მოვალეს დივიდენდის თანხით დაუქვითოს ვალი? 2) მოვალეს კომპანიაში ერიცხება ვალი, რიგ შემთხვევებში არის ურთიერთშედარების აქტი ორმხრივი ხელმოწერით, რიგ შემთხვევაში ვალი მხოლოდ კომპანიის ბუღალტრული ჩანაწერებით დასტურდება. შეუძლია თუ არა კომპანიას აქტის შედგენა და მოვალეების მიერ მისაღები დივიდენდის თანხით ვალის შემცირება?

პასუხი: თუ დივიდენდების დარიცხვა უკვე მომხდარი ფაქტია, ანუ თუ გასაცემი დივიდენდის ვალდებულება წარმოშობილია, მაშინ ორივე შემთხვევაში ეს შესაძლებელია. რა თქმა უნდა, ორივე შემთხვევაში თქვენ უნდა მოახდინოთ გასაცემი დივიდენდებიდან საშემოსავლო გადასახადის დაკავება, დეკლარირება და გადახდა ბიუჯეტში. განსხვავება ამ ორ შემთხვევას შორის ის არის, რომ პირველ შემთხვევაში ეს უდავოა, მეორე შემთხვევაში კი შეიძლება აქციონერმა-ყოფილმა თანამშრომელმა თქვენი ქმედება გააპროტესტოს, მაგრამ მას მოუწევს თავისი სიმართლის მტკიცება, რომ მას ან საწარმოს წინაშე ვალი არ ჰქონია (ამის დამტკიცება ნაკლებ სავარაუდოა, რომ შეძლოს, რადგან, როგორც წესი, თანამშრომლები არ ინახავენ საბუღალტრო საბუთებს), ან ამ ვალის დაბრუნების ვადა ჯერ არ დამდგარა (მაგალითად, ვალი იყო გრძელვადიანი, საზოგადოების მაშინდელ დირექტორთან შეთანხმებით). თუ აქციონერი-ყოფილი თანამშრომელი შეძლებს თავისი სიმართლის დადასტურებას, მაშინ უნდა მოახდინოთ ბუღალტრული გატარების (ვალების გადახურვის) სტორნირება და გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციის დაზუსტება (იმ თვის, რომელ თვეშიც დივიდენდის გაცემა იყო ნაჩვენები).

კითხვა: პროდუქციას, რომლის ღირებულებაა 150 000 ლარი, ვყიდით 2-წლიანი განვადებით წლიური 12%-ით, ამასთან ოპერაცია არ წარმოადგენს ლიზინგს. გთხოვთ გვიპასუხოთ: 1) დისკონტირება უნდა მოხდეს მხოლოდ ძირი თანხის (150 000 ლარი) თუ ძირ თანხას დამატებული დარიცხული ორი წლის პროცენტი (36 000 ლარი)? 2) გთხოვთ მოგვცეთ სათანადო გატარებები. 3) თუ განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულებაში არ არის დაფიქსირებული პროცენტი თანახმად საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 506-ე მუხლისა, წარმოიქმნება თუ არა რაიმე პრობლემა ფინანსური და საგადასახადო მიზნებისათვის, ვინაიდან ამავე კოდექსის 507-ე მუხლით ამ შემთხვევაში მყიდველი ვალდებულია გადაიხადოს მხოლოდ საქონლის ფასი პროცენტის გარეშე?

პასუხი: 1)-2) ზოგადად, შემოსავლის (ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის) რეალური ღირებულების დასადგენად დისკონტირება ხდება არა ძირი თანხის ან ჯამური თანხის, არამედ ამ ჯამური თანხის შემადგენელი გადასახდელების, რომელსაც თქვენ შეკითხვაში არ უთითებთ. თუ დავუშვებთ, რომ მყიდველი 150000 ლარს იხდის 24 თანაბარ ნაწილად (თვეში 6250 ლარს), მაშინ 12% წლიური განაკვეთის შემთხვევაში მის მიერ გადასახდელი პროცენტების ჯამი იქნება არა 36000 ლარი, არამედ 18750 ლარი; თუ დავუშვებთ, რომ მყიდველი 24 თანაბარ ნაწილად იხდის 150000+36000=186000 ლარს, ანუ თვეში 7750 ლარს, მაშინ წლიური პროცენტის ოდენობა 12%-ის ტოლი აღარ გამოდის. გადასახდელი თანხებისა და მათი გადახდის ვადების ცოდნის გარეშე ბუღალტრული გატარებების დაწერა ჩვენთვის შეუძლებელია. 3) დიახ, პრობლემა თქვენთვის წარმოიქმნება. საქართველო სამოქალაქო კოდექსის 506-ე მუხლში აღნიშნულია, რომ განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით და მასში აღნიშნული უნდა იყოს: “ა. ნაღდი გადახდის ოდენობა; ბ. ნაწილ-ნაწილ გადასახადი თანხის ოდენობა და გადახდის დრო; გ. წლიური პროცენტის ოდენობა”, ხოლო ამავე კოდექსის 507-ე მუხლის მიხედვით კი, “თუ ხელშეკრულება დადებულია 506-ე მუხლის დარღვევით, მაშინ... მყიდველი ვალდებულია გადაიხადოს მხოლოდ ნივთის ფასი პროცენტების გარეშე”. ცხადია, თუ ხელშეკრულებაში წლიური პროცენტის ოდენობა არ მიუთითეთ, მყიდველი გამოიყენებს მისთვის 507-ე მუხლით მინიჭებულ უფლებას.

კითხვა: ჩვენი ფირმა X არის გადამზიდავი ფირმა. როდესაც მანქანები არ გვყოფნის, ვქირაობთ სხვა ფირმებისგან (ძ) მანქანას მძღოლთან ერთად. ჩვენ ვემსახურებით სხვებს (Y) და ერთ დღეში 5-6 რეისი კეთდება ყველა მანქანით. მყიდველს (Y) საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურას ვუწერთ შემდეგი სახით: 4. - გადაზიდვა 5. - ტონა 6. -20 7. - 12 8. - 240 11. - 18% 12. - 43,2 13. - 283,2 14. - ## 0159, 0162, 0165, 0167 15. - 15 აგვისტო 2009 წ. ანუ, ვაფიქსირებთ გადაზიდული ტონების რაოდენობას, ზომის ერთეულს, ერთეულის ფასს და ა.შ., ბოლოს - ზედნადების ნომრებს და თარიღს. მაგრამ, როდესაც დაქირავებული ფირმა ძ მიწერს ანგარიშ-ფაქტურას, ის არ მიფიქსირებს ზომას და რაოდენობას იმ მოტივით, რომ მომსახურებაა და მომსახურება არ იზომება. ვაფორმებთ მიღება-ჩაბარების აქტს, სადაც ვშიფრავთ ყველაფერს (თანაც აქტები იწერება ყოველი გადაზიდვა-მომსახურების დროს ანგარიშ-ფაქტურასთან ერთად, რადგან ჩვენ ყოველდღე ვუწერთ მყიდველს ა/ფაქტურას და გამოდის, რომ თუ თვის ბოლოს შევადგენთ მხოლოდ ერთ აქტს (ძ) ფირმასთან, მაშინ ჩვენ 15 აგვისტოს არ გვყავდა ნაქირავები ავტომანქანა - რამდენად სწორია ეს ფორმულირება?). იმ ძ ფირმის წარმომადგენლები (რომლისგანაც ვიქირავეთ მანქანები), ამბობენ, რომ არასწორად ვწერთ ა/ფაქტურას - გადაზიდვის (ანუ მომსახურების) შემთხვევაში არ უნდა დავაფიქსიროთ ზომის ერთეული და რაოდენობა, ამის გამო გააუქმებენ ა/ფაქტურას (?) და ჩათვლას. მართალია თუ არა მათი მოსაზრება და თუ მართალია, როგორ გამოვასწოროთ უკვე გამოწერილი ა/ფაქტურები? ასევე გვაინტერესებს, რამდენად სწორია, რომ ისინი (ძ) არ გვიფიქსირებენ ზომას და რაოდენობას, ჩვენ კი მყიდველს (Y) ამ მონაცემების საფუძველზე ვუწერთ ა/ფაქტურას? აღსანიშნავია ისიც, რომ ხელშეკრულებების საფუძველზე შესრულებული სამუშაოს ღირებულება განისაზღვრება გადაზიდული ტონების რაოდენობა გამრავლებული ფასზე მარშრუტის მიხედვით. ასევე გვაინტერესებს, სასაქონლო ზედნადებები (სადაც გადამზიდავი უნდა იყოს ჩვენი X ფირმა, ხოლო მძღოლის მონაცემები - დაქირავებული ძ ფირმის), ჩვენთან (X-თან) უნდა ინახებოდეს თუ მათთან (ძ-თან) და მათ ა/ფაქტურაზე დაფიქსირებული უნდა იყოს თუ არა ეს ზედნადებები?

პასუხი: ჩვენი აზრით, აღწერილი მომსახურების შემთხვევაში დასაშვებია როგორც საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურაში გადაზიდული ტონების რაოდენობის, ზომის ერთეულის და ერთეულის ფასის მითითება, რაც მომსახურების ღირებულების კალკულაციის გაშიფვრაა (რასაც თქვენ აკეთებთ), ასევე მათი მიუთითებლობაც (რასაც ძ ფირმა აკეთებს). რაიმე საგადასახადო სანქციების და მით უმეტეს დღგ-ის ჩათვლების გაუქმების ხიფათს ჩვენ ვერ ვხედავთ. რაც შეეხება სასაქონლო ზედნადებებს (მე-3 ეგზემპლარებს), ისინი უნდა ინახებოდეს თქვენთან, როგორც გადამზიდავთან. ძ ფირმა ამ შემთხვევაში თქვენი ქვეკონტრაქტორია და მას შეიძლება გადაეცეს (მოთხოვნის შემთხვევაში) ამ ზედნადების ქსეროასლი. შესაბამისად, მათ ანგარიშ-ფაქტურებზე ამ ზედნადებების დაფიქსირება საჭირო არ არის.

კითხვა: ა/მანქანა (ნახმარი) შევიძინეთ და შესაბამისად განბაჟდა 2007 წელს. ამ ა/მანქანას უკვე რამდენიმე თვეა, რაც ვეღარ ვამუშავებთ - მისი გარემონტება იმდენად ძვირი ჯდება, რომ უაზრობაა. მისი ნარჩენი ღირებულებაა 15 000 ლარი. ვყიდით 8 000 ლარად (დღგ-ის ჩათვლით). როგორ უნდა ავსახოთ სხვაობა და რა გატარებები უნდა გავაკეთოთ?

პასუხი: როგორც ჩანს, ა/მანქანა სატვირთოა, რადგან მსუბუქი ავტომანქანების გაყიდვა დღგ-ით არ იბეგრება. რეკომენდებულ ბუღალტრულ გატარებებს აქვს სახე (პირობითად ჩავთვალოთ, რომ ავტომანქანის თავდაპირველი საბალანსო ღირებულებაა 20 000 ლარი, ხოლო დაგროვილი ცვეთა - 5 000 ლარი): დ-ტი 1410 კ-ტი 6199 8000=; დ-ტი 6199 კ-ტი 3330 1220.34=; დ-ტი 6199 კ-ტი 2182 20000=; დ-ტი 2282 კ-ტი 6199 5000=; დ-ტი 8230 კ-ტი 6199 8220.34. ამგვარად, ფინანსურად მიღებულია ზარალი 8220.34 ლარი, ხოლო საგადასახადო მიზნებისათვის მიღებული ზარალი დამოკიდებულია ძირითადი საშუალებების საგადასახადო ამორტიზაციის ცხრილის სხვა მონაცემებზე.

კითხვა: კომპანია ახორციელებს მობილური ტელეფონების იმპორტს და ახდენს მის რეალიზაციას. ბაზარზე არის ძალიან დიდი კონკურენცია ამ სფეროში, რის გამოც იმპორტირებული მობილური ტელეფონების ფასები ხშირად იცვლება. ფასების კლებას ასევე იწვევს ახალი მოდელების ბაზარზე ხშირი გამოსვლა. კომპანია იძულებულია მაღაზიაში არსებულ პროდუქციაზე ხშირად შეცვალოს ფასები. რა წესით უნდა მოვახდინოთ მობილურ ტელეფონებზე ფასების კლება და აღნიშნული ფასების ხშირი ცვლა ხომ არ გამოიწვევს საგადასახადო კუთხით რაიმე პასუხისმგებლობის ზომას?

პასუხი: კომპანია უფლებამოსილია, დააწესოს გასაყიდ საქონელზე ის ფასი, რომელსაც მოცემულ მომენტში ჩათვლის საჭიროდ. მიზანშეწონილია გადაწყვეტილებები ფასთა ცვლილებების შესახებ ფორმდებოდეს წერილობით, შესაბამის გადაწყვეტილებაზე უფლებამოსილი პირის ხელმოწერით. ცხადია, ჩვენ ვგულისხმობთ, რომ გასაყიდი ფასები რეალურია და გაცხადებული და ფაქტობრივი ფასები ერთმანეთისაგან არ განსხვავდება. თუ მობილური ტელეფონების გაყიდვა არ ხდება ურთიერთდამოკიდებულ პირებზე ან/და თვითღირებულებაზე უფრო დაბალ ფასად, მაშინ, წესით, რაიმე საგადასახადო პრომლემა არ უნდა წარმოიშვას. თუმცა, თუ მობილურ ტელეფონებზე ფასების ცვლილება ძალიან ხშირად ხდება და ფასებში განსხვავებებიც დიდია, მაშინ დიდია საგადასახადო რისკი იმისა, რომ საგადასახადო ორგანომ გამოიყენოს სსკ 22-ე მუხლის მე-10 ნაწილის “ბ” პუნქტი და შეეცადოს დაასაბუთოს, რომ კომპანიის მიერ გაცხადებული ფასი განსხვავდება ფაქტობრივი ფასისაგან, რის შედეგად გაუზრდის მას დასაბეგრ შემოსავალს.

კითხვა: ვარ შპს-ის ხელმძღვანელი. მოქმედებაში მაქვს 7 ერთეული სავაჭრო ობიექტი, სადაც ცალ ცალკე განთავსებულია საკასო აპარატები. საგადასახადო ინსპექტორმა 4 ერთეული საკასო აპარატიდან სამუშაო დღის მეორე ნახევარში ამოიღო დღის საბოლოო ანგარიში, ე.წ. “ძ” ანგარიში და თან წაიღო, არც ამოღების ოქმი გაუფორმებია და არც შემდგომ დაუბრუნებია უკან. გთხოვთ განმარტებას, რამდენად კანონიერია საგადასახადო ინსპექტორის მოქმედება და გააჩნია თუ არა შესაბამისი უფლებამოსილება?

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2006 წლის 27 თებერვლის #145 ბრძანებით დამტკიცებული “საგადასახადო ორგანოების მიერ საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების წესების დაცვაზე კონტროლის პროცედურების შესახებ” ინსტრუქციის მე-4 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, “საგადასახადო შემოწმების პროცესში შესაბამის უფლებამოსილ პირებს... უფლება აქვთ: ა) საკონტროლო-სალარო აპარატიდან ამობეჭდონ კონკრეტული პერიოდის მიხედვით აპარატის ფისკალურ მეხსიერებაში არსებული ინფორმაცია ამონაგები თანხის შესახებ და დაადგინონ ამ თანხების გადამხდელის საბუღალტრო დოკუმენტაციაში ასახვის სისწორე”. ინსტრუქციაში სხვა არაფერი იმაზე ნათქვამი, აქვს თუ არა საგადასახადო ინსპექტორს ამ ინფორმაციის თან წაღების უფლება და თუ კი, უნდა შეადგინოს მან რაიმე ოქმი თუ არა. ე.წ. “ძ” ანგარიში საწარმოს საბუღალტრო დოკუმენტაციის ნაწილია და ამიტომ საგადასახადო ინსპექტორს, წესით, ამოღების ოქმის გარეშე ის საწარმოს ტერიტორიიდან არ უნდა გაეტანა. შესაძლოა, ეს მოხდა იმიტომ, რომ 2009 წლის ივლისში საქართველოს საგადასახადო კოდექსში შესული ცვლილებების შედეგად კოდექსიდან ამოღებული იქნა 119-ე მუხლი “საგადასახადო კონტროლის განხორციელებისას შედგენილი ოქმის ზოგადი მოთხოვნები”.

კითხვა: 1) ვარ შპს. მაინტერესებს, ჩამეთვლება თუ არა დარღვევად, თუ ერთ შემთხვევაში საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურას დავუწერ ფირმას, ხოლო მეორე შემთხვევაში იგივე ფირმას - მხოლოდ სასაქონლო ზედნადებს (მაქვს შემთხვევა, როცა დაბალი თანხის გამო არ მთხოვენ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურას)? 2) მაინტერესებს, ჩამეთვლება თუ არა დარღვევად, თუ სასაქონლო ზედნადებში მყიდველის, რომელიც ფიზიკური პირია, პირადი ნომრის ადგილას მივუთითებ მისი მძღოლის მოწმობის მონაცემებს, რადგან მაქვს შემთხვევები, როცა პირადობის მოწმობა თან არ აქვთ?

პასუხი: 1) თუ იმ ფირმას (ვისაც უწერთ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებს) არ აქვს დაფიქსირებული თქვენთან ზოგადი მოთხოვნა, რომ ყოველ შესყიდვაზე თქვენგან ესაჭიროება საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, მაშინ ეს დარღვევა არ არის, რადგან სსკ 248-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, დღგ-ის გადამხდელი ვალდებულია გამოწეროს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა მყიდველის მხრიდან მისი მოთხოვნის შემთხვევაში, ამ მოთხოვნიდან არა უგვიანეს მეორე დღისა. 2) თუ საქონლის მყიდველი ფიზიკური პირია, მაშინ სასაქონლო ზედნადებში მისი პირადი ნომრის მიუთითებლობა ნიშნავს მხოლოდ იმას, რომ გაყიდვა მოხდა საბოლოო მომხმარებელზე. ცხადია, ამ შემთხვევაში, ნაღდი ანგარიშსწორების მოხდენისთანავე უნდა მოხდეს საკონტროლო-სალარო აპარატის ჩეკის ან ჩეკთან გათანაბრებული დოკუმენტის გაცემა. ფიზიკური პირი საქონლის გამყიდველი რომ იყოს და სასაქონლო ზედნადებში მისი პირადი ნომერი მითითებული არ აღმოჩნდეს, მაშინ შესაძლოა ამან განაპირობოს მყიდველის დაჯარიმება სსკ 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით.

კითხვა: ჩვენი ორგანიზაცია სისტემატურად ყიდულობს სასმელ წყალს, ყავას, ჩაის, შაქარს. ზემოთ მითითებული საქონელი არის მოთავსებული ჰოლში (სასმელი წყალი) და სამზარეულოში. როგორ უნდა მოხდეს მათი ხარჯებში ასახვა, როგორც წარმომადგენლობითი ხარჯების, რომელიც “ლიმიტშია” შეძენილი (სსკ, მუხლი 185) რაიმე წარმომადგენლობითი ოქმის გარეშე? (ვინაიდან შეხვედრები სისტემატურია, შეუძლებელიც კია მათი აღრიცხვა, მსგავსად საბანკო ოფისებისა, სადაც მრავლად გვხვდება სასმელი წყლის მაცივრები). მაინტერესებს, გახდება თუ არა საგადასახადო შემოწმების “განსჯის საგანი”ამ ტიპის საქონლის წარმომადგენლობით ხარჯებში ჩამოწერის აქტი?

პასუხი: დიახ, შეიძლება გახდეს, მიუხედავად იმისა, რომ წყალი, ჩაი და ყავა მითითებულია წარმომადგენლობითი ხარჯების ჩამონათვალში სსკ მე-12 მუხლის 38-ე ნაწილის “ა” პუნქტში. სამწუხაროდ, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის მიერ ბოლო დროს ჩატარებული საგადასახადო შემოწმებების დროს მათი “განსჯის საგანი” ხდება ბევრად უფრო წარმოუდგენელი რაღაცეებიც. რეკომენდაციას ვიძლევით, ლიმიტის მიუხედავად, გააფორმოთ ზოგადი პროტოკოლი და წარმომადგენლობითი ხარჯების გაწევის აქტები იმ პერიოდულობით, რა პერიოდულობითაც ეს შესაძლებელია. ამ საკითხთან დაკავშირებით საგადასახადო ორგანოების ტენდენციურობა ძალიან სამწუხაროა. სწორი იქნებოდა მათი მხრიდან, ამა თუ იმ კომპანიის საქმიანობის ხასიათიდან და მასშტაბიდან გამომდინარე ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში ობიექტურად შეეფასებინათ, გაწეული წარმომადგენლობითი ხარჯები ზომიერია თუ გადაჭარბებული.