საქართველოს საგადასახადო კოდექსში შეტანილი ცვლილებები 

- 01.12.2022-ში პარლამენტის მიერ მიღებული #2275-IXმს-Xმპ კანონით, რომელიც ამოქმედდება 15.03.2023-დან, ცვლილება შევიდა საგადასახადო კოდექსში. 

ამ ცვლილების საფუძველზე საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლს, რომელიც ეხება საქონლის დოკუმენტების გარეშე ტრანსპორტირება, რეალიზაცია და აღურიცხველობას, დაემატა 1³−1⁵ ნაწილები: 

„1³. სამეწარმეო საქმიანობისთვის რეფერენტული ფასისადმი დაქვემდებარებული ფარმაცევტული პროდუქტის სასაქონლო ზედნადების გარეშე ტრანსპორტირება, მყიდველის მიერ სასაქონლო ზედნადების მოთხოვნისას მისი გაუცემლობა ან საქონლის შეძენისას სასაქონლო ზედნადების მიღებაზე უარის თქმა _ იწვევს პირის დაჯარიმებას 1 000 ლარის ოდენობით. 

1⁴. ამ მუხლის 1³ ნაწილით გათვალისწინებული ქმედების განმეორებით ჩადენა − იწვევს პირის დაჯარიმებას 15 000 ლარის ოდენობით. 

1⁵. ამ მუხლის 1³ ნაწილით გათვალისწინებული ქმედების მესამედ და მის შემდეგ ყოველი მომდევნო ჩადენა − იწვევს პირის დაჯარიმებას 30 000 ლარის ოდენობით“. 

ამასთან, აღნიშნული მუხლის პირველი−1³ ნაწილებით გათვალისწინებული სამართალდარღვევების გამოვლენისა და აღკვეთის მიზნით საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილ თანამშრომელს უფლება აქვს, გააჩეროს პირი და სატრანსპორტო საშუალება, მოსთხოვოს მას პირადობის დამადასტურებელი საბუთი, სატრანსპორტო საშუალებისა და საქონლის თანმხლები საბუთები, მოახდინოს სატრანსპორტო საშუალების ვიზუალური დათვალიერება, ასევე საქონლის დათვლა თანმხლებ საბუთებთან შესაბამისობის დასადგენად და აღნიშნული პროცედურების დასაფიქსირებლად გამოიყენოს ტექნიკური საშუალებები. 

ამავე კანონის მიხედვით, რეფერენტული ფასისადმი დაქვემდებარებული ფარმაცევტული პროდუქტის შემთხვევაში თუ სასაქონლო ზედნადებში არ არის მითითებული ან არასწორად არის მითითებული ფარმაცევტული პროდუქტის რეგისტრაციის ნომერი, ფარმაცევტული პროდუქტის ერთეულის ფასი ან სამეურნეო ოპერაციის მონაწილე მხარის ფაქტობრივი მისამართი, პირი დაჯარიმდება გამოვლენის მომენტში ამ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საბაზრო ღირებულების 50 პროცენტის ოდენობით. 

- პარლამენტის მიერ 16.12.2022-ში მიღებული #2439-IXმს-Xმპ კანონით, არაერთი ცვლილება შევიდა საგადასახადო კოდექსში, რომელიც ამოქმედდა 01.01.2023-დან, კერძოდ (მოგვყავს თითქმის სრული სახით): 

1. 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის: 

ა) „ლ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ლ) 2026 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული პირის მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პირველადი მიწოდებით მიღებული დასაბეგრი შემოსავალი, თუ კალენდარული წლის განმავლობაში ასეთი მიწოდებით მიღებული ერთობლივი შემოსავალი 200 000 ლარს არ აღემატება“; 

ბ) „უ²“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„უ²) რეზიდენტი იურიდიული პირის მიერ 2026 წლის 1 იანვრამდე საქართველოში საჯარო შეთავაზების გზით გამოშვებული და საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ აღიარებულ ორგანიზებულ ბაზარზე სავაჭროდ დაშვებული სასესხო ფასიანი ქაღალდიდან პროცენტის სახით მიღებული შემოსავალი“; 

გ) „ც“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ც) 2026 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული ფიზიკური პირის მიერ ამ საქმიანობის ფარგლებში გაცემული ხელფასი, თუ დამქირავებლის მიერ აღნიშნული საქმიანობიდან მიღებული ერთობლივი შემოსავალი 200 000 ლარს არ აღემატება“. 

ამ ცვლილებით, მოხდა ამ საგადასახადო შეღავათების მოქმედების ვადის 3 წლით გახანგრძლივება. 

2. 97-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-12 ნაწილი: 

„12. საბანკო დაწესებულების, საკრედიტო კავშირის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის, სესხის გამცემი სუბიექტის მოგების გადასახადით დაბეგვრის  

ობიექტია სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის“. 

ეს ცვლილებები იმას მოასწავებს, რომ საბანკო დაწესებულებები, საკრედიტო კავშირები, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციები და სესხის გამცემი სუბიექტები აღარ გადავლენ მოგების გადასახადით დაბეგვრის ე.წ. "ესტონურ მოდელზე", როგორც ეს იგეგმებოდა ადრე. 

3. 98-ე მუხლის: 

ა) პირველი ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„1. მოგების გადასახადის განაკვეთია 15 პროცენტი, გარდა ამ მუხლის მე-2–მე-4 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა“; 

ბ) მე-3 ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-4 ნაწილი: 

„4. საბანკო დაწესებულების, საკრედიტო კავშირის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის, სესხის გამცემი სუბიექტის დასაბეგრი მოგება იბეგრება 20 პროცენტით“. 

4. 99-ე მუხლის პირველი ნაწილის: 

ა) „ვ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ვ) 2026 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის სამრეწველო გადამუშავებამდე (სასაქონლო კოდის შეცვლამდე) პირველადი მიწოდებით მიღებული მოგების განაწილება და ამავე საქმიანობის ფარგლებში გაწეული ხარჯები/განხორციელებული განაცემები, რომლებიც გათვალისწინებულია ამ კოდექსის 97-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“–„დ“ ქვეპუნქტებით“; 

ბ) „მ²“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„მ²) არარეზიდენტის მიერ რეზიდენტი იურიდიული პირის მიერ 2026 წლის 1 იანვრამდე საქართველოში საჯარო შეთავაზების გზით გამოშვებული და საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ აღიარებულ ორგანიზებულ ბაზარზე სავაჭროდ დაშვებული სასესხო ფასიანი ქაღალდიდან პროცენტის სახით მიღებული შემოსავალი, რომელიც არ მიეკუთვნება საქართველოში ამ არარეზიდენტის მუდმივ დაწესებულებას“. 

ამ შემთხვევაშიც, მოხდა ამ საგადასახადო შეღავათების მოქმედების ვადის 3 წლით გახანგრძლივება. 

5. მე-100 მუხლის მე-4 ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ზ) 2026 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივსა და მის წევრთა (მეპაიეთა) შორის სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობის შედეგად მიღებული, საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მიწოდება ან/და ამ საქმიანობასთან დაკავშირებული მომსახურების გაწევა;“. 

6. 109-ე მუხლი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„მუხლი 109. სარეზერვო ფონდებში გადარიცხვების გამოქვითვა. 

საბანკო დაწესებულება, საკრედიტო კავშირი, მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია ერთობლივი შემოსავლიდან სესხების შესაძლო დანაკარგების რეზერვების გამოქვითვას ახორციელებს ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების (IFRS) მიხედვით. 

შენიშვნა: ამ მუხლის მიზნებისთვის სესხად ითვლება კრედიტი (სესხი), ოვერდრაფტი, აკრედიტივი, საკრედიტო ხაზი, გარანტია ან/და სავალო ფასიანი ქაღალდები, ფაქტორინგი, აგრეთვე ამ ინსტრუმენტებიდან მიღებული/მისაღები (მათ შორის, დისკონტის, საკომისიოს ან/და სარგებლის სახით მიღებული/ მისაღები) ნებისმიერი სახის წინასწარ განცხადებული (დადგენილი) შემოსავალი“. 

7. 130-ე მუხლის: 

ა) 4¹ ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„4¹. 2026 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის წევრის მიერ ამ კოოპერატივისგან მიღებული დივიდენდები (გარდა იმ დივიდენდებისა, რომლებიც მიღებულია „სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული საქმიანობიდან მიღებული მოგებიდან) გადახდის წყაროსთან არ იბეგრება და დივიდენდის მიმღები პირის მიერ ერთობლივ შემოსავალში არ ჩაირთვება“; 

ბ) მე-7 ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-8 ნაწილი: 

„8. საბანკო დაწესებულების, საკრედიტო კავშირის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის, სესხის გამცემი სუბიექტის მიერ 2023 წლისა და შემდგომი პერიოდების კუთვნილი მოგებიდან გაცემული დივიდენდი გადახდის წყაროსთან არ იბეგრება და დივიდენდის მიმღები პირის მიერ ერთობლივ შემოსავალში არ ჩაირთვება“. 

8. 141-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-5 ნაწილი: 

„5. საბანკო დაწესებულება, საკრედიტო კავშირი, მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია სესხებზე დარიცხულ პროცენტებს შემოსავლად აღიარებს ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების (IFRS) მიხედვით“. 

9. 199-ე მუხლის „ი“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ი) 2026 წლის 1 იანვრამდე თამბაქოს ნედლეულის იმპორტი“. 

10. 206-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ჯ¹“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ჯ¹) 2026 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის საკუთრებაში არსებული, სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობაში გამოყენებული ქონება (გარდა მიწისა) და ამავე საქმიანობისთვის მასზე ლიზინგით გაცემული მოძრავი ქონება“. 

11. 309-ე მუხლის: 

ა) მე-15 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„15. 2026 წლის 1 იანვრამდე საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენების ვალდებულებისგან თავისუფლდება ფიზიკური პირი, რომელიც არ იყენებს დაქირავებული პირის შრომას და ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას ბაზრის (ბაზრობის) ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული სავაჭრო ადგილიდან, მათ შორის, დახლიდან, გარდა ფიზიკური პირისა, რომელსაც მინიჭებული აქვს მცირე ბიზნესის სტატუსი ან რომელიც დარეგისტრირებულია ან ვალდებულია დარეგისტრირდეს დღგ-ის გადამხდელად ამ კოდექსის შესაბამისად“; 

ბ) 24-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„24. 2026 წლის 1 იანვრამდე ფიზიკური პირი, რომელიც ახორციელებს „ეკონომიკური საქმიანობის სახეების საქართველოს ეროვნული კლასიფიკატორის“ 55.2 კოდით გათვალისწინებულ საქმიანობას, კერძოდ, მის საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ადგილის მოკლე ვადით გაცემას, საგადასახადო ორგანოსთვის მიმართვის შემთხვევაში იბეგრება ფიქსირებული საშემოსავლო გადასახადით, თუ იგი ნებაყოფლობით არ არის რეგისტრირებული დღგ-ის გადამხდელად ან ამ საქმიანობის ნაწილში ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში მის მიერ განხორციელებული ოპერაციების საერთო თანხა 100 000 ლარს არ აღემატება“; 

გ) 42-ე ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„ე) არაუგვიანეს 2026 წლის 1 იანვრისა სრულად უზრუნველყოს ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული სავაჭრო ადგილები საკონტროლო-სალარო აპარატებით“; 

დ) 94-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„94. საბანკო დაწესებულება, საკრედიტო კავშირი, მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია, სესხის გამცემი სუბიექტი მოგების გადასახადით ამ კოდექსის 97-ე მუხლის მე 12 ნაწილით გათვალისწინებული დაბეგვრის ობიექტის მიხედვით იბეგრება 2023 წლის 1 იანვრიდან“; 

ე) 94-ე ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 94¹ ნაწილი: 

„94¹. სადაზღვევო ორგანიზაცია მოგების გადასახადით ამ კოდექსის 97-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული დაბეგვრის ობიექტის მიხედვით იბეგრება 2024 წლის 1 იანვრიდან“; 

ვ) 95-ე ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 95¹ და 95² ნაწილები: 

„95¹. 2024 წლის 1 იანვრამდე სადაზღვევო ორგანიზაციის მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის. 

95². 2024 წლის 1 იანვრამდე იურიდიულ პირს, რომელიც ახორციელებს ლიცენზირებულ სადაზღვევო საქმიანობას, უფლება აქვს, საანგარიშო წლის ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითოს საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ დადგენილი წესით გაანგარიშებული იმავე საანგარიშო პერიოდის „სადაზღვევო/დამდგარი ზარალები, ნეტო“, გარდა შემოსავლისა რეგრესიდან და გადარჩენილი ქონებიდან“; 

ეს ცვლილებები იმას მოასწავებს, რომ სადაზღვევო კომპანიები დაიბეგრებიან მოგების გადასახადით ე.წ. `ესტონური მოდელის~ მიხედვით 2024 წლის 1 იანვრიდან. 

ზ) 99-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„99. ამ კოდექსის 98¹ მუხლის მიზნებისთვის: 

ა) 2008 წლის 1 იანვრის შემდგომი პერიოდების კუთვნილი მოგებიდან ამ მუხლის 94-ე ნაწილით გათვალისწინებული პირისგან მიღებული დივიდენდის განაწილება მოგების განაწილებად არ ითვლება; 

ბ) 2008 წლის 1 იანვრის შემდგომი პერიოდების კუთვნილი მოგებიდან ამ მუხლის 94-ე ნაწილით გათვალისწინებულ პირზე დივიდენდის განაწილება მოგების განაწილებად ითვლება“; 

თ) 99-ე ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 99¹ ნაწილი: 

„99¹. ამ კოდექსის 98¹ მუხლის მიზნებისთვის: 

ა) 2008 წლის 1 იანვრიდან 2024 წლის 1 იანვრამდე პერიოდების კუთვნილი მოგებიდან ამ მუხლის 94¹ ნაწილით გათვალისწინებული პირისგან მიღებული დივიდენდის განაწილება მოგების განაწილებად არ ითვლება; 

ბ) 2008 წლის 1 იანვრიდან 2017 წლის 1 იანვრამდე პერიოდების კუთვნილი მოგებიდან ამ მუხლის 94¹ ნაწილით გათვალისწინებულ პირზე დივიდენდის განაწილება, აგრეთვე 2017 წლის 1 იანვრიდან 2024 წლის 1 იანვრამდე პერიოდების კუთვნილი მოგებიდან ამ მუხლის 94¹ ნაწილით გათვალისწინებულ პირზე დივიდენდის 2024 წლის 1 იანვრამდე განაწილება მოგების განაწილებად ითვლება“; 

ი) 111-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

 

„111. ამ კოდექსის 26² მუხლის მე-5 ნაწილისა და 290² მუხლის მოქმედება შეჩერდეს 2026 წლის 1 იანვრამდე“; 

ეს ცვლილება ეხება ბაზრობის ორგანიზატორი პირისათვის გარკვეული ვალდებულებების დაკისრების გადავადებას 3 წლის ვადით. 

კ) 131-ე და 132-ე ნაწილები ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„131. ამ კოდექსის 164¹ მუხლის მე-2 ნაწილი და 172-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „ხ“ ქვეპუნქტი გამოიყენება 2026 წლის 1 იანვრიდან განხორციელებული საქონლის იმპორტისას. ამასთანავე, 2026 წლის 1 იანვრამდე საქონლის იმპორტისას დღგ-ით დასაბეგრი თანხა (საქონლის ღირებულება საბაჟო მიზნებისთვის) მოიცავს საქონლის იმპორტიდან გამომდინარე, საქართველოში კუთვნილ იმპორტის გადასახდელს, გარდა დღგ-ისა. 

(მუხლი 164¹. დასაბეგრი თანხა საბაჟო პროცედურების დროს, ნაწილი 2:

 

თუ დასაბეგრი თანხა არ მოიცავს ქვემოთ ჩამოთვლილ კომპონენტებს, მასში შეიტანება: 

ა) საქონლის იმპორტიდან გამომდინარე, უცხო ქვეყანაში ან/და საქართველოში კუთვნილი გადასახადი, მოსაკრებელი, საფასური ან სხვა გადასახდელი, გარდა დღგ-ისა; 

ბ) თანმდევი ხარჯები, როგორებიცაა საკომისიო, შეფუთვის, სატრანსპორტო და სადაზღვევო ხარჯები, რომლებიც გაიწევა საქონლის დანიშნულების პირველ ადგილამდე, აგრეთვე, ხარჯები, რომლებიც გაიწევა საქართველოს ტერიტორიაზე, დანიშნულების სხვა ადგილზე ტრანსპორტირებისთვის, თუ ეს სხვა ადგილი ცნობილია საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის მომენტში. 

მუხლი 172. დღგ-ისგან ჩათვლის უფლებით გათავისუფლება, ნაწილი 4, „ხ“ ქვეპუნქტი: 

იმპორტირებულ საქონელთან დაკავშირებით გაწეული მომსახურება, თუ ამ მომსახურების ღირებულებას მოიცავს ამ კოდექსის 164¹ მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად განსაზღვრული დასაბეგრი თანხა). 

132. 2026 წლის 1 იანვრამდე დღგ-ისგან გათავისუფლებულია საქონლის იმპორტი ამ კოდექსის 199-ე მუხლის „დ“ და „ო“ ქვეპუნქტების მოთხოვნების შესაბამისად, იმავე მუხლის შენიშვნის გათვალისწინებით, გარდა თავისუფალი ინდუსტრიული ზონიდან საქონლის იმპორტისა“; 

ლ) 133-ე ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 134-ე ნაწილი: 

„134. ამ კოდექსის 109-ე მუხლის საფუძველზე, საბანკო დაწესებულების, საკრედიტო კავშირის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის მიერ ერთობლივი შემოსავლიდან სესხების შესაძლო დანაკარგების რეზერვების გამოქვითვის 2023 წლის 1 იანვრამდე მოქმედი წესის გაუქმების შედეგად, 2023 წლის საანგარიშო პერიოდში წარმოშობილი რეზერვის ნაშთების სხვაობის შედეგად მიღებული დასაბეგრი მოგება/შემოსავალი იბეგრება 15 პროცენტით. საქართველოს ფინანსთა მინისტრი უფლებამოსილია განსაზღვროს ამ ნაწილის გამოყენების წესი“. 

12. 310-ე მუხლის მე-4 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: 

„4. ამ კოდექსის 173-ე მუხლის „შ“ ქვეპუნქტისა და 199-ე მუხლის „ს“ ქვეპუნქტის მოქმედება შეჩერდეს 2026 წლის 1 იანვრამდე“. 

ეს ბოლო ცვლილება ნიშნავს საქონლის იმპორტისას არსებული ამ 2 საგადასახადო შეღავათის გაუქმებას 3 წლის ვადით. 

სხვა საგადასახადო ცვლილებები 

- 01.12.2022-ში მიღებული #2288-IXმს-Xმპ კანონით ცვლილება შევიდა „ბუღალტრული აღრიცხვის, ანგარიშგებისა და აუდიტის შესახებ“ კანონში. 

ცვლილების თანახმად ტერმინთა განმარტების მე-2 მუხლს დაემატა შემდეგი განმარტებები: 

„ბ¹) პროფესიული მომსახურების გამწევი ბუღალტერი − ბუღალტერი, რომელიც რეგისტრირებულია ბუღალტრების სახელმწიფო რეესტრში და მომსახურების დამკვეთისთვის ახორციელებს ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოების ან/და ფინანსური ანგარიშგების მომზადების მომსახურებას; 

ბ²) საბუღალტრო ფირმა − საქართველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირი ან სხვა ქვეყანაში რეგისტრირებული იურიდიული პირის საქართველოში არსებული ფილიალი, რომელიც რეგისტრირებულია საბუღალტრო ფირმების სახელმწიფო რეესტრში და მომსახურების დამკვეთისთვის ახორციელებს ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოების ან/და ფინანსური ანგარიშგების მომზადების მომსახურებას“. 

15.12.2022-დან ძალაში შევიდა ხარისხის მართვის სისტემის მონიტორინგის შემდეგი სახის განმარტება: 

"ხარისხის მართვის სისტემის მონიტორინგი − აუდიტორის/აუდიტორული ფირმის მიერ გამოყენებული პროცედურების აუდიტის, მიმოხილვის, სხვა მარწმუნებელი გარიგებებისა და დაკავშირებული მომსახურების საერთაშორისო სტანდარტებსა და ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებთან შესაბამისობის, ეთიკის წესების დაცვის, გამოყენებული რესურსების ხარისხისა და რაოდენობის, აუდიტორული საქმიანობის (მომსახურების) განხორციელებისთვის მიღებული ანაზღაურების მართლზომიერების და ხარისხის მართვის სისტემის შეფასება“. 

კანონს დაემატა ახალი 13¹ მუხლი - პროფესიული მომსახურების გამწევი ბუღალტრების სახელმწიფო რეესტრისა და საბუღალტრო ფირმების სახელმწიფო რეესტრის წარმოება, განგრძობითი განათლება. 

აღნიშნული მუხლის თანახმად პროფესიული მომსახურების გამწევი ბუღალტრისა და საბუღალტრო ფირმისთვის განგრძობითი განათლების მიმართ მოთხოვნებს, მათ სახელმწიფო რეესტრისა და საბუღალტრო ფირმების სახელმწიფო რეესტრის ელექტრონული ფორმით წარმოების წესს, მათ სტრუქტურასა და ფორმას, მომხმარებელთა იდენტიფიცირების წესსა და მართვის დელეგირების წესს განსაზღვრავს სამსახური. 

ამასთან, ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელიც პროფესიული მომსახურების ფარგლებში იწყებს ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოებას ან ფინანსური ანგარიშგების მომზადებას, ვალდებულია საქმიანობის დაწყებიდან 1 თვის ვადაში დარეგისტრირდეს შესაბამის რეესტრში, ეს უკანასკნელი ვალდებულება კი ამოქმედდება 01.07.2023-დან. 

- ფინანსთა მინისტრის 12.12.2022-ში მიღებული #405 ბრძანებით, ცვლილება შევიდა დამატებული ღირებულების გადასახადის დეკლარირებით დასაბრუნებელი ზედმეტად გადახდილი თანხების ავტომატური დაბრუნების წესსა და პირობებში. 

კერძოდ, მე-4 მუხლს, რომელიც განმარტავს გაანგარიშებაში მონაცემთა ასახვის წესს, დაემატა მე-2 პუნქტი, რომლის შესაბამისადაც გაანგარიშებაში ყოველი წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით რიცხული ზედმეტად გადახდილი თანხა ექვემდებარება გაანგარიშებაში განულებას, არაუგვიანეს, მომდევნო წლის პირველი სამუშაო დღის ჩათვლით. 

"გარდამავალი დებულებების, მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად კი: 

შემოსავლების სამსახურის უფროსის ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადის გადამხდელების შესახებ მონაცემთა მართვის სახელმძღვანელოს“ შესაბამისად განსაზღვრული სახელმწიფო საკუთრების ჯგუფში შემავალი სუბიექტების გაანგარიშებაში 2022 წლის 12 დეკემბრის მდგომარეობით რიცხული ზედმეტად გადახდილი თანხა გაანგარიშებაში განულდეს არაუგვიანეს 2022 წლის 15 დეკემბრისა". 

- 07.12.2022-ის შემოსავლების სამსახურის უფროსის #30813 ბრძანებით ცვლილება შევიდა „ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადის გადამხდელისათვის საგადასახადო ანგარიშფაქტურის, საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერის/დადასტურების და სასაქონლო ზედნადების გამოწერის გადამხდელის მიერ გამოწერილი ელექტრონული საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის განსაზღვრის შესახებ“ ინსტრუქციაში. 

ცვლილების შედეგად ინსტრუქციის მე-3 მუხლს (გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესზე გადაყვანა) დაემატა 1¹–1⁴ პუნქტები: 

„1¹. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადასახადის გადამხდელის ნებაყოფლობით გადაყვანა შესაძლებელია განხორციელდეს: 

ა) სრულად; 

ბ) ნაწილობრივ; 

1². საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადასახადის გადამხდელის სრულად გადასვლისას, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოწერის სპეციალური წესი ვრცელდება მის მიერ გამოწერილ ყველა საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურაზე. 

1³. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადასახადის გადამხდელის ნაწილობრივ გადასვლისას, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოწერის სპეციალური წესი გავრცელდება მხოლოდ მის მიერ შერჩეულ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურაზე. 

1⁴. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოყენების სპეციალურ წესზე გადასახადის გადამხდელის ნაწილობრივ გადაყვანა შესაძლებელია განხორციელდეს ნებაყოფლობით, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ გადასახადის გადამხდელი სრულად გადასულია საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოყენების სპეციალურ წესზე“. 

ამასთან, თუ გადასახადის გადამხდელი ნაწილობრივ სარგებლობს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოყენების სპეციალური წესით და დაუფიქსირდება დავალიანება (საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალურ წესზე გადასახადის გადამხდელის სავალდებულო წესით გადაყვანა ხორციელდება, თუ გადასახადის გადამხდელის აღიარებული საგადასახადო დავალიანება შეადგენს ან აღემატება 25 000 ლარს), გადასახადის გადამხდელი სრულად გადავა საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების გამოყენების სპეციალურ წესზე. 

ასევე, მოცემული ცვლილებით სეს ესნ-ის მე-10, მე-11 და მე-12 ჯგუფებით გათვალისწინებული საქონლის შეძენისას მიმღები აქვს უფლება მიმწოდებელს მოსთხოვოს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, რომელზეც ვრცელდება საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესი. 

ცვლილების თანახმად, თუ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოყენების სპეციალური წესის შესაბამისად გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა ავტომატურად არის გააქტიურებული, მიმწოდებლის საგადასახადო შემოწმების შედეგების გათვალისწინებით, ანგარიშ-ფაქტურის გაუქმების ანდა მიმღებისთვის დღგ-ის ჩასათვლელი თანხის გაუქმების/ აღდგენის შემთხვევაში, მიმღებს უფლება აქვს ანგარიშ-ფაქტურაში მითითებული შესაბამისი დღგ-ის თანხის გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე ასახვის მიზნით მიმართოს შემოსავლების სამსახურს. 

საფინანსო სფეროში შეტანილი ცვლილებები 

- ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის მიერ 01.12.2022 ში მიღებული #172/04 ბრძანებით ცვლილება შევიდა „ვალუტის გადამცვლელი პუნქტებისა და მათი დირექტორების მიმართ ფულადი ჯარიმების ოდენობის განსაზღვრის, დაკისრებისა და აღსრულების წესში“. 

ცვლილების მიხედვით, ეროვნული ბანკის მიერ ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების აღკვეთის მიზნებისთვის გათვალისწინებული მოთხოვნების შესრულების ხელშეწყობისთვის პროგრამული სისტემის, (რომელიც უზრუნველყოფს საყურადღებო/საეჭვო ნიშნების, მათ შორის, დანაწევრებული ოპერაციების გამოვლენას და პირის ავტომატურ გადამოწმებას პოლიტიკურად აქტიურ, გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუციებით და ეროვნული ბანკის მიერ წერილობითი მითითებებით მოთხოვნილ სანქციათა რეჟიმებით გათვალისწინებულ სანქციადაკისრებულ პირთა სიებში) არქონის ან მნიშვნელოვანი ხარვეზებით ფუნქციონირება გამოიწვევს დაჯარიმებას 10 000 ლარის ოდენობით. 

ამასთან, გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუციებით გათვალისწინებულ სანქციადაკისრებულ პირთან ანდა ეროვნული ბანკის მიერ წერილობითი მითითებებით მოთხოვნილ სანქციათა რეჟიმებით გათვალისწინებული მოთხოვნების დარღვევით ან გვერდის ავლით შესრულებული ოპერაციების გამოვლენის შემთხვევაში ჯარიმა დარღვევის თითოეულ ფაქტზე შეადგენს 5 000 ლარს. 

ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის ასევე 01.12.2022 ში მიღებული #169/04 ბრძანებით ანალოგიურ მოცემულობაში მიკროსაფინანსო ორგანიზაციისა და მისი ადმინისტრატორების მიმართ ვრცელდება ფულადი ჯარიმები, თუმცა მათ მიმართ ჯარიმის ოდენობა პროგრამული სისტემის არქონის ან მნიშვნელოვანი ხარვეზებით ფუნქციონირება გამოიწვევს 20 000 ლარის ოდენობით დაჯარიმებას. 

გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუციებით გათვალისწინებულ სანქციადაკისრებულ პირთან ანდა ეროვნული ბანკის წერილობითი მითითებებით სანქციათა რეჟიმებით გათვალისწინებული მოთხოვნათა შეუსრულებლობა დარღვევის თითოეულ ფაქტზე დაჯარიმდება 7 000 ლარით. 

- 29.12.2022-ში ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის მიერ #192/04 ბრძანებით დამტკიცდა ფინანსური ინსტრუმენტების რისკის კატეგორიებისა და მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალის განსაზღვრის წესი, რომელიც ამოქმედდა 01.01.2023-დან. 

აღნიშნული წესი ეფუძნება ფასს 9-ს და სხვადასხვა საკითხთან დაკავშირებით აკონკრეტებს მიდგომას, რომლითაც კომერციულმა ბანკებმა საზედამხედველო ანგარიშგებაში ფასს 9-ის გამოყენებისას უნდა იხელმძღვანელონ. ბანკის პრეზიდენტის განცხადებით, წესის დანერგვა ხელს შეუწყობს კომერციული ბანკების ფინანსური ინსტრუმენტების მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალების გამოთვლის მიდგომების შესადარისობას და ფინანსური ანგარიშგების გაუმჯობესებას. 

ეს უკანასკნელი მოიცავს ეროვნული ბანკის მიერ შემუშავებულ ფასს-ზე გადაყვანის კონცეფციას და ცვლილებებს. 

ფასს-ზე გადასვლის შედეგად, კომერციულმა ბანკებმა საზედამხედველო ნორმატივები უნდა დაიცვან ფასს-ზე დაფუძნებული რიცხვებით და მიდგომებით. 

- ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის 29.12.2022 ში მიღებული და 01.01.2023-დან ამოქმედებული #196/04 ბრძანებით, ცვლილება შევიდა „კომერციული ბანკების მიერ პილარ 3-ის ფარგლებში ინფორმაციის გამჟღავნების წესში“. 

ცვლილების მიხედვით ტერმინები - მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალი და უმოქმედო სესხები განიმარტა შემდეგნაირად: 

მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალი - კომერციული ბანკის საკრედიტო ზარალის საშუალო შეწონილი სიდიდე, სადაც წონებად გამოიყენება ხელშეკრულების პირობების შეუსრულებლობის რისკები. 

უმოქმედო სესხები – საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის ბრძანებით დამტკიცებული „ფინანსური ინსტრუმენტების რისკის კატეგორიებისა და მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალის განსაზღვრის წესის“ შესაბამისად განსაზღვრული მე-3 დონის საკრედიტო რისკის ფინანსური ინსტრუმენტები და შეძენილი ან გამოშვებული გაუფასურებული ფინანსური ინსტუმენტი (POCI). 

ბრძანების თანახმად, ბუღალტრული და საზედამხედველო კონსოლიდირების დონით გამოწვეული განსხვავებების მიზნით, ბანკები ვალდებულნი არიან პილარ 3-ის წლიურ ანგარიშგებაში წარადგინონ ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად შედგენილ და გამოქვეყნებულ ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგებაში წარმოდგენილი მუხლების ღირებულებების შედარება იმავე მუხლების შესაბამის ღირებულებებთან საზედამხედველო კონსოლიდირების დონეზე წესის #2 ანგარიშგების ფორმის მე-20 ცხრილის შესაბამისად, ამასთან, ბანკები ვალდებულნი არიან განმარტონ ღირებულებებს შორის არსებული არსებითი განსხვავებები. 

ბანკებმა ასევე უნდა წარადგინონ ყველა იმ საწარმოს ჩამონათვალი, რომელიც კონსოლიდირდება ფინანსური ან საზედამხედველო ანგარიშგების მიზნებისთვის, მათი შესაბამისი კონსოლიდირების მეთოდის მითითებით წესის #2 ანგარიშგების ფორმის 21-ე ცხრილის შესაბამისად. 

- ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის #195/04 ბრძანებით, ცვლილება შევიდა 2013 წელს დამტკიცებულ „კომერციული ბანკების კაპიტალის ადეკვატურობის მოთხოვნების შესახებ დებულებაში“. 

ცვლილების თანახმად: 

ზოგადი რეზერვი განიმარტა როგორც სამომავლო, მიმდინარე მდგომარეობით დაუდგენელი დანაკარგების დასაფარად შექმნილი რეზერვი რისკის პოზიციების გარკვეული ჯგუფისათვის, რომელთა მიმართაც დამდგარი დანაკარგის შესახებ ბანკს არ აქვს არანაირი მტკიცებულება. ზოგადი რეზერვი სრულად და თავისუფლად ხელმისაწვდომია, იმ დანაკარგების დასაფარად, რომელიც არ არის მატერიალიზებული და არ მოიცავს ფასს 9-ის შესაბამისად შექმნილ მოსალოდნელ საკრედიტო ზარალს. 

მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალი განისაზღვრა როგორც ფასს 9-ის შესაბამისად განმარტებული მოსალოდნელი საკრედიტო ზარალი. 

ურთიერთდაკავშირებულ მსესხებელთა ჯგუფი განისაზღვრა როგორც ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის 2019 წლის 21 ნოემბრის #228/04 ბრძანებით განსაზღვრული ურთიერთდაკავშირებულ მსესხებელთა ჯგუფი („კომერციულ ბანკებში რისკის პოზიციების კონცენტრაციისა და მსხვილი რისკების შესახებ დებულების დამტკიცების თაობაზე“). 

მე-7 მუხლის (საზედამხედველო კორექტირებები) „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტები დაკორექტირდა შემდეგნაირად: 

„ა) აქტივების გადაფასების დადებითი რეზერვის დაქვითვა უნდა მოხდეს ძირითადი პირველადი კაპიტალიდან; 

ბ) მოგებასა და ზარალში აქტივების არარეალიზებული გადაფასების შედეგად მიღებული აკუმულირებული მოგების ის ნაწილი (იგულისხმება ისტორიულად აკუმულირებული და არა მხოლოდ მიმდინარე წლის მოგება), რომელიც აღემატება მოგებასა და ზარალში არარეალიზებული გადაფასების შედეგად ასახულ აკუმულირებულ ზარალს (იგულისხმება ისტორიულად აკუმულირებული და არა მხოლოდ მიმდინარე წლის ზარალი), უნდა დაიქვითოს ძირითადი პირველადი კაპიტალიდან. ამ ქვეპუნქტის მიზნებისათვის კომერციულმა ბანკებმა არ უნდა გაითვალისწინონ მაღალი ლიკვიდურობის მქონე აქტივები, რომლებიც ივაჭრება ლიკვიდურ ბაზრებზე. ეროვნულ ბანკს შეუძლია მოსთხოვოს კომერციულ ბანკს, კონკრეტული აქტივები არ მიიჩნიოს მაღალი ლიკვიდურობის მქონედ და კაპიტალიდან დაქვითოს მათი გადაფასების შედეგად აკუმულირებული მოგება, რომელიც აღემატება აკუმულირებულ ზარალს“. 

ამ უკანასკნელში ამოღებულია შემდეგი მოცემულობა - აღნიშნულის გაანგარიშება უნდა განხორციელდეს „საქართველოს საბანკო დაწესებულებებისთვის ბუღალტრული აღრიცხვის ანგარიშთა გეგმის და ანგარიშთა გეგმის გამოყენების ინსტრუქციაში“ მოცემული ოთხნიშნა კოდით გამოსახული ცალკეული აქტივის კლასისათვის – რომელიც მოქმედებდა აღნიშნული ბრძანების წინა ვერსიით. 

ძირითადი პირველადი კაპიტალის კოეფიციენტის, პირველადი კაპიტალის კოეფიციენტის და საზედამხედველო კაპიტალის კოეფიციენტის დათვლის მიზნებისათვის კომერციულმა ბანკებმა უნდა ისარგებლონ ფასს-ის საფუძველზე გაანგარიშებული რიცხვებით. 

2023 წლის 1 იანვრამდე ეროვნული ბანკის მითითების შესაბამისად კომერციული ბანკის ინვესტიციებზე შექმნილი რეზერვები უნდა დაიქვითოს ძირითადი პირველადი კაპიტალიდან. 

ცვლილებები შრომის კოდექსში 

- 15.12.2022-ში მიღებული #2401-IXმს-Xმპ ორგანული კანონით ცვლილება შევიდა შრომის კოდექსში, რომელიც ამოქმედდება 2025 წლის 1 იანვრიდან. 

ამ ცვლილების თანახმად, შრომის კოდექსის 24-ე მუხლს (სამუშაო დროის ხანგრძლივობა) დაემატა ახალი 10¹ პუნქტი, რომლის მიხედვითაც პირს, რომელიც არის სისხლის ან მისი კომპონენტის დონორი, უფლება აქვს, სამსახურიდან გათავისუფლდეს სისხლის ან მისი კომპონენტის ჩაბარების დროს. დამსაქმებელი ვალდებულია წინასწარი შეთანხმებით, შეუფერხებლად გაუშვას დასაქმებული აღნიშნული პროცედურის ჩასატარებლად. დასაქმებულს სისხლის ან მისი კომპონენტის ჩაბარების მიზნით გაცდენილი სამუშაო საათები საპატიოდ ჩაეთვლება და შეუნარჩუნდება შრომის ანაზღაურება იმ შემთხვევაში, თუ წარადგენს დამადასტურებელ დოკუმენტაციას. 

- 16.12.2022-ში მიღებული #2438-IXმს-Xმპ ორგანული კანონით ცვლილება შევიდა შრომის კოდექსის 39-ე მუხლში, რომელიც ეხება ორსულობისა და მშობიარობის გამო შვებულების, ბავშვის მოვლის გამო შვებულებისა და ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულების ანაზღაურებას. 

ცვლილების თანახმად 2023 წლის 1 იანვრიდან დასაქმებულები, რომლებიც ისარგებლებენ შვებულებით ორსულობისა და მშობიარობის გამო, ბავშვის მოვლის გამო თუ ახალშობილის შვილად აყვანის გამო, შვებულება აუნაზღაურდებათ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, კანონმდებლობით დადგენილი წესით. ორსულობისა და მშობიარობის გამო ანაზღაურებადი შვებულებისა და ბავშვის მოვლის გამო ანაზღაურებადი შვებულების, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო ანაზღაურებადი შვებულების პერიოდზე გასაცემი ფულადი დახმარების ოდენობა განისაზღვრება მთავრობის დადგენილებით. დამსაქმებელი და დასაქმებული შეიძლება შეთანხმდნენ აღნიშნული შვებულებების დამატებით ანაზღაურებაზე. 

იხილეთ ასევე: 

– 29.12.2022-ის ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის #198/04 ბრძანება, „პილარ 2-ის ფარგლებში კომერციული ბანკებისათვის კაპიტალის ბუფერების განსაზღვრის წესი“ ამავე პირის 2017 წლის 18 დეკემბრის #176/04 ბრძანებაში ცვლილების შეტანის შესახებ. 

– 20.12.2022-ის ბუღალტრული აღრიცხვის, ანგარიშგებისა და აუდიტის ზედამხედველობის სამსახურის უფროსის #ნ-12 ბრძანება, „პროფესიული სერტიფიცირების სტანდარტისა და სასერტიფიკაციო პროგრამებისა და საგამოცდო პროცესის აღიარების წესის დამტკიცების შესახებ“ ამავე პირის 2017 წლის 25 სექტემბრის #ნ-16 ბრძანებაში ცვლილების შეტანის შესახებ. 

– 14.12.2022-ის მთავრობის #567 დადგენილება, მიკრო, მცირე და საშუალო საწარმოების მხარდაჭერის სახელმწიფო პროგრამის დამტკიცების შესახებ. 

– 28.12.2022-ის ფინანსთა მინისტრის #430 ბრძანება, „საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე საქონლის გადაადგილებისა და გაფორმების შესახებ ინსტრუქციების დამტკიცების თაობაზე“ ამავე პირის 2019 წლის 29 აგვისტოს #257 ბრძანებაში ცვლილების შეტანის შესახებ. 

– 09.12.2022-ის მთავრობის #559 დადგენილება, „სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკის თანადაფინანსების სახელმწიფო პროგრამის დამტკიცების შესახებ“ ამავე პირის 2019 წლის 15 მარტის №135 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის შესახებ. 

მარიამ აფრასიძე