16.02.2022 წ. შემოსავლების სამსახურის უფროსმა გამოსცა #3751 ბრძანება, რომლის თანახმად დაამტკიცა ინსტრუქცია „ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადის გადამხდელისათვის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის, საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერის/დადასტურების და სასაქონლო ზედნადების გამოწერის უფლების შეზღუდვის და გადასახადის გადამხდელის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის განსაზღვრის შესახებ“. ამ ბრძანებამ და ინსტრუქციამ, რომელიც 2022 წლის 1 მარტიდან ამოქმედდა, გადასახადის გადამხდელთა დიდი დაინტერესება გამოიწვია. ამ ბრძანებაში უკვე შევიდა ცვლილებები შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2503.2022 წ. #7545 ბრძანებით, ამიტომ ჩვენს სტატიაში მისი საბოლოო ვარიანტი იქნება განხილული. 

უნდა ითქვას, რომ შემოსავლების სამსახურმა მანამდეც გამოსცა მსგავსი ბრძანებები, რომლებმაც ძალიან ცოტა ხანი იარსებეს: ჯერ იყო 20.12.2021წ. #39280 ბრძანება `ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადის გადამხდელის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის განსაზღვრის შესახებ~, ხოლო შემდეგ იმავე სახელწოდების 2021წ. 29 დეკემბრის #41747 ბრძანება, რომელიც გაუქმდა სწორედ ამ ახალი 16.02.2022წ. #3751 ბრძანებით. ასევე ამ ახალი ბრძანებით გაუქმდა შემოსავლების სამსახურის უფროსის კიდევ ერთი ბრძანება - 2021 წლის 5 აგვისტოს წერილი #25697 „ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადის გადამხდელისთვის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების, საგადასახადო დოკუმენტების გამოწერის/დადასტურების და სასაქონლო ზედნადების გამოწერის უფლების შეზღუდვის შესახებ“. როგორც ჩანს, შემოსავლების სამსახური საბოლოოდ ჩამოყალიბდა, თუ რა სახის შეზღუდვის დაწესება უნდოდა და როგორ. 

რა გახდა ამ ბრძანებით გათვალისწინებული შეზღუდვების დაწესების საფუძველი, გასაგებია. ბოლო რამდენიმე წელია, იმ გადამხდელებს, რომლებსაც დღგ-ის დეკლარაციების მიხედვით წარმოექმნებათ ზედმეტობა (ჩათვლების გადამეტება დარიცხვებზე), როგორც წესი, ბიუჯეტიდან სწრაფად და იოლად უბრუნებენ შესაბამის თანხებს. ეს, ცხადია, კარგია. მაგრამ დღგ-ის დაბრუნების პროცედურების დაჩქარებასა და გაიოლებასთან ერთად გაჩნდა შიში თუ ეჭვი, რომ ვიღაცებს (არაკეთილსინდისიერ გადამხდელებს ან სულაც თაღლითებს) ეს შეიძლება ბოროტად გამოეყენებინათ, ან, თუნდაც, ისეთი სიტუაცია შექმნილიყო, რომ გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის მიხედვით დღგ-ის დიდი ჩათვლა და შესაბამისი თანხა ბიუჯეტიდან მიეღო გადამხდელს, მაშინ, როცა ამ ა/ფ-ის მიხედვით დარიცხულ დღგ-ს მისი გამომწერი ბიუჯეტში არ (ან ვერ) გადაიხდიდა. 

შესაბამისად, შემოსავლების სამსახურმა მოიფიქრა შემზღუდავი ღონისძიებები ამგვარი შემთხვევების თავიდან ასაცილებლად, რამაც ასახვა ჰპოვა #3751 ბრძანებაში და რომელთაც ქვემოთ გაგაცნობთ (#7545 ბრძანებით შეტანილი ცვლილებების გათვალისწინებით). აღვნიშნავთ, რომ არ ვართ დარწმუნებული, რამდენად შესაბამისია ეს შეზღუდვები საქართველოს საგადასახადო კოდექსთან, რადგან კანონით ამგვარი ღონისძიებები გაწერილი არ არის. თუმცა, ფაქტია, რომ დოკუმენტი რეგისტრირებული და გამოქვეყნებულია matsne.gov.ge-ზე, მისი წინამორბედი ბრძანებებისაგან (#39280 და #41747) განსხვავებით. 

„ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადის გადამხდელისთვის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის, საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერის/დადასტურების და სასაქონლო ზედნადების გამოწერის უფლების შეზღუდვის და გადასახადის გადამხდელის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის განსაზღვრის შესახებ“ ინსტრუქცია 

მუხლი 1. დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი 

1. გადასახადის გადამხდელს დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის მომენტიდან, ასევე წინამდებარე „ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადის გადამხდელისათვის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის, საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერის/დადასტურების და სასაქონლო ზედნადების გამოწერის უფლების შეზღუდვის და გადასახადის გადამხდელის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის განსაზღვრის შესახებ“ ინსტრუქციით (შემდგომში _ ინსტრუქცია) განსაზღვრული სხვა საფუძვლების არსებობისას ენიჭება კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის ან არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი. 

2. არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მქონეა პირი, რომელსაც „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის 56³ მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, აღნიშნული სტატუსის მოქმედების პერიოდში, შეჩერებული აქვს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებისა და საგადასახადო დოკუმენტების გამოყენების (ელექტრონული ფორმით გამოწერის/დადასტურების ან/და ჩათვლის მიღების) უფლება, ასევე აღნიშნული დოკუმენტების მატერიალური ფორმით გაცემა და რომელსაც ამ ინსტრუქციის შესაბამისად მინიჭებული აქვს არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი. 

3. კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მქონეა დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული პირი, გარდა ამ მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული პირისა. 

მუხლი 2. არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მინიჭება და გაუქმება 

1. არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მინიჭების საფუძველია: 

ა) გადასახადის გადამხდელის დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაცია; 

ბ) თუ კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირს ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში არ უფიქსირდება გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე გატარებული ოპერაცია (ასეთ შემთხვევაში მხედველობაში არ მიიღება ოპერაცია, რომლის შესაბამისადაც, გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე გატარებული თანხა 0-ის ტოლია); 

გ) თუ კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირს, შემოსავლების სამსახურში არსებული ინფორმაციის მიხედვით, არ უფიქსირდება მოქმედი საბანკო ანგარიშის ნომერი; 

დ) შემოსავლების სამსახურის უფროსის გადაწყვეტილება. 

2. არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მინიჭება ხორციელდება ამ მუხლის პირველი პუნქტის: 

ა) „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ ავტომატურად, სპეციალური პროგრამის მეშვეობით; 

ბ) „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ არაუგვიანეს შესაბამისი თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვისა, ავტომატურად, სპეციალური პროგრამის მეშვეობით; 

გ) „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ შესაბამისი გადაწყვეტილების საფუძველზე, გადასახადის გადამხდელთან შეტყობინების გაგზავნის დღიდან. 

3. გადასახადის გადამხდელის მიმართვის შემთხვევაში, არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელისთვის კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მინიჭების ან მინიჭებაზე უარის თქმის თაობაზე გადაწყვეტილებას იღებს საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირი, შემოსავლების სამსახურის უფროსის მიერ დადგენილი წესით, გარდა ამ მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული შემთხვევისა. 

4. ამ მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი უქმდება, თუ გადასახადის გადამხდელს შემოსავლების სამსახურის გადასახადების ადმინისტრირების საინფორმაციო სისტემაში დაუფიქსირდება მოქმედი საბანკო ანგარიში და არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსის მინიჭების სხვა საფუძველი არ არსებობს. 

მუხლი 3. გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესზე გადაყვანა 

1. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესზე გადასახადის გადამხდელის გადაყვანა შესაძლებელია განხორციელდეს: 

ა) ნებაყოფლობით; 

ბ) სავალდებულო წესით; 

გ) შემოსავლების სამსახურის უფროსის გადაწყვეტილების საფუძველზე. 

2. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესზე გადასახადის გადამხდელის ნებაყოფლობით გადაყვანა ხორციელდება მის მიერ შემოსავლების სამსახურის ავტორიზებული ვებგვერდიდან (https://eservices.rs.ge) წარმოდგენილი განცხადების საფუძველზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც გადასახადის გადამხდელს, ამ ინსტრუქციის საფუძველზე მინიჭებული აქვს არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი. 

3. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესზე გადასახადის გადამხდელის სავალდებულო წესით გადაყვანა ხორციელდება, თუ გადასახადის გადამხდელის აღიარებული საგადასახადო დავალიანება შეადგენს ან აღემატება 50 000 ლარს. 

4. გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადაყვანა ხორციელდება ამ მუხლის: 

ა) მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ შესაბამისი განცხადების წარმოდგენის მომენტიდან; 

ბ) მე-3 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – ავტომატურად, სპეციალური პროგრამის მეშვეობით, შესაბამისი აღიარებული საგადასახადო დავალიანების დაფიქსირების მომენტიდან; 

გ) (ამოღებულია - 25.03.2022 წ.); 

დ) პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ გადასახადის გადამხდელთან შესაბამისი შეტყობინების გაგზავნისთანავე. 

5. თუ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადაყვანილ პირს (შემდგომში - სპეციალური წესით მოსარგებლე პირს), ამ ინსტრუქციის მე-2 მუხლის საფუძველზე მიენიჭა არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი, უნარჩუნდება საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესით სარგებლობის უფლება, ამ ინსტრუქციის მე-5 მუხლით განსაზღვრული დებულებების გათვალისწინებით. 

6. არაკვალიფიციური გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადაყვანა არ ხორციელდება. 

მუხლი 4. სპეციალური წესით მოსარგებლე პირის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის საფუძველზე დღგ-ის ჩათვლის წესი 

1. სპეციალური წესით მოსარგებლე პირის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის საფუძველზე დღგ-ის ჩათვლა ხორციელდება იმ შემთხვევაში, თუ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერის შემდეგ შესაბამისი დღგ-ის ოდენობით თანხა გადახდილია ბიუჯეტში: 

ა) მიმწოდებლის (გამყიდველის) მიერ; ან/და 

ბ) მიმღების (მყიდველის) მიერ _ მიმწოდებლის (გამყიდველის) სახელით. 

2. ამ მუხლის პირველი პუნქტის: 

ა) „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის საფუძველზე დღგ-ის ჩათვლა შესაძლებელია განხორციელდეს მიმწოდებლის (გამყიდველის) მიერ, ბიუჯეტში გადახდილი თანხის ფარგლებში, მხოლოდ პროგრამულად შესაბამისი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გააქტიურების (მონიშვნის) შემდეგ; 

ბ) „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ გადახდილი თანხის ამ მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად იდენტიფიცირების შემდეგ, რა დროსაც ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა აქტიურდება ავტომატურად. 

3. ამ მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის მიზნებისთვის, მიმღების (მყიდველის) მიერ მიმწოდებლის (გამყიდველის) სახელით გადახდილი თანხის იდენტიფიცირებისათვის, მხედველობაში მიიღება მხოლოდ „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის 11¹ მუხლით განსაზღვრულ საინფორმაციო ბარათში ასახული საბანკო ანგარიშიდან განხორციელებული თანხის გადახდა, ხოლო თუ მიმღების (მყიდველის) მიერ თანხის გადახდა განხორციელებულია სხვა საბანკო ანგარიშიდან, დღგ-ის ჩათვლის მიზნებისათვის გამოიყენება ამ მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დებულება. 

4. თუ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესით მოსარგებლე პირს, ამ ინსტრუქციის მე-2 მუხლის საფუძველზე მიენიჭა არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი, პირის მიერ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესით სარგებლობისას გამოწერილ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებზე ვრცელდება ამ მუხლით დადგენილი წესები. 

5. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის შეწყვეტის შემთხვევაში, სპეციალური წესის მოქმედების პერიოდში გამოწერილ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებზე ვრცელდება მათი გამოყენების ზოგადი წესი. 

მუხლი 5. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის შეწყვეტის საფუძვლები 

1. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის შეწყვეტის საფუძველია ამ ინსტრუქციის მე-3 მუხლის: 

ა) მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში _ სპეციალური წესით სარგებლობის შეწყვეტის შესახებ შემოსავლების სამსახურის ავტორიზებული ვებგვერდიდან წარმოდგენილი განცხადება, რა დროსაც სპეციალური წესით სარგებლობა წყდება ავტომატურად; 

ბ) მე-3 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – აღიარებული საგადასახადო დავალიანება ნაკლებია ამავე პუნქტით გათვალისწინებული თანხის ოდენობაზე, რა დროსაც სპეციალური წესით სარგებლობა წყდება ავტომატურად;

გ) (ამოღებულია - 25.03.2022 წ.); 

2. იმ შემთხვევაში, თუ ერთდროულად არსებობს გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადაყვანის რამდენიმე საფუძველი, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის შეწყვეტა განხორციელდება შესაბამისი საფუძვლ(ებ)ისთვის ამ მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული ყველა შესაბამისი გარემოების დადგომის შემთხვევაში. 

მუხლი 6. შემოსავლების სამსახურის უფროსის უფლებამოსილებები 

შემოსავლების სამსახურის უფროსი უფლებამოსილია, ამ ინსტრუქციის მოთხოვნათა გაუთვალისწინებლად: 

ა) მიანიჭოს/არ მიანიჭოს/გაუუქმოს გადასახადის გადამხდელს კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის/ არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი; 

ბ) გადაიყვანოს/არ გადაიყვანოს/შეუწყვიტოს გადასახადის გადამხდელს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესით სარგებლობის უფლება; 

გ) მიიღოს გადაწყვეტილება ამ მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით გათვალისწინებულ საკითხებზე ერთობლივად ან ცალ-ცალკე. 

მუხლი 7. გარდამავალი დებულებები 

1. გადასახადის გადამხდელს, რომელსაც ამ ინსტრუქციის ამოქმედებამდე მინიჭებული აქვს არაკვალიფიციური გადასახადის გადამხდელის სტატუსი მხოლოდ საგადასახადო დავალიანების არსებობის საფუძველზე, ამ ინსტრუქციის ამოქმედებისთანავე, ავტომატურად, მიენიჭოს კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი და გადაყვანილ იქნას საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე. 

2. იმ პირებს, რომლებსაც 2022 წლის 28 მარტის მდგომარეობით არ უფიქსირდებათ აღიარებული საგადასახადო დავალიანება 50 000 ლარის ან მეტი ოდენობით, შეუწყდეთ ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების სპეციალური წესით სარგებლობის უფლება, გარდა ამ ინსტრუქციის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული საფუძვლით აღნიშნულ წესზე გადაყვანილი პირებისა. 

მუხლი 8. სპეციალური დებულებები 

1. საგადასახადო დავალიანების ფარგლებში, რომელზეც გაფორმებულია საგადასახადო შეთანხმება, აღნიშნული შეთანხმებით განსაზღვრული პირობების შესრულებისთვის განსაზღვრულ პერიოდში, ასევე იმ დავალიანებაზე, რომელზეც გაფორმებულია აღიარებული საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების გადავადების შესახებ ხელშეკრულება, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადაყვანა არ ვრცელდება. 

2. ამ ინსტრუქციით განსაზღვრული არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი არ მიენიჭება, ასევე არ გადაიყვანება ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე პირი, რომელსაც „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის შესაბამისად, საგადასახადო ორგანოს მიერ განესაზღვრა მსხვილი გადასახადის გადამხდელის კატეგორია, აგრეთვე საქართველოს ორგანული კანონის „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი“ შესაბამისად შექმნილ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირი, სახელმწიფოს, სახელმწიფო მმართველობის ორგანოების ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ დაფუძნებულ არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირი. 

3. იმ საანგარიშო პერიოდზე ან საკითხზე, რომელზეც საგადასახადო ორგანომ განახორციელა საგადასახადო შემოწმება ან დარიცხვა, პროგრამულად განხორციელდეს ზემოაღნიშნულ პერიოდში/პერიოდებში საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის/საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერის შეზღუდვა. 

4. ამ მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის/საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერა დასაშვებია გადასახადის გადამხდელის მიერ შემოსავლების სამსახურში განცხადების და შესაბამისი არგუმენტაციის წარმოდგენის შემთხვევაში, რომელსაც შეისწავლის აუდიტის დეპარტამენტი და სათანადო გადაწყვეტილების მიღებიდან 3 სამუშაო დღის ვადაში, გადასახადის გადამხდელს მიეცემა საშუალება, გამოწეროს შესაბამისი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა/საგადასახადო დოკუმენტი, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით. 

5. „ქონებაზე ყადაღის დადების შესახებ“ ბრძანების გამოცემისთანავე, ბრძანების გამოცემის შემდგომ პერიოდში განსახორციელებელ ოპერაციებზე, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 241-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ქონების განკარგვის აკრძალვის უზრუნველყოფის მიზნით, გადასახადის გადამხდელს შეეზღუდოს სასაქონლო ზედნადების, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის და საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერის უფლება. 

6. ამ მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, სასაქონლო ზედნადების, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა დასაშვებია გადასახადის გადამხდელის მიერ შემოსავლების სამსახურში განცხადების და შესაბამისი დოკუმენტების წარმოდგენის შემთხვევაში, რომელსაც შეისწავლის ვალის მართვის დეპარტამენტი და სათანადო გადაწყვეტილების მიღებიდან 3 სამუშაო დღის ვადაში, გადასახადის გადამხდელს მიეცემა საშუალება გამოწეროს შესაბამისი სასაქონლო ზედნადები, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით.

7. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესით მოსარგებლე და კვალიფიციური დღგ-ის გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე გადასახადის გადამხდელების შესახებ ინფორმაცია თავსდება შემოსავლების სამსახურის ოფიციალურ ვებგვერდზე www.rs.ge.

ჩვენ ამ ბრძანების რამდენიმე საყურადღებო მომენტზე გავამახვილებთ ყურადღებას: 

1) უპირველეს ყოვლისა, გავიხსენოთ, თუ რას გულისხმობს ამ ბრძანების პირველ მუხლში ნახსენები საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.2010 წ. #996 ბრძანებით დამტკიცებული `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ ინსტრუქციის 56<sup>3</sup> მუხლის (რომლის სახელია `დღგ-ის გადახდისაგან თავის არიდების, მათ შორის უსაქონლო ოპერაციის ან ფიქტიური გარიგების წინააღმდეგ მიმართული ადმინისტრირების ღონისძიებები~) პირველი პუნქტი და კერძოდ, მისი „გ“ ქვეპუნქტი. ამ დებულების მიხედვით: 

`1. საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებულ პირს შეუჩეროს ამ ინსტრუქციის 51-ე და 56¹ მუხლებით გათვალისწინებული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებისა და საგადასახადო დოკუმენტების გამოყენების (ელექტრონული ფორმით გამოწერის/დადასტურების ან/და ჩათვლის მიღების) უფლება ან/და პირს უარი უთხრას აღნიშნული დოკუმენტების მატერიალური ფორმით გაცემაზე: 

ა) დღგ-ის გადახდისაგან თავის არიდების, მათ შორის, უსაქონლო ოპერაციის ან ფიქტიური გარიგების ნიშნების გამოვლენისას. ამ შემთხვევაში საქმის მასალები გადაიგზავნება შესაბამის საგამოძიებო ორგანოში; 

ბ) შესაბამისი საგამოძიებო ორგანოს მოთხოვნისას (მის წარმოებაში არსებული სისხლის სამართლის საქმის ფარგლებში); 

გ) შემოსავლების სამსახურის უფროსის ბრძანების საფუძველზე და მის მიერ დამტკიცებული მეთოდოლოგიის მიხედვით~. 

ამ დებულების ძალით, შემოსავლების სამსახურმა შემოიღო `არაკვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის~ ცნება (საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში მანამდე არარსებული ტერმინი) და ამით საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოწერისა და გამოყენების (ჩათვლის მიღების) უფლება შეუჩერა არა მხოლოდ ზოგიერთ გადამხდელს სხვადასხვა ნიშნით _ მაგალითად, დღგ-ის გადამხდელად ახლადრეგისტრირებულებს, ბოლო 12 თვის განმავლობაში დასაბეგრი ოპერაციების არმქონეთ, _ არამედ ნებისმიერ გადამხდელს, რომლის შესახებაც შემოსავლების სამსახური შესაბამის გადაწყვეტილებას მიიღებს... შემოსავლების სამსახურისთვის ასეთი უფლებამოსილების მინიჭება სუბიექტური გადაწყვეტილებების მიღების საფრთხეს აჩენს. ასევე შემოსავლების სამსახურია მხოლოდ და მხოლოდ უფლებამოსილი არაკვალიფიციურ დღგ-ის გადამხდელებს კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელის სტატუსი მიანიჭოს. 

2) ბრძანების მთავარი სიახლე არ უკავშირდება არაკვალიფიციურ დღგ-ის გადამხდელებს, მათი სტატუსი მანამდეც განსაზღვრული იყო შემოსავლების სამსახურის სხვა ბრძანებებით. მთავარი სიახლეა რიგ შემთხვევაში დღგ-ის ჩათვლების შეზღუდვა, რასაც ბრძანების ტერმინოლოგიით, `საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესი~ ეწოდება. ეს ეხება სწორედ რომ კვალიფიციურ დღგ-ის გადამხდელებს, რაც პირდაპირ არის აღნიშნული ბრძანების მე-3 მუხლის მე-6 ნაწილში. 

ბრძანების მე-3 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელები `საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე~ გადადიან: 

ა) ნებაყოფლობით; 

ბ) სავალდებულო წესით; 

გ) შემოსავლების სამსახურის უფროსის გადაწყვეტილების საფუძველზე. 

ცოტა არ იყოს, რთული წარმოსადგენია ჩვენთვის, რატომ უნდა გადავიდეს "ნებაყოფლობით" დღგ-ის გადამხდელი ამ "სპეციალურ წესზე". სავალდებულო წესით კი, "სპეციალურ წესზე" გადაჰყავთ ყველა ის გადამხდელი, რომლის აღიარებული საგადასახადო დავალიანება 50000 ლარი ან მეტია, ან ვისაც შემოსავლების სამსახურის გადაწყვეტილებით გაუუქმდა არაკვალიფიციური დღგ ის გადამხდელის სტატუსი და გახდა კვალიფიციური დღგ-ის გადამხდელი (საინტერესოა იმის აღნიშვნა, რომ ბრძანების მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის `ა~ პუნქტის თავდაპირველ ვარიანტში ნახსენები იყო უბრალოდ `საგადასახადო დავალიანება~ და არა `აღიარებული საგადასახადო დავალიანება~. შემოსავლების სამსახური მალევე მიხვდა ამ ჩანაწერის არასამართლიანობას და 25 მარტის ბრძანებით ეს შეასწორა). ბრძანების მე-4 მუხლის მიხედვით კი, თუ გადასახადის გადამხდელი ამ `სპეციალურ წესზეა~ გადასული, მის მიერ გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის მიხედვით მიმღებს დღგ-ის ჩათვლა ეზღუდება! 

ჩვენთვის ძნელი სათქმელია, რა ინფორმაციის გაანალიზების შედეგად იქნა მიღებული ასეთი გადაწყვეტილება. შემოსავლების სამსახურის სურვილი გასაგებია _ არ მისცეს დღგ-ის ჩათვლის უფლება გადამხდელებს იმ ანგარიშ-ფაქტურებით, რომლის შესაბამისი დღგ-ის თანხა არ არის შესული ბიუჯეტში. თუმცა, სურვილი ერთია და საამისო უფლებამოსილება _ მეორე... 

ერთმნიშვნელოვნად უნდა ითქვას, რომ შემოსავლების სამსახურის მიერ დაწესებული დღგ ის ჩათვლის შეზღუდვა განსახილველი ბრძანებით განსაზღვრულ შემთხვევებში, შეუსაბამოა კანონთან, ანუ საქართველოს საგადასახადო კოდექსთან, რადგან კანონით ნებადართული შეზღუდვები დღგ-ის ჩათვლაზე გაწერილია სსკ 178-ე მუხლით `შეზღუდვები დღგ-ის ჩათვლის უფლებაზე~: 

"დღგ-ის ჩათვლა არ ხორციელდება: 

ა) სოციალური მიზნით ან გასართობ ღონისძიებებზე გაწეული ხარჯის ან წარმომადგენლობითი ხარჯის ღირებულებისათვის მიკუთვნებულ დღგ-ის თანხაზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ასეთი ღონისძიებების ფარგლებში განხორციელებული საქონლის მიწოდება/ მომსახურების გაწევა იბეგრება დღგ-ით; 

ბ) ამ კოდექსის 174-ე-177-ე მუხლების გათვალისწინებით, იმ დასაბეგრ ოპერაციაში გამოყენებულ ან გამოსაყენებლად გამიზნულ საქონელზე/ მომსახურებაზე გაწეული ხარჯის ღირებულებისთვის მიკუთვნებულ დღგ-ის თანხებზე, რომლებზეც პირს დღგ ის ჩათვლის უფლება არ აქვს; 

გ) იმ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურით, რომელიც არ იძლევა საქონლის/მომსახურების გამყიდველის იდენტიფიცირების საშუალებას ან არ არის გამოწერილი საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი წესით; 

დ) იმ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურით, რომელშიც ასახული დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების კალენდარული წლის დასრულებიდან 3 წელია გასული. თუ დღგ-ის ჩათვლა დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელებიდან მე-3 წელს განხორციელდა, დასაბეგრ ოპერაციაში მონაწილე მხარეების მიმართ (ამ ოპერაციის ფარგლებში) ამ კოდექსის მე-4 მუხლის პირველი, მე-3 და მე-5 ნაწილებით განსაზღვრული ხანდაზმულობის ვადა 1 წლით გრძელდება. ამასთანავე, დღგ-ის ჩათვლა ხორციელდება არაუგვიანეს ამ უფლების წარმოშობის წლის ბოლო საანგარიშო პერიოდის შესაბამისი დეკლარაციით (მათ შორის, შესწორებული დეკლარაციით); 

ე) იმ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურით, რომელიც ფიქტიურ გარიგებას ან უსაქონლო ოპერაციას ასახავს~. 

თუ დღგ-ის გადამხდელს ბიუჯეტის წინაშე აღიარებული საგადასახადო დავალიანება აქვს 50000 ლარი ან მეტი, ამის გამო მის მიერ გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის მიხედვით მიმღებს რომ შეიძლება დღგ-ის ჩათვლა შეიძლება შეეზღუდოს, სადმე წერია აქ? ცხადია, არა! ამიტომ სრულიად აშკარაა, რომ სანამ კანონში შესაბამისი ცვლილება არ შევა (თუმცა, არ გვგონია, რომ კანონმდებლებმა ასეთი გადაწყვეტილება მიიღონ), შემოსავლების სამსახურის ბრძანება ამ ნაწილში კანონშეუსაბამოა! 

მართალია, სპეციალური წესით მოსარგებლე პირის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის საფუძველზე დღგ-ის ჩათვლა შესაძლებელია, თუ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერის შემდეგ შესაბამისი დღგ-ის ოდენობით თანხა გადახდილია ბიუჯეტში, მაგრამ, ან კი აქ სად არის გონივრულობა და სამართლიანობა? დავუშვათ, ასეთმა გადასახადის გადამხდელმა შეიძინა 47200 ლარის საქონელი (დღგ-ის ჩათვლით) და იმავე თვეში მიჰყიდა ის დღგ-ის სხვა გადამხდელს 59000 ლარად (დღგ-ის ჩათვლით). შესაბამისად, ამ თვის დღგ-ის დეკლარაციით დადეკლარირებული უნდა იქნეს 9000 ლარი დარიცხვა და 7200 ლარი ჩათვლა, ანუ ჯამში _ 1800 ლარი ბიუჯეტის სასარგებლოდ. ამ დროს, შემოსავლების სამსახური მას სთხოვს არა 1800 ლარის, არამედ 9000 ლარის გადახდას გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის მიხედვით, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი საქონლის მიმღებს 9000 ლარის დღგ-ის ჩათვლის უფლებას არ აძლევს. განა ეს გონივრულია?! 

არაფერს ვამბობთ იმაზე, რომ ამ ფორმით შემოღებული ეს სპეციალური წესი იმ გადასახადის გადამხდელს, რომელსაც ისედაც ბიუჯეტის წინაშე ვადაგადაცილებული დავალიანება აქვს, კიდევ უფრო ურთულებს მდგომარეობას და მის გადამხდელუნარიანობას აქვეითებს. 

3) თუ დღგ-ის ჩათვლის შეზღუდვის ეს კრიტერიუმი _ გადამხდელის მიერ ბიუჯეტის წინაშე 50000 ლარის ან მეტი თანხის აღიარებული საგადასახადო დავალიანების არსებობა მკაფიო კრიტერიუმი მაინც არის, ბრძანების მე-3 მუხლის `გ~ პუნქტის თანახმად განსაზღვრული შემოსავლების სამსახურის უფროსის უფლებამოსილება, რომ ცალმხრივი (არანაირი კრიტერიუმებით შემოფარგლული) გადაწყვეტილების საფუძველზე გადაიყვანოს გადასახადის გადამხდელი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე, სრულიად მიუღებელია. ასევე, სრულიად მიუღებელია, რომ ამ ბრძანების მე-6 მუხლის მიხედვით, შემოსავლების სამსახურის უფროსს უფლება აქვს `ამ ინსტრუქციის მოთხოვნათა გაუთვალისწინებლად~ (!) `გადაიყვანოს/ არ გადაიყვანოს/შეუწყვიტოს გადასახადის გადამხდელს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესით სარგებლობის უფლება~. 

სრული ნონსენსია, რომ ინსტრუქციამ დაუდგინა შემოსავლების სამსახურის უფროსს, ამ ინსტრუქციის მოთხოვნების დაკმაყოფილების გარეშეც შეგიძლია იმოქმედოო... 

რა შემთხვევაში შეიძლება გამოიყენოს ეს უფლებამოსილება შემოსავლების სამსახურის უფროსმა? როცა უნდა! ასეთი შეუზღუდავობა მოსაწონი არ არის. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ არსებობს რაღაც ეჭვ(ებ)ი ან ოპერატიული ინფორმაცია, ეს ეჭვი თუ ოპერატიული ინფორმაცია ხომ ჯერ განაჩენი არ არის! მით უმეტეს, რომ ამ ბრძანებით თანახმად, სულ სხვა, ნებისმიერი მიზეზითაც შეიძლება იქნეს შემოსავლების სამსახურის მიერ ასეთი გადაწყვეტილება მიღებული. 

იმ შემთხვევაშიც კი, თუ შემოსავლების სამსახური არ გააუქმებს განსახილველ ბრძანებას და ჩათვლის, რომ ის კანონთან შესაბამისია, ვფიქრობ, მინიმუმ ის კრიტერიუმები არის დასადგენი, რა დროსაც შემოსავლების სამსახურის უფროსმა შეიძლება გამოიყენოს ამ ბრძანების მე-3 მუხლის პირველი ნაწილის "გ" პუნქტითა და მე-6 მუხლით გათვალისწინებული უფლებამოსილებები. 

გიორგი ცერცვაძე