საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში შეტანილი ცვლილებები

გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ

- ფინანსთა მინისტრის 13.10.2021-ის #269 ბრძანების თანახმად, ცვლილება შევიდა გადასახადების ადმინისტრირების ინსტრუქციაში, კერძოდ კი აღნიშნული ეხება 92 1 მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტებს, რომელიც ეხება საგადასახადო შემოწმებისას გადასახადის გადამხდელის დასაბეგრი ქონების ღირებულების საბაზრო ფასით განსაზღვრის წესს.

იმ შემთხვევაში, როდესაც საგადასახადო ორგანოს წარმოეშვა უფლებამოსილება გადასახადის გადამხდელს დასაბეგრი ქონების ღირებულება განუსაზღვროს საბაზრო ფასით, საგადასახადო შემოწმებისას საგადასახადო ვალდებულება განისაზღვრება საბაზრო ფასით, თუ:

ა) დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას;

ბ) საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“–„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული აფასების შედეგად გამოანგარიშებული დასაბეგრი ქონების ღირებულება აღემატება ამ ქონების საბაზრო ფასს.

„1. საწარმოსთვის/ორგანიზაციისთვის ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთი განისაზღვრება დასაბეგრი ქონების ღირებულების არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. ამ ნაწილის მიზნებისათვის დასაბეგრი ქონების ღირებულება არის საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება (გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისისა და ბოლოსთვის აქტივების საშუალო ღირებულების მიხედვით), რომელიც ქვემოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებში მხოლოდ უძრავ ქონებასთან მიმართებით უნდა გაიზარდოს:

ა) 2000 წლამდე მიღებულ აქტივებზე – 3-ჯერ;

ბ) 2000 წლიდან 2004 წლამდე მიღებულ აქტივებზე – 2–ჯერ;

გ) 2004 წელს მიღებულ აქტივებზე – 1.5-ჯერ;

დ) იმ აქტივებზე, რომელთა მიღების შესახებ ინფორმაცია არ არსებობს, – ამ ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული ოდენობით“).

საბაზრო ფასი არ გამოიყენება, თუ:

ა) დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი არაუმეტეს 10%-ით აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას;

ბ) საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“–„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული აფასების შედეგად გამოანგარიშებული დასაბეგრი ქონების ღირებულება არაუმეტეს 10%-ით აღემატება ამ ქონების საბაზრო ფასს.მაგალითი 1.შემოწმებით დადგინდა, რომ გადასახადის გადამხდელს შესამოწმებელ პერიოდში ბალანსზე 100 000 ლარის საბალანსო ღირებულებით ერიცხება შენობა-ნაგებობა, რომელიც არ გადაფასებულა ბოლო 3 წლის განმავლობაში. პირს წარდგენილი აქვს შესაბამისი პერიოდის ქონების გადასახადის დეკლარაციები, რომელშიც ასახულია აღნიშნული ქონების შესახებ მონაცემები.შეფასება:ვინაიდან ქონება არ იყო გადაფასებული ბოლო 3 წლის განმავლობაში, საგადასახადო ორგანოს, ამ ინსტრუქციის 92² მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის გათვალისწინებით, უფლება აქვს საგადასახადო შემოწმებისას გადასახადის გადამხდელის ქონების ღირებულება განსაზღვროს საბაზრო ფასით, რომელმაც შეადგინა 110 000 ლარი.ამასთან, ვინაიდან უძრავი ქონების საბაზრო ფასი მის საბალანსო ღირებულებას 10%-ით არ აღემატება (110 000-100 000)/110 000*100=9%), საგადასახადო ორგანოს მიერ დასაბეგრი ქონების მიმართ საბაზრო ფასის გამოყენება არ მოხდება“.
ცვლილების თანახმად ინსტრუქციის შესაბამისად პირის ანგარიშის გახსნა შეიძლება მოხდეს მინდობილობის საფუძველზე, ამავე ინსტრუქციის მე-10 მუხლის 8¹ პუნქტის შესაბამისად, ამ უკანასკნელი 8¹ მუხლის თანახმად კი ბანკს უფლება აქვს, ანგარიშის გასახსნელად წარდგენილი მინდობილობა მიიღოს როგორც მატერიალური ფორმით, ასევე ელექტრონული ფორმით და აღნიშნული მინდობილობის ვალიდურობა გადაამოწმოს ელექტრონულ სანოტარო რეესტრში.

 
სხვა ცვლილებები

- ფინანსთა მინისტრის 29.10.2021-ში მიღებული #284 ბრძანების საფუძველზე დაკორექტირდა საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე საქონლის გადაადგილებისა და გაფორმების შესახებ ინსტრუქციები.

„საბაჟო ზედამხედველობის შესახებ“ ინსტრუქციას დაემატა მე-7 მუხლის მე-4 პუნქტის „უ.ბ1“ ქვეპუნქტი, რომლის მიხედვითაც იმ შემთხვევაში, როდესაც ერთი სატრანსპორტო საშუალებით ერთდროულად გადაადგილდება ექსპორტის პროცედურაში მოქცეული საქონელი და რეექსპორტში მოქცეული საქონელი, გრაფაში უნდა აღინიშნოს – „30“.

„რეექსპორტის შესახებ“ ინსტრუქციის მე-2 მუხლის მიხედვით რეექსპორტის დეკლარაცია ივსება:

– იმ საქონლის (საფოსტო გზავნილით გადაადგილებული საქონლის გარდა) რეექსპორტისას, რომელსაც თავისუფალ მიმოქცევაში გაშვების შემდეგ ჩამოერთვა საქართველოს საქონლის სტატუსი;

– საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე შემოტანილი, რეექსპორტში დეკლარირებული საქონლის სხვა სატრანსპორტო საშუალებაში სრული ან ნაწილობრივი გადატვირთვისას, ანდა იმ შემთხვევაში, როდესაც ერთი სატრანსპორტო საშუალებით გადაადგილდება რამდენიმე გამგზავნის მიერ რეექსპორტში დეკლარირებული საქონელი. ეს ქვეპუნქტი არ ვრცელდება საფოსტო გზავნილით გადაადგილებულ საქონელზე;

მოწმობის ფორმით – საფოსტო გზავნილით გადაადგილებული საქონლის რეექსპორტისას, მ.შ. იმ შემთხვევებში, როდესაც მოწმობის გამოყენებით საფოსტო გზავნილით შემოტანილი საქონლის გადაადგილება ხორციელდება სხვა სატრანსპორტო საშუალებაში სრული ან ნაწილობრივი გადატვირთვით ან როდესაც ერთი სატრანსპორტო საშუალებით გადაადგილდება რამდენიმე გამგზავნის მიერ დეკლარირებული საქონელი.

საქონლის რეექსპორტში დეკლარირების დროს, თუ არ არსებობს წინმსწრები საქონლის საბაჟო დეკლარაციით განხორციელებული პროცედურა, ხოლო TIR-წიგნაკით, მოწმობით ან ელექტრონული მოწმობით შემოტანილი საქონლის გადაადგილება ხდება სხვა სატრანსპორტო საშუალებაში სრული ან ნაწილობრივი გადატვირთვის გარეშე, რეექსპორტის დეკლარაციად ითვლება TIR-წიგნაკი ან საბაჟო ორგანოს მიერ გაცემული მოწმობა ან ელექტრონული მოწმობა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ერთი სატრანსპორტო საშუალებით გადაადგილდება რამდენიმე გამგზავნის მიერ დეკლარირებული საქონელი.

 
- 25.10.2021-ში შემოსავლების სამსახურის უფროსის მიერ მიღებულია #33619 ბრძანება ცალკეულ შემთხვევებში მომსახურების გაწევის ადგილზე დაინტერესებული პირისთვის მომსახურების გაწევის შეზღუდვის შესახებ.
ამ ბრძანებით, შემოსავლების სამსახურის მიერ მომსახურების გაწევისა და მომსახურების საფასურის აღრიცხვის ბარათის წარმოების წესის“ მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე დადგინდა:

"შეიზღუდოს მომსახურების გაწევის ადგილზე ამ ბრძანების დანართი #1-ით განსაზღვრული მომსახურების გაწევა შემოსავლების სამსახურის ავტორიზებული მომხმარებლისათვის, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მომსახურების გაწევის პროცესში იკვეთება ინდივიდუალური/სპეციფიური გარემოება, რომელიც შეუძლებელს ხდის მომსახურების დისტანციურად, ელექტრონული ფორმით (ავტორიზებული მომხმარებლის გვერდიდან) მიღებას".

დანართი #1-ით განისაზღვრა შესაზღუდი მომსახურების სახეები:

მომსახურების გაწევის ადგილზე დაინტერესებული პირისათვის შესაზღუდი მომსახურებებია:

 ნავთობპროდუქტების რეალიზატორის სტაციონარული ობიექტის მოსარგებლედ რეგისტრაციის/ვადის გაგრძელების მოთხოვნა.

 დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის შესახებ ცნობის მოთხოვნა.

 საგადასახადო დავალიანების შესახებ ცნობის მოთხოვნა.

 გადასახადის გადამხდელის საბანკო დაწესებულების/ანგარიშების შესახებ ცნობის მოთხოვნა.

 ზედმეტად გადახდილი გადასახადის/სანქციის თანხის დაბრუნების (გარდა ფიზიკური პირებისა) მოთხოვნის რეგისტრაცია.

 გადახდის წყაროდან მიღებულ შემოსავლებზე შეღავათის გამოყენების უფლების შესახებ (დაქირავებული პირის მომართვის შემთხვევაში) ცნობის მოთხოვნა.

 გადახდის წყაროდან მიღებულ შემოსავლებზე შეღავათის გამოყენების უფლების შესახებ (დამქირავებლის მომართვის შემთხვევაში) ცნობის მოთხოვნა.
აღნიშნული ბრძანება ამოქმედდება 2021 წლის 15 ნოემბრიდან, მოცემული ღონისძიების შესრულება და შემდგომი ზედამხედველობა დაევალა შემოსავლების სამსახურის მომსახურების დეპარტამენტს. 

შემოსავლების სამსახურის მეთოდური მითითებები

- შემოსავლების სამსახურმა 22.10.2021-ში გამოაქვეყნა 21.05.2021-ში მიღებული #15464 ბრძანება `საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრის მიზნით, არაარსებითი ეკონომიკური გავლენის მქონე სამეურნეო ოპერაციების შესახებ მეთოდური მითითების დამტკიცების თაობაზე~. ამ ბრძანებით დამტკიცებული იქნა მეთოდური მითითება „სავაჭრო ობიექტებში გამოვლენილი საქონლის (სურსათის) არაარსებითი დანაკარგების დანაკლისად განუხილველობის შესახებ“, რომელიც გამოიყენება 2020 წლის 1 იანვრიდან გამოვლენილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკლისების მიმართ.

აღნიშნული მეთოდური მითითების მე-5 მუხლის მიხედვით:

"მუხლი 5. არაარსებითი დანაკარგი და მისი გამოანგარიშება

1. ამ მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, არაარსებითი დანაკარგი არის გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტებში მიმდინარე კალენდარული წლის განმავლობაში გამოვლენილი საქონლის (სურსათის) დანაკლისის ჯამი, რომლის საბაზრო ღირებულება (დღგ‑-ის გარეშე) არ აღემატება წინა კალენდარული წლის განმავლობაში გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტებიდან რეალიზებული, მათ შორის დანაკლისად დაბეგრილი, საქონლის (სურსათის) სარეალიზაციო ღირებულებათა (დღგ-ის გარეშე) ჯამის 1%-ს, გარდა ამავე მეთოდური მითითების მე-6 მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევისა.

2. ამ მეთოდური მითითებით გათვალისწინებული არაარსებითი დანაკარგი, გადასახადებით დაბეგვრის მიზნებისათვის არ განიხილება დანაკლისად~.

მაგალითი №1

ფაქტობრივი გარემოება

შპს „x“-ის საგადასახადო რეგისტრაციის პერიოდი სრულად მოიცავს 2020-2021 წლებს და მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში, ორი სხვადასხვა სავაჭრო ობიექტიდან საწარმო ახორციელებდა საქონლის (სურსათის) და ჰიგიენის საშუალებების რეალიზაციას „ღია საწყობის“ პრინციპით.

აღნიშნული საქმიანობის პარალელურად, ამავე პერიოდში, შპს „x“ ფლობდა კომერციულ ფართებს, რომლებსაც გასცემდა იჯარით და იღებდა შემოსავალს.
მოცემულ პირობებში, შპს „x“-ის 2020 წლის შემოსავალმა შეადგინა 2 200 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე). მათ შორის:

● საქონლის (სურსათის) რეალიზაციიდან 1 200 000 ლარი (თითოეული სავაჭრო ობიექტიდან 600 000 ლარი);

● ჰიგიენის საშუალებებიდან 200 000 ლარი (თითოეული სავაჭრო ობიექტიდან 100 000 ლარი);

● იჯარიდან 800 000 ლარი.

შპს „x“-ის ან/და საგადასახადო ორგანოს მიერ ორივე სავაჭრო ობიექტში ჩატარებული ინვენტარიზაციის შედეგად, 2021 წლის მაისის თვეში ერთ-ერთ მათგანში გამოვლინდა დანაკლისი, საბაზრო ღირებულებით (დღგ-ის გარეშე), ჯამში 5 000 ლარი. მათ შორის:

● საქონლის (სურსათის) დანაკლისი 4 000 ლარი;

● ჰიგიენის საშუალებების დანაკლისი 1 000 ლარი.

2021 წლის სხვა თვეებში დანაკლისი არ გამოვლენილა.შეფასება და შედეგი
არაარსებითი დანაკარგის გამოანგარიშების მიზნით, მხედველობაში მიიღება მხოლოდ საქონლის (სურსათის) რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი (600 000 + 600 000) და შესაბამისად, შპს „ხ“-ის 2021 წლისათვის არაარსებითი დანაკარგი იქნება (1 200 000 * 1%) 12 000 ლარი, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ საქონლის (სურსათის) დანაკლისის ნაწილში. ამდენად, 2021 წლის მაისის თვეში დაბეგვრას დაექვემდებარება ჰიგიენის საშუალებებში გამოვლენილი დანაკლისი (1 000 ლარი), ხოლო საქონელში (სურსათში) გამოვლენილი დანაკლისი (4 000 ლარი) ჩაითვლება, როგორც არაარსებითი დანაკარგი.

3. თუ გადასახადის გადამხდელის ეკონომიკურ საქმიანობასთან მიმართებაში, არ არსებობს ან არსებობს არასრული წინა კალენდარული წელი, გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თარიღიდან პირველივე სრული კალენდარული წლის ბოლომდე, არაარსებითი დანაკარგი დგინდება ამ პერიოდის თითოეული კალენდარული თვის მიმართ ცალ-ცალკე, შემდეგი წესით:

ა) ამ პერიოდში პირველად გამოვლენილი დანაკლისის შემთხვევაში, დანაკლისის გამოვლენის კალენდარული თვის მიმართ არაარსებითი დანაკარგი არის საქონლის (სურსათის) დანაკლისი, რომლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება, გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თარიღიდან ამ დანაკლისის გამოვლენის კალენდარული თვის ჩათვლით, გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტებიდან რეალიზებული საქონლის (სურსათის) სარეალიზაციო ღირებულებათა ჯამის 1% (მაგალითი #2);

ბ) ამ პერიოდში მეორედ და ყოველ შემდგომ ჯერზე გამოვლენილი დანაკლისის შემთხვევაში, დანაკლისის გამოვლენის კალენდარული თვის მიმართ არაარსებითი დანაკარგი არის საქონლის (სურსათის) დანაკლისი, რომლის საბაზრო ღირებულება არ აღემატება, გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თარიღიდან ამ დანაკლისის გამოვლენის კალენდარული თვის ჩათვლით, გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტებიდან რეალიზებული საქონლის (სურსათის) სარეალიზაციო ღირებულებათა ჯამის 1%, იმ პირობით, რომ აღნიშნული თანხა უნდა შემცირდეს წინა კალენდარულ თვეებში გამოყენებული არაარსებითი დანაკარგებით (მაგალითი #3).

მაგალითი №2

ფაქტობრივი გარემოება

შპს „x“-ის საგადასახადო რეგისტრაციის პერიოდი არასრულად მოიცავს 2020 წელს (პირი გადასახადის გადამხდელად დარეგისტრირდა 01.06.2020-ში) და სრულად მოიცავს 2021 წელს. ამასთან, მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში, სხვადასხვა სავაჭრო ობიექტიდან საწარმო ახორციელებდა საქონლის (სურსათის) რეალიზაციას „ღია საწყობის“ პრინციპით.

შპს „x“-ის ან/და საგადასახადო ორგანოს მიერ სავაჭრო ობიექტებში ჩატარებული ინვენტარიზაციის შედეგად, 2020 წლის ოქტომბრის თვეში გამოვლინდა საქონლის (სურსათის) დანაკლისი, საბაზრო ღირებულებით (დღგ-ის გარეშე), ჯამში 4 000 ლარი.

გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თვიდან (ივნისი/2020) დანაკლისის პირველად გამოვლენის თვის ჩათვლით (ოქტომბერი/2020), გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტებიდან რეალიზებული საქონლის (სურსათის) სარეალიზაციო ღირებულებათა ჯამმა 500 000 ლარი შეადგინა (დღგ-ის გარეშე).

შეფასება და შედეგი

 
2020 წლის ოქტომბრის თვის არაარსებითი დანაკარგი იქნება (500 000 * 1%) 5 000 ლარი, შესაბამისად, ამ თვეში არ წარმოიშობა დასაბეგრი დანაკლისი, ამასთან, პირი უფლებამოსილია 2020 წლის ოქტომბრის თვის არაარსებითი დანაკარგის გამოუყენებელი ნაწილი, (5 000 – 4 000) 1 000 ლარი გამოიყენოს შემდგომ პერიოდებში.

მაგალითი №3

ფაქტობრივი გარემოება

ფაქტობრივი გარემოება იგივეა, რაც მე-2 მაგალითში და ამასთან:

● შპს „x“-ის ან/და საგადასახადო ორგანოს მიერ სავაჭრო ობიექტებში მე-2-ჯერ ჩატარებული ინვენტარიზაციის შედეგად, 2021 წლის თებერვლის თვეში გამოვლინდა საქონლის (სურსათის) დანაკლისი, საბაზრო ღირებულებით (დღგ-ის გარეშე), ჯამში 10 000 ლარი.

● გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის თვიდან (ივნისი/2020) დანაკლისის მე-2-ჯერ გამოვლენის თვის ჩათვლით (თებერვალი/2021), გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტებიდან რეალიზებული საქონლის (სურსათის) სარეალიზაციო ღირებულებათა ჯამმა 1 200 000 ლარი შეადგინა (დღგ-ის გარეშე).

შეფასება და შედეგი

2021 წლის თებერვლის თვის არაარსებითი დანაკარგი იქნება ((1 200 000 * 1%) – 4 000) 8 000 ლარი. შესაბამისად, ამავე თვეში დაბეგვრას დაექვემდებარება არაარსებით დანაკარგზე მეტი ოდენობით არსებული დანაკლისი (10 000 – 8 000) 2 000 ლარი.

 
მეთოდური მითითების მე-6 მუხლის თანახმად:

"მუხლი 6. გადაანგარიშება

1. არაარსებითი დანაკარგი ექვემდებარება გადაანგარიშებას, თუ მიმდინარე კალენდარული წლის განმავლობაში რეალიზებული, მათ შორის, დანაკლისად დაბეგრილი, საქონლის სარეალიზაციო ღირებულებათა ჯამი (დღგ-ის გარეშე) არსებითად განსხვავდება წინა სრული კალენდარული წლის ანალოგიური მონაცემისაგან. კერძოდ, შესაბამისი თანხა (ბრუნვა) წინა წელთან შედარებით:

ა) თუ გაიზარდა 10%-ით ან მეტით, მიმდინარე კალენდარული წლის განმავლობაში დაბეგრილი დანაკლისები ექვემდებარება იმავე კალენდარული თვეების დეკლარაციების დაზუსტების გზით შემცირებას, რომლებშიც მოხდა მათი ასახვა (დაბეგვრა).

ბ) თუ შემცირდა 10%-ით ან მეტით, მიმდინარე კალენდარული წლის განმავლობაში დაუბეგრავი დანაკლისები ექვემდებარება ამავე წლის დეკემბრის თვის საანგარიშო პერიოდის შესაბამის დეკლარაციებში ასახვას (დაბეგვრას)".

მაგალითი №4 

ფაქტობრივი გარემოება

შპს „x“-ის საგადასახადო რეგისტრაციის პერიოდი სრულად მოიცავს 2020-2021 წლებს და მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში, სხვადასხვა სავაჭრო ობიექტებიდან საწარმო ახორციელებდა საქონლის (სურსათის) რეალიზაციას „ღია საწყობის“ პრინციპით.

მოცემულ პირობებში, შპს „x“-ის 2020 წლის შემოსავალმა შეადგინა 1 000 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე).

 
შპს „x“-ის ან/და საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის გადამხდელის სავაჭრო ობიექტში ჩატარებული ინვენტარიზაციის შედეგად, 2021 წლის მაისის თვეში გამოვლინდა საქონლის (სურსათის) დანაკლისი, საბაზრო ღირებულებით (დღგ-ის გარეშე), ჯამში 12 000 ლარი.

2021 წლის სხვა თვეებში დანაკლისი არ გამოვლენილა.

შპს „x“-ის 2021 წლის შემოსავალმა შეადგინა 1 500 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე).

შეფასება და შედეგი

არაარსებითი დანაკარგის გამოანგარიშების მიზნით, 2021 წლის მაისში გამოვლენილი დანაკლისის ნაწილი, (12 000 – (1 000 000 *1%)) 2 000 ლარი არ ჩაითვლება, როგორც არაარსებითი დანაკარგი და შესაბამისად, იგი დაექვემდებარება ამავე თვეში დაბეგვრას, ვინაიდან, მოცემულ შემთხვევაში, 2020 წლის შედეგებიდან გამომდინარე, 2021 წლის მაისში გამოვლენილი არაარსებითი დანაკარგის ზღვარი (1 000 000 * 1%), 10 000 ლარი, 2 000 ლარით ნაკლებია ვიდრე ამავე პერიოდის დანაკლისი (12 000 ლარი).

ამასთან, ვინაიდან 2021 წლის შედეგებით სახეზეა რეალიზაციის მოცულობის არსებითი ზრდა (50 პროცენტი) და გადაანგარიშებას დაქვემდებარებული არაარსებითი დანაკარგის ზღვარი შეადგენს (1 500 000 * 1%) 15 000 ლარს, არაარსებითი დანაკარგის გადაანგარიშების მიზნით, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს, 2021 წლის დასრულების შემდეგ, 2021 წლის მაისის თვის დეკლარაცი(ებ)ის დაზუსტების გზით, სრულად შეამციროს დაბეგრილი დანაკლისი (2 000 ლარი).

მაგალითი №5

ფაქტობრივი გარემოება

პირობები იგივეა, რაც მე-4 მაგალითში იმ განსხვავებით, რომ შპს „x“-ის 2021 წლის შემოსავალმა შეადგინა 1 050 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე).

შეფასება და შედეგი

არაარსებითი დანაკარგის გამოანგარიშების მიზნით, 2021 წლის მაისში გამოვლენილი დანაკლისის ნაწილი, (12 000 – (1 000 000 *1%)) 2 000 ლარი არ ჩაითვლება, როგორც არაარსებითი დანაკარგი და შესაბამისად, იგი დაექვემდებარება ამავე თვეში დაბეგვრას, ვინაიდან, მოცემულ შემთხვევაში, 2020 წლის შედეგებიდან გამომდინარე, 2021 წლის არაარსებითი დანაკარგის ზღვარი (1 000 000 * 1%), 10 000 ლარი, 2 000 ლარით ნაკლებია ვიდრე ამავე პერიოდის დანაკლისი (12 000 ლარი).

ამასთან, ვინაიდან 2021 წლის შედეგებით სახეზეა რეალიზაციის მოცულობის არაარსებითი ზრდა (5 პროცენტი), არაარსებითი დანაკარგის გადაანგარიშების მიზნით, გადასახადის გადამხდელს უფლება არ აქვს 500 ლარით ((1 050 000 *1%) – 10 000) შეამციროს ამავე წლის მაისის თვეში დაბეგრილი დანაკლისი
(2 000 ლარი).

მაგალითი №6

ფაქტობრივი გარემოება

შპს „x“-ის საგადასახადო რეგისტრაციის პერიოდი სრულად მოიცავს 2020-2021 წლებს და მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში, ორი სხვადასხვა სავაჭრო ობიექტიდან საწარმო ახორციელებდა საქონლის (სურსათის) რეალიზაციას „ღია საწყობის“ პრინციპით.

მოცემულ პირობებში, შპს „x“-ის 2020 წლის შემოსავალმა შეადგინა 1 000 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე), ხოლო 2021 წლის შემოსავალმა 1 350 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე).

 
შპს „x“-ის ან/და საგადასახადო ორგანოს მიერ ორივე სავაჭრო ობიექტში ჩატარებული ინვენტარიზაციის შედეგად, 2021 წლის მაისის თვეში, ერთ-ერთ მათგანში გამოვლინდა დანაკლისი, საბაზრო ღირებულებით, ჯამში 12 000 ლარი. მათ შორის:

● დღგ-ით დასაბეგრი საქონლის (სურსათის) დანაკლისი 9 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე).

● დღგ-ისგან გათავისუფლებული საქონლის (სურსათის) დანაკლისი 3 000 ლარი.

ამასთან, ამავე წლის აგვისტოს თვეში, ერთ-ერთ ობიექტში კვლავ გამოვლინდა დანაკლისი, საბაზრო ღირებულებით, ჯამში 3 000 ლარი. მათ შორის:

● დღგ-ით დასაბეგრი საქონლის (სურსათის) დანაკლისი 2 000 ლარი (დღგ-ის გარეშე).

● დღგ-ისგან გათავისუფლებული საქონლის (სურსათის) დანაკლისი 1 000 ლარი.

2021 წლის დანარჩენ თვეებში დანაკლისი არ გამოვლენილა.

შეფასება და შედეგი

წინამდებარე მეთოდური მითითების მიზნებისთვის, თუ გამოვლენილი დანაკლისი მოიცავს როგორც დღგ-ით დასაბეგრი საქონლის (სურსათის) დანაკლისს, ისე დღგ-ისგან გათავისუფლებული საქონლის (სურსათის) დანაკლისს, არაარსებითი დანაკარგის ოდენობად პირველ რიგში ჩაითვლება დღგ-ით დასაბეგრი საქონლის (სურსათის) დანაკლისი.

კერძოდ, შპს „x“-ის 2021 წლის არაარსებითი დანაკარგი იქნება (1 000 000 * 1%) 10 000 ლარი. შესაბამისად, 2021 წლის მაისის თვეში გამოვლენილი 12 000 ლარის დანაკლისიდან მხოლოდ (12 000 – 10 000) 2 000 ლარი:

● აისახება დღგ-ის დეკლარაციის გათავისუფლებული ბრუნვის შესაბამის გრაფაში/გრაფებში და არ დაიბეგრება.

● აისახება მოგების გადასახადის დეკლარაციის შესაბამის გრაფაში და დაიბეგრება.

რაც შეეხება 2021 წლის აგვისტოს თვეს, 3 000 ლარის დანაკლისიდან:

● 2 000 ლარი აისახება დღგ-ის დეკლარაციის დასაბეგრი ბრუნვის შესაბამის გრაფაში და დაიბეგრება, ხოლო 1 000 ლარი აისახება დღგ-ის დეკლარაციის გათავისუფლებული ბრუნვის შესაბამის გრაფაში/გრაფებში და არ დაიბეგრება.

● 3 000 ლარივე სრულად აისახება მოგების გადასახადის დეკლარაციის შესაბამის გრაფაში და დაიბეგრება.

ამასთან, ვინაიდან 2021 წლის შედეგებით სახეზეა რეალიზაციის მოცულობის არსებითი ზრდა (35 პროცენტი) და გადაანგარიშებას დაქვემდებარებული არაარსებითი დანაკარგის ზღვარი შეადგენს (1 350 000 * 1%) 13 500 ლარს, არაარსებითი დანაკარგის გადაანგარიშების მიზნით, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს, 2021 წლის დასრულების შემდეგ, (13 500 – 10 000) 3 500 ლარით შეიმციროს 2021 წელში დაბეგრილი დანაკლისები, კერძოდ, 3 500 ლარიდან 2 000 ლარით სრულად შეიმციროს 2021 წლის მაისის თვის დანაკლისი (2 000 ლარი), ხოლო დარჩენილი (3 500 – 2 000) 1 500 ლარით – ნაწილობრივ შეიმციროს 2021 წლის აგვისტოს თვის დანაკლისი (3 000 ლარი).

 
ამასთან, არაარსებით დანაკარგში დღგ-ით დასაბეგრი საქონლის (სურსათის) დანაკლისის რიგით პირველი ასახვის უპირატესობა შენარჩუნდება კვლავ თითოეული დანაკლისის მიმართ, ამდენად:

● 2021 წლის მაისის თვის დღგ-ის დეკლარაციის დაზუსტების გზით, გათავისუფლებული ბრუნვის შესაბამისი გრაფა/გრაფები შემცირდება 2 000 ლარით.

● 2021 წლის მაისის თვის მოგების დეკლარაციის დაზუსტების გზით, სრულად შემცირდება დაბეგრილი დანაკლისი (2 000 ლარი).

● 2021 წლის აგვისტოს თვის დღგ-ის დეკლარაციის დაზუსტების გზით, ნაწილობრივ, 1 500 ლარით შემცირდება დასაბეგრი ბრუნვის შესაბამის გრაფა/გრაფებში ასახული და დაბეგრილი დანაკლისი (2 000 ლარი), ხოლო დღგ-ის დეკლარაციის გათავისუფლებული ბრუნვის შესაბამის გრაფაში/გრაფებში ასახული დანაკლისი 1 000 ლარი უცვლელად დარჩება.

● 2021 წლის აგვისტოს თვის მოგების დეკლარაციის დაზუსტების გზით, ნაწილობრივ, 1 500 ლარით შემცირდება დაბეგრილი დანაკლისი (3 000 ლარი).

- შემოსავლების სამსახურის მიერ 08.07.2019-ში მიღებული #22708 ბრძანება გამოქვეყნდა 22.10.2021‑-ში, რომლითაც დამტკიცებულია ცალკეულ შემთხვევებში პირის საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრის მიზნით მეთოდური მითითებები, კერძოდ:

ა) „დებიტორული დავალიანების ნაშთის დაბეგვრის შესახებ“, №1 დანართის შესაბამისად;

ბ) „უიმედო ვალად აღიარებული დებიტორული დავალიანების დაბეგვრის შესახებ“, №2 დანართის შესაბამისად;

გ) „სალაროს უძრავი ნაშთის დაბეგვრის შესახებ“, №3 დანართის შესაბამისად;

დ) „ანგარიშვალდებულ პირზე დაფიქსირებული ნაშთის დაბეგვრის შესახებ“, №4 დანართის შესაბამისად;

ე) „სააღრიცხვო დოკუმენტაციასთან შედარებით, შემოწმების არაპირდაპირი მეთოდით გამოვლენილი შემოსავლის სხვაობის დაბეგვრის შესახებ“, №5 დანართის შესაბამისად;

 
ვ) „სააღრიცხვო დოკუმენტაციასთან შედარებით, შემოწმების არაპირდაპირი მეთოდით გამოვლენილ ხარჯებში სხვაობის დაბეგვრის შესახებ“, №6 დანართის შესაბამისად;

ზ) „სააღრიცხვო დოკუმენტაციის არარსებობისას, შემოწმების არაპირდაპირი მეთოდით გამოანგარიშებული განკარგვადი თანხების დაბეგვრის შესახებ“, №7 დანართის შესაბამისად.

განვიხილოთ ერთ-ერთი მათგანი - მეთოდური მითითება სალაროს უძრავი ნაშთის დაბეგვრის შესახებ, რომელიც განსაზღვრავს მოგებისა და საშემოსავლო გადასახადებით დაბეგვრის საკითხებს.

ფაქტობრივი გარემოება

სააღრიცხვო დოკუმენტაციით ან/და სხვა მტკიცებულებებით საწარმოს გარკვეული დროის განმავლობაში სალაროში უფიქსირდება თანხის უძრავი ნაშთი. ამასთან, შემოწმებისას, სხვადასხვა ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით, დამაჯერებლად არ იქნა მიჩნეული აღნიშნული ნაშთის რეალურად არსებობის ფაქტი.

შეფასება და შედეგი

I – გადასახადის გადამხდელის მიერ შესაბამისი მტკიცებულებების ან/და ახსნა-განმარტების წარდგენის შემთხვევაში, მისი განმარტების შესაბამისად, ზემოაღნიშნული თანხა (გონივრული საკასო ხარჯის გათვალისწინებით) დაკვალიფიცირდება როგორც სალაროს უძრავი ნაშთის წარმოშობის მომენტიდან/მომენტში (გონივრული ვადის გათვალისწინებით) გაცემული:

ა) პროცენტიანი ან უპროცენტო სესხი;

ბ) დივიდენდი;

გ) ხელფასი.

შენიშვნა: გადასახადის გადამხდელის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულება ან/და ახსნა-განმარტება შეიძლება მოიცავდეს როგორც ჩამოთვლილი ვარიანტების კომბინაციას, ისე შესაბამისი თანხის (თანხის ნაწილის) სხვა სახის განაცემად დაკვალიფიცირების შემთხვევას.

II – გადამხდელის მიერ შესაბამისი მტკიცებულებების ან/და ახსნა-განმარტების წარუდგენლობის შემთხვევაში, სალაროს უძრავი ნაშთი (გონივრული საკასო ხარჯის გათვალისწინებით) ჩაითვლება მისი წარმოშობის მომენტიდან (გონივრული ვადის გათვალისწინებით) მთელი შესამოწმებელი პერიოდის განმავლობაში (შესამოწმებელი პერიოდის ბოლო თარიღის ჩათვლით) საწარმოს დირექტორზე (თუ არ არსებობს სხვა იდენტიფიცირებადი პასუხისმგებელი პირი) გაცემულ უპროცენტო სესხად.

მაგალითი №1

ფაქტობრივი გარემოება

2018 წლის 1 თებერვალს დაინიშნა შპს A-ს 2017 წლის საანგარიშო პერიოდის საგადასახადო შემოწმება. შპს A-ს საქმიანობის საგანს წარმოადგენს ელექტროტექნიკით საბითუმო წესით ვაჭრობა. ამასთან, პირის მიერ შემოსავლების მიღება და ხარჯების გაწევა ხორციელდება უნაღდო ანგარიშსწორებით.

ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემებით, 2017 წლის 1 აპრილიდან შესამოწმებელი პერიოდის ბოლომდე (31.12.2017-ის ჩათვლით), შპს A-ს სალაროში უფიქსირდება უძრავი ნაშთი 100 000 ლარი. ამასთან, ნავაჭრი თანხა სალაროში დირექტორის მიერ შემოტანილია ბანკიდან. საწარმოს საკასო ხარჯი არ უფიქსირდება.

 
შემოწმების პროცესში, 2018 წლის 20 თებერვალს ჩატარებული სალაროს ინვენტარიზაციის შედეგად დადგინდა, რომ აღნიშნული ნაშთი ფიქტიურია.

შეფასება და შედეგი

I – შემოწმების პროცესში გადასახადის გადამხდელს რეკომენდაციის სახით ეცნობება, რომ სათანადო მტკიცებულებების ან/და ახსნა-განმარტების წარმოდგენის შემთხვევაში, სალაროს უძრავი ნაშთი – 100 000 ლარი, შესაძლოა განხილულ იქნას შესაბამის პირზე გაცემულ პროცენტიან სესხად, უპროცენტო სესხად, დივიდენდად, ხელფასად ან ერთდროულად, პროცენტიან სესხად, უპროცენტო სესხად, დივიდენდად და ხელფასად. შესაბამისად:

ა) სალაროს უძრავი ნაშთის პროცენტიან სესხად განხილვის შემთხვევაში, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 98² მუხლის მე-3 ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მოგების გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება 117 647 ლარი (100 000/0,85), ხოლო კუთვნილი მოგების გადასახადი – 17 647 ლარი (117 647 * 0,15);

ბ) სალაროს უძრავი ნაშთის (100 000 ლარი) უპროცენტო სესხად განხილვის შემთხვევაში, სალაროს ანგარიშზე 2017 წლის 1 აპრილს წარმოქმნილი უძრავი ნაშთი – 100 000 ლარი, ამავე თარიღიდან (01.04.2017‑-დან) შესამოწმებელი პერიოდის ბოლომდე, შესამოწმებელი პერიოდის ბოლო თარიღის (31.12.2017-ის) ჩათვლით განიხილება შპს ა-ს დირექტორზე გაცემულ უპროცენტო სესხად. ამასთან:

● საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 98² მუხლის მე-3 ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მოგების გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება 117 647 ლარი (100 000/0,85), ხოლო კუთვნილი მოგების გადასახადი – 17 647 ლარი (117 647 * 0,15);

 
● უპროცენტო სესხად განხილვის შედეგად გამოანგარიშებული ჯამური სარგებელი იქნება 15 000 ლარი (100 000* 0,2 * 9/12);

შენიშვნა: 20% განსაზღვრულია „საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის საპროცენტო განაკვეთების დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2011 წლის 28 იანვრის №34 ბრძანების შესაბამისად.

● საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ჯამური ბაზა იქნება 18 750 ლარი (15 000 / 0,8), ხოლო კუთვნილი საშემოსავლო გადასახადი – 3 750 ლარი (18 750 * 0,2).

 
გ) სალაროს უძრავი ნაშთის (100 000 ლარის) დივიდენდად განხილვის შემთხვევაში, სალაროს ანგარიშზე 2017 წლის 1 აპრილს წარმოქმნილი უძრავი ნაშთი ჩაითვლება ამავე თარიღში გაცემულ დივიდენდად. ამასთან:

● დივიდენდით დასაბეგრი ბაზა იქნება 105 263 ლარი (100 000/0,95), ხოლო დივიდენდზე გადასახდელი თანხა – 5 263 ლარი (105 263 * 0,05);

● მოგების გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება 123 839 ლარი (105 263/0,85) და კუთვნილი მოგების გადასახადი – 18 575 ლარი (123 839 * 0,15).

დ) სალაროს უძრავი ნაშთის (100 000 ლარის) ხელფასად განხილვის შემთხვევაში, სალაროს ანგარიშზე 2017 წლის 1 აპრილს წარმოქმნილი უძრავი ნაშთი ჩაითვლება ამავე თარიღში გაცემულ ხელფასად. ამასთან, საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება 125 000 ლარი (100 000/0,8), ხოლო კუთვნილი საშემოსავლო გადასახადი 25 000 ლარი (125 000 * 0,2).

II – გადასახადის გადამხდელის მიერ შესაბამისი მტკიცებულებების ან/და ახსნა-განმარტების წარუდგენლობის შემთხვევაში, სალაროს ანგარიშზე 2017 წლის 1 აპრილს წარმოქმნილი უძრავი ნაშთი – 100 000 ლარი, ამავე თარიღიდან (01.04.2017-დან) შესამოწმებელი პერიოდის ბოლომდე, შესამოწმებელი პერიოდის ბოლო თარიღის (31.12.2017-ის) ჩათვლით განიხილება შპს ა-ს დირექტორზე გაცემულ უპროცენტო სესხად. ამასთან:

● საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 98² მუხლის მე-3 ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, მოგების გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება 117 647 ლარი (100 000/0,85), ხოლო კუთვნილი მოგების გადასახადი – 17 647 ლარი (117 647 * 0,15);

 
● უპროცენტო სესხად განხილვის შედეგად გამოანგარიშებული ჯამური სარგებელი იქნება 15 000 ლარი (100 000* 0,2 * 9/12);

შენიშვნა: 20% განსაზღვრულია „საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის საპროცენტო განაკვეთების დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2011 წლის 28 იანვრის #34 ბრძანების შესაბამისად.

● საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ჯამური ბაზა იქნება 18 750 ლარი (15 000/0,8), ხოლო კუთვნილი საშემოსავლო გადასახადი – 3 750 ლარი (18 750 * 0,2).

იხილეთ ასევე:

- 12.10.2021-ის ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის #146/04 ბრძანება, თჳბღ ინდექსების გაანგარიშების წესის დამტკიცების შესახებ.

- 06.10.2021-ის მთავრობის #493 დადგენილება, „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის რესურსზე ხელმისაწვდომობის“ სახელმწიფო პროგრამის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 ივლისის #464 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის შესახებ.

- 06.10.2021-ის მთავრობის #492 დადგენილება, „ჩაის პლანტაციების რეაბილიტაციის სახელმწიფო პროგრამა „ქართული ჩაის“ დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2016 წლის 18 იანვრის №20 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე.

- 28.10.2021-ის ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის #151/04 ბრძანება – „საბანკო დაწესებულებებში ანგარიშების გახსნის შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის 2011 წლის 7 აპრილის #24/04 ბრძანებაში ცვლილების შეტანის შესახებ.

სხვა სიახლეების გასაცნობად, ისარგებლეთ განახლებადი საკანონმდებლო-საკონსულტაციო ბაზით "ააფ-ინფო კონსულტანტი" (579-29-31-31).

მარიამ აფრასიძე