ააფ

ლაშა ნიკოლაიშვილი - დაიბადა 1974 წლის 30 ნოემბერს თბილისში. მე-9 კლასამდე თბილისის 55-ე საშუალო სკოლაში სწავლობდა. შემდეგ, 1993 წელს, აშშ ში ჯორჯიის შტატის ქალაქ ვილარიკაში გაემგზავრა და წელიწადნახევარი სწავლობდა იქაურ სკოლაში, რომელიც 1994 წელს ოქროს მედალზე დაამთავრა. იმავე წელს ჯორჯიის უნივერსიტეტში ფინანსისტის სპეციალობაზე ჩაირიცხა. 1998 წელს, უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, საქართველოში დაბრუნდა.

ლაშა ნიკოლაიშვილმა 1994 წელს, ჯერ კიდევ ამერიკაში სწავლის დროს, თბილისში დააფუძნა სასწავლო ფირმა “რიკო ინტერნეიშენელი”, რომელიც ქართულ ბაზარზე წარმატებით მოქმედებს (ორგანიზაცია დაკავებულია მოსწავლე ახალგაზრდობის საზღვარგარეთ სასწავლებლად გაშვებით სასკოლო, საუნივერსიტეტო, სამაგისტრო პროგრამებით და კერძო ხანმოკლე კურსებით). 1998-ში, ამერიკიდან დაბრუნების შემდეგ, ჩამოაყალიბა საფინანსო კომპანია “რიკო კრედიტი”, რისთვისაც პირველი რესურსები აიღო ამერიკის სამი კორპორაციული ბანკიდან (“Bank of America”, “American Express”, “Weels Fargo Bank”). კომპანია 2007 წელს მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია “რიკო ექსპრესად” დარეგისტრირდა. ლაშა ნიკოლაიშვილი თავდაპირველად იყო ამ საფინანსო ორგანიზაციის დირექტორი, ამჟამად კი მისი სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარეა.

ასევე 1998 წელს მან მეგობრებთან ერთად დააარსა “როტარ ინტერნეიშენელის” (“როტარ ინტერნეიშენელი” არის საერთაშორისო საქველმოქმედო ორგანიზაცია, რომელსაც მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში აქვს ფილიალები) თბილისის “როტარი კლუბი”. “როტარი კლუბი” ბიზმესმენთა ელიტარული კლუბია. მისი ქველმოქმედება ყველა სფეროს მოიცავს. რამდენიმე მსხვილი პროექტი განხორციელდა სამედიცინო დარგში (მაგალითად, სამედიცინო აპარატურის ჩამოტანა “ჯოენის” კლინიკისთვის; რამდენიმე ბავშვთა სახლის დახმარება, ყრუ-მუნჯი ბავშვებისთვის სასმენი აპარატურის ჩამოტანა).

ლაშა ნიკოლაიშვილი არის ამერიკის მეგობართა კლუბის ვიცე-პრეზიდენტი. ეს კლუბი ქართულ-ამერიკული ურთიერთობების განვრცობასა და გაღრმავებას ემსახურება. ყოველი წლის 4 ივლისს ამერიკის დამოუკიდებლობის დღეს აღნიშნავს; ასევე ყოველწლიურად 11 სექტემბერს აწყობს ღონისძიებებს იმ ცნობილ ტრაგედიასთან დაკავშირებით, რაც რამდენიმე წლის წინათ მოხდა. აგრეთვე, კლუბი დაეხმარა შარშანდელი აგვისტოს ომში დაღუპულთა ოჯახებს.

ლაშა ნიკოლაიშვილს აქვს ფინანსისტის ბაკალავრის ხარისხი. დაოჯახებული არაა.

- ბატონო ლაშა, თქვენ განათლებით ფინანსისტი ბრძანდებით. რა თქმა უნდა, მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია საფინანსო სფეროს შემადგენელი ნაწილია. და მაინც, რატომ გადაწყვიტეთ მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის ჩამოყალიბება და არა, ვთქვათ, ბანკის?

- ჩვენი ძირითადი ინტერესია, რომ ორგანიზაცია საკმაოდ მოქნილი იყოს. ამისათვის კი აუცილებელია ორგანიზაციის კონტროლი მხოლოდ ერთი პიროვნების ხელში იყოს. ჩვენი ორგანიზაცია სწორედ ასეთი გახლავთ. ბანკს რაც შეეხება, ბანკი აქციონერების ყოლას მოითხოვს. დღეს, საქართველოს ბაზარზე ჩვენი მასშტაბებიდან გამომდინარე, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ სურვილის შემთხვევაში თავისუფლად შეგვიძლია ბანკად გადავკეთდეთ. მაგრამ ჩვენ გვაქვს ჩვენი განსაკუთრებული საბაზრო ნიშა, რაშიც გვინდა დავრჩეთ. ბანკად გადაკეთების ამბიცია ნამდვილად არ გვაწუხებს, იმიტომ რომ რასაც ვაკეთებთ, ვაკეთებთ კარგად. ვართ საკმაოდ მომგებიანი. 7 თვის მონაცემებით წმინდა მოგება მილიონ ლარზე მეტი გვაქვს. დღეს, როდესაც საქართველოს ბაზარზე უკვე შემოსულები არიან ისეთი დიდი მოთამაშეები, როგორებიც არიან “შოციეტე Gენერალე Gროუპ” და “HშBჩ”, ჩვენი ბანკად გადაკეთება შეცდომა იქნებოდა. ამჟამად კომპანიას 7 ფილიალი აქვს, ბაზარზე საკმაოდ აქტიურია. მიკროსაფინანსო სფეროს კანონმდებლობა გვაძლევს იმის საშუალებას, რომ ვიმოქმედოთ ზუსტად ისე, როგორც ბანკი და ტექნიკურად მაინც არ ვიყოთ ბანკი. ჩვენ გავცემთ სესხებს, ვაწარმოებთ ფულად გზავნილებსა და სავალუტო ოპერაციებს. ბანკს აქვს დეპოზიტები, ჩვენს კომპანიას კი - თამასუქები.

- მთელი სტრუქტურის კონტროლი ერთი პიროვნების ხელში უნდა იყოსო, - ბრძანეთ. მაგრამ ორგანიზაციას ჰყავს სამეთვალყურეო საბჭო. ამასთან ხართ შპს და არა სააქციო საზოგადოება, მაშინ როცა მიკროსაფინანსო ორგანიზაციათა უმრავლესობა საქართველოში სააქციო საზოგადოებებია...

- კანონი “მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების შესახებ” გვავალდებულებს სამეთვალყურეო საბჭოს ყოლას და აქედან გამომდინარე, გვყავს. სხვაობა სააქციო საზოგადოებასა და შპს-ს შორის ძირითადად ისაა, რომ სააქციო საზოგადოებას აქციონერები ჰყავს; შპს-ს კი, ჩვენს კონკრეტულ შემთხვევაში, ჰყავს მხოლოდ ერთი, 100%-იანი მეპატრონე. აი, ეს არის სხვაობა. შესაძლოა ბევრი მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია იყოს სააქციო საზოგადოება, მაგრამ მთავარია, რა აქვთ პორტფელში, რამხელა ბრუნვა და რა მოგება აქვთ.

- მეპატრონე პირადად თქვენ ხართ?

- კომპანიის მეპატრონე გახლავთ დედაჩემი, მე ვარ სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარე.

- რამდენია თქვენი აქტივები?

- ამ მომენტისთვის საკრედიტო პორტფელი დაახლოებით 6,5 მლნ დოლარს შეადგენს.

- საწესდებო კაპიტალი?

- საწესდებო კაპიტალი არის მილიონ ლარამდე.

- მიკროსაფინანსოს კვალობაზე, სოლიდური საწესდებო კაპიტალია, რადგან მიკროსაფინანსო ორგანიზაციას მოეთხოვება არანაკლებ 250 000 ლარი. ბატონო ლაშა, რამდენად სრულყოფილია კანონმდებლობა, რომელიც მიკროსაფინანსო ორგანიზაციამ უნდა გამოიყენოს?

- კანონი “მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების შესახებ” 2006 წელს მიიღეს, მაგრამ, სამწუხაროდ, ჯერჯერობით არ არსებობს კანონი საგადასახადო რეჟიმზე. ანუ, მიკროსაფინანსოებს არ გააჩნიათ დარეზერვების უფლება, როგორც აქვთ ბანკებს. გარდა ამისა, რამდენიმე თვის წინათ საგადასახადო კოდექსში შევიდა ცვლილება, რომლის საფუძველზეც ბანკებსა და საკრედიტო კავშირებს აღარ უწევთ დეპოზიტებზე 10%-ის გადახდა. სამწუხაროდ, მიკროსაფინანსოებს ეს ცვლილება არ შეგვეხო. იმედი მაქვს, რომ უახლოეს მომავალში პარლამენტი მოახერხებს მიკროსაფინანსო ორგანიზაციებისთვის საგადასახადო რეჟიმის გაუმჯობესებას.

- ვფიქრობ, ეს იდეა კანონმდებლებს თქვენი სფეროს წარმომადგენლებმა უნდა მიაწოდონ. რამდენად აქტიურია მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების ასოციაცია?

- მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების ასოციაცია აქტიური საერთოდ არ არის. არ მსმენია, რომ მას ჩვენთვის რამე გაეკეთებინოს. მისი საქმიანობის შესახებაც ჩემთვის არაფერია ცნობილი, მითუმეტეს, რომ ჩვენ გახლავართ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია. “რიკო ექსპრესის” სახელით შემიძლია ვთქვა, რომ ამ ასოციაციით ჩვენ ძალიან უკმაყოფილო ვართ. რაკი ასოციაცია აბსოლუტურად ვერ პასუხობდა მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების მოთხოვნილებებს, მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია “ალიანს ჯგუფის” სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარემ ბ-ნმა აიეტ კუკავამ შემოიტანა კარგი იდეა, რომ ჩამოგვეყალიბებინა მეორე ასეთი ასოციაცია, რომელიც სწორედ ჩვენი სფეროს კანონმდებლობის სრულყოფას შეუწყობს ხელს. ეს ახალი ასოციაცია დაახლოებით ერთი თვის წინ ჩამოყალიბდა და მასში რამდენიმე მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია გაერთიანდა.

- თქვენი კომპანიისთვის პირველი რესურსები ამერიკული ბანკებიდან მიგიღიათ. ამჟამად, გლობალური ფინანსური კრიზისის გამო, სახსრების მოძიება ჭირს. კვლავ ახერხებთ მსხვილი ინვესტიციების მოზიდვას და თუ ახერხებთ, საიდან?

- ამერიკული ბანკები ისევ არიან ჩვენი ერთ-ერთი დამფინანსებლები. ინვესტიციების მოზიდვა ხდება თამასუქების მეშვეობით (სხვათა შორის, შარშანდელი ომის დროს, როდესაც მასობრივად მოხდა ამ თამასუქების უკან დაბრუნება, კომპანიამ შეძლო აბსოლუტურად ყველა მოთხოვნა იმ დღესვე დაეკმაყოფილებინა). ჩვენს პროდუქტზე საკმაოდ აქტიური მოთხოვნაა. პარალელურად, ჩვენი პარტნიორია “თიბისი ბანკი”, რომელთანაც უკვე დაახლოებით 10 წელია ვთანამშრომლობთ.

- მაგრამ თავად თქვენი მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია 2007 წელს დაფუძნდა...

- ორგანიზაცია მიკროსაფინანსოდ 2007-ში გადაკეთდა, მაგრამ მანამდე ჩვეულებრივ გავცემდით სესხებს როგორც საფინანსო ორგანიზაცია “რიკო კრედიტი”. ჩვენ “მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების შესახებ” კანონის მიღებისთანავე არ გადავკეთებულვართ მიკროსაფინანსოდ.

- რამდენ პროცენტად იღებთ სესხს თქვენი პარტნიორი “თიბისი ბანკისგან”?

- მხოლოდ ჩვენზე რომ იყოს დამოკიდებული, ნამდვილად პირდაპირ გიპასუხებდით. მაგრამ “თიბისი ბანკთან” გვაქვს ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც ეს ინფორმაცია კონფიდენციალურია.

- გლობალურმა ფინანსურმა კრიზისმა და ქვეყანაში შარშანდელმა ომმა თუ შემდგომმა მღელვარე პოლიტიკურმა მოვლენებმა თქვენი მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია დააზარალა?

- ჩვენ ფინანსურ კრიზისს ველოდით და რისკები სწორად გვქონდა გათვლილი. იპოთეკურ სესხებზე გავცემდით უზრუნველყოფის ობიექტის ღირებულების მაქსიმუმ 30%-ს. ანუ თუ ბინა 100 ათასი დოლარი ღირდა, მასში 30 ათასზე მეტს არ გავცემდით. ეს ბაზარი აუცილებლად ქვემოთ რომ წავიდოდა, ველოდით და ამიტომ გვქონდა კონსერვატორული გაცემის პროცედურები. აქედან გამომდინარე, როდესაც უამრავ საფინანსო დაწესებულებას სერიოზული პრობლემები შეექმნა, ჩვენ შევძელით ეს საკმაოდ ადვილად გადაგველახა. რაც შეეხება საომარ მდგომარეობას ქვეყანაში, კლიენტებთან მაქსიმალურად მოქნილები ვიყავით; უამრავი სესხის რეფინანსირება მოვახდინეთ, რომ მათთვის ხელი შეგვეწყო. რაკი ქვეყანაში ისევ სტაბილურობაა, ამ პრობლემის ეს პატარა დეფექტები უკვე აღკვეთილია.

- თქვენი რომელიმე ფილიალი ხომ არ მდებარეობს იმ რეგიონში, სადაც საომარი მოქმედებები ვითარდებოდა და ფორს-მაჟორი ხომ არ შეგექმნათ?

- არა, ჩვენ არც ერთი ფილიალი იმ რეგიონში არ გვქონდა, მაგრამ მინდა აღვნიშნო, რომ ომის დროს პირადად მე, ჩემი დაცვის წევრები და მძღოლი საკმაოდ აქტიურად ვიყავით დაკავებული გორის ჰოსპიტლიდან დაჭრილების ჩამოყვანით. რა თქმა უნდა, ეს ნებაყოფლობით ხდებოდა. იქიდან სასწრაფო დახმარების მანქანების დიდი დეფიციტი იყო. მძიმე დაჭრილები არ ჩამოგვყავდა, მაგრამ ჩამოგვყავდა ცოტა უფრო მსუბუქად დაჭრილები, აქედან კი მეომრებისთვის პირველადი მოთხოვნილების პროდუქცია (სიგარეტები, უალკოჰოლო სასმელები) მიგვქონდა. პარალელურად, ომის დროს თბილისში ჩვენივე რესურსებით აქტიურად ვამარაგებდით ბაგა-ბაღებში განთავსებულ იძულებით გადაადგილებულ ხალხს. ამ ომის დროს ჩვენ მათთან ძალიან ახლო ურთიერთობები ჩამოგვიყალიბდა. ერთ ფაქტზე მინდა გითხრათ - ალბათ, ომის დროს ხალხი ერთმანეთს ოჯახის წევრებივით უახლოვდება. ერთი ღამითაც ერთ-ერთ ბაგა-ბაღში რომ მივედით, საკმაოდ არეული სიტუაცია დაგვხვდა. აღმოჩნდა, რომ საჭმელი საერთოდ არ იყო მიტანილი. 25 ადამიანი, ძირითადად ქალები და მცირეწლოვანი ბავშვები, ქუჩაში ისხდნენ და დედები პატარებს ძუძუს პირდაპირ ქუჩაში აწოვებდნენ. მაშინ ოცდახუთივე ადამიანი ჩემს სახლში წამოვიყვანე და 2 თვის განმავლობაში ჩემთან ცხოვრობდნენ (საკმაოდ დიდი ბინა მაქვს და თან მარტო ვცხოვრობ). მერე ამ ხალხთან ისე ძალიან დავახლოვდი, როცა იქით მხარეს მივდივარ ხოლმე, ასე მგონია, ჩემს ოჯახში ვარ.

- წარმოშობით შიდა ქართლიდან ხომ არ ხართ?

- არა. ამ ადამიანებს საერთოდ არ ვიცნობდი, მხოლოდ იმ ღამეს გავიცანი. მე ფინანსისტი ვარ. ომი არ შემიძლია და ერთადერთი, რითაც შემეძლო დავხმარებოდი, იყო შემეთავაზებინა ჩემი ფული, მანქანა, საჭმელი თუ სხვა რაღაცა.

- ვფიქრობ, თქვენი მაგალითი ბევრისთვის მისაბაძი უნდა იყოს. ახლა ისევ მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის თემას დავუბრუნდეთ. უფრო მეტად თქვენს რომელ პროდუქტზე არის მოთხოვნილება?

- სალომბარდე მომსახურებაზე. მასზე ომამდე ყველაზე დაბალი საპროცენტო განაკვეთი (თვეში 2,5%) გვქონდა. ომის მერე ნამდვილად არ გვინდოდა პროცენტის აწევა, მაგრამ, სამწუხაროდ, ბანკებმა ლომბარდზე პროცენტი აწიეს და ჩვენ უკვე “ლომბარდის ლომბარდი” გამოვდიოდით. რა თქმა უნდა, ამხელა რესურსები გათვლილი აღარ გვქონდა.

- რას გულისხმობთ “ლომბარდის ლომბარდში”?

- სხვა ლომბარდები 7-8%-ზე მუშაობდნენ, კლიენტებისგან ოქროულობას იღებდნენ და ჩვენთან ალომბარდებდნენ. ანუ თქვენ რომ 7-8%-ში ჩააბარებდით, შემოჰქონდათ ჩვენთან 2,5%-ში. ამიტომ იძულებული ვიყავით, რომ პროცენტი აგვეწია, ამჟამად გვაქვს 3,5%. მიგვაჩნია, რომ 3,5%-იც არის მაღალი და გვინდა ჩამოვწიოთ 3%-მდე.

- საშუალო საბაზრო განაკვეთი რამდენია?

- საბაზრო არის 5-6%, მაგრამ გვირჩევნია მაინც დაბალ პროცენტზე ვიმუშაოთ, ვინაიდან ჩვენ უფრო კლიენტების რაოდენობით ვართ დაინტერესებული. თანაც კლიენტურას ჩვენთან უფრო მოსწონს, ვინაიდან სერვისია კარგი, ყველა ფილიალში 24-საათიანი მომსახურება და მოქნილი პირობები გვაქვს, ანუ იმის მიხედვით, თუ როგორ ჩაიდება ხელშეკრულებაში, კლიენტს შეუძლია ჯარიმის გარეშე გადაიხადოს თვეში ერთხელ, ან ორ თვეში ერთხელ, ან სამ თვეში ერთხელ.

- დღეს აღარ ასრულებთ ლომბარდის ლომბარდის ფუნქციას?

- თავს კიდევ იმიტომ ვიკავებთ, რომ ამ სფეროში კანონი ცოტა სხვანაირად არის მოწყობილი. წარმოიდგინეთ, თქვენ რომელიღაცა ლომბარდში რაღაც ნივთი დააგირავეთ. ის ვალდებულია, რომ დაიცვას თქვენი ნივთი და როდესაც მოითხოვთ, გაგატანოთ. მაგრამ თქვენ ხელშეკრულებაში არ აძლევთ ამ ლომბარდს იმის უფლებას, რომ ეს თქვენი ნივთი ისევ გამოიყენოს სესხის ასაღებად. ამ შემთხვევაში კანონი არ არის ძალიან დაკონკრეტებული და ჩვენ ეს არ მიგვაჩნია სწორად.

- გამოდის, რომ ამ საკითხში რაღაც “თეთრი ლაქაა”?

- ვერ დაგიზუსტებთ. მაგრამ არაეთიკურად მიმაჩნია, რომ თქვენს ნივთებზე მე მესამე პირს მივცე სესხი თქვენი თანხმობის გარეშე. არადა, სამწუხაროდ ასე ხშირად აკეთებენნ.

- ბატონო ლაშა, ერთ-ერთი ბანკის ხელმძღვანელმა მითხრა, რომ მათ არა აქვთ სალომბარდე მომსახურება, ვინაიდან ხალხის გაჭირვებაზე ფულის შოვნა არაეთიკურად მიაჩნიათ. ადამიანი ლომბარდში რომ მიდის და ძვირფასეულობას აბარებს, ე.ი. მას უჭირს. თქვენი ქველმოქმედება და სალომბარდე მომსახურებით შემოსავლების მიღება ერთმანეთთან რამდენად თავსებადია?

- გიპასუხებთ, რომ ჯერ ერთი, ბანკის ფუნქცია გახლავთ არა ლომბარდი, არამედ სესხების გაცემა და მსხვილი სესხების გაცემა, ვინაიდან ყველაფერს აქვს თავისი ნიშა. ჩვენი ნიშა არის მცირე სესხები და სალომბარდე სესხები. ჩვენი ფუნქცია ძალიან, ძალიან მნიშვნელოვანია. რატომ? იმიტომ, რომ ჩვენ ვართ ბანკსა და იმ კერძო პირებს შორის, ვინც უკიდურესად გაჭირვებულ ადამიანს სესხს თვეში 10%-ად აძლევს და მართლა ახრჩობს. ამ გაჭირვებულ ადამიანს ის ბანკი ვერანაირად ვერ დააფინანსებს, არადა, მას სჭირდება ფული საჭმლისთვის, მცირე მეწარმეობისთვის, სამეურნეო ოპერაციისთვის თუ ნებისმიერი სხვა ხარჯისთვის და აქედან გამომდინარე, ჩვენთან მოდის. თანაც ჩვენი 3,5% თვეში წლიური 42% გამოდის და დღეს უკვე ბევრ ბანკს სალომბარდეზეც და სამომხმარებლო სესხებზეც 36 37 38% აქვს. ანუ ჩვენი პროცენტი და ბანკის პროცენტი ძალიანაც აღარ განსხვავდება. როგორც საფინანსო ორგანიზაცია, 1997 წლიდან ვმუშაობთ და ამაყად შემიძლია ვთქვა, რომ ამ ხნის განმავლობაში მხოლოდ ერთი ბინის წართმევა დამჭირდა; ანუ იპოთეკური სესხის გადაუხდელობის გამო (თან ცოტა თაღლითობასაც წააგავდა) ერთი ბინის დასაკუთრება მოგვიხდა. ჩვენ ყოველთვის ვაძლევთ კლიენტს იმის საშუალებას, რომ ბინა ბოლომდე არ წავართვათ, თვითონ გაყიდოს ბინა, უფრო მცირე ზარალში გადავიდეს და რაღაცა დარჩეს. მაგრამ დღესდღეობით ბაზარზე სერიოზული პრობლემები შეიქმნა. ბანკების კლიენტები სესხებს მასობრივად ვერ იხდიან, ვინაიდან ქონების ბაზარი ძალიან დაეცა. საბაზრო ღირებულებაზე 25%-ით ნაკლები რომ ჰქონდა ბანკს გაცემული და უკვე ღირებულება 40%-ით დაეცა, კლიენტი ფიზიკურად ვეღარც იხდის და ბანკს უტოვებს ბინას. ჩვენს შემთხვევაში კი კლიენტი ყიდის ბინას, ჩვენს სესხს იხდის და რაღაცა მაინც რჩება. როგორც უკვე გითხარით, ეს იმიტომ ხერხდება, რომ ჩვენი გაცემული სესხის ოდენობა ბევრად უფრო ნაკლებია ბინის ღირებულებიდან. რისკები ასე იყო გათვლილი.

- როგორ გათვალეთ?

- ფინანსისტობა საკმაოდ ძნელი პროფესიაა. მე ფინანსისტი ვარ. ჩვენი მთავარი მიზანია, წინასწარ გავთვალოთ, რა მოხდება ბაზარზე, იმიტომ, რომ მხოლოდ დღევანდელი მოგებით არ უნდა ვიცხოვროთ. დღეს, როდესაც ჩვენი კლიენტები ვეღარ იხდიან და იძულებული არიან, რომ თავიანთი ბინები გაყიდონ, ეს უკვე არაეთიკურად მიმაჩნია და ამიტომ იპოთეკურ სესხებს აღარ გავცემთ.

- შეაჩერეთ?

- შევაჩერეთ, იმიტომ რომ ხალხის გადახდისუნარიანობამ დაიკლო და 15-20 შემთხვევა იყო, რომ კლიენტებმა ბინები გაყიდეს, რათა სესხები დაეფარათ. რა თქმა უნდა, ჩვენ რეფინანსირებები მივეცით და კლიენტი არ “დავახრჩეთ”, მაგრამ კლიენტმა ბინა გაყიდა; ჩვენ ეს არაეთიკურად მიგვაჩნია და ამიტომ გავაჩერეთ სესხების გაცემა.

- ამ ეტაპზე თქვენ გადაუხდელი ან ვადაგადაცილებული სესხები არ გაქვთ?

- ვადაგადაცილებულები გვაქვს, მაგრამ ეს არის 2%-ზე ნაკლები. ამ პრობლემაზე ჩვენ კლიენტებთან კარგად ვმუშაობთ.

- პირადად მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის ძალებით, თუ საშუამავლო ფირმის მეშვეობით?

- ჩვენ საშუამავლო ფირმები არა გვყავს და კლიენტებთან პირადი ურთიერთობები გვაქვს. ნამდვილად არ გვჭირდება ამოღების ინსტიტუტები თუ სხვები, რადგან სანამ სესხს გავცემთ, პირველ რიგში, ჯერ კლიენტის პიროვნულ თვისებებს შევისწავლით; მეორეა, რომ ჩვენ უნდა გვქონდეს საკმარისი გირაო. ანუ კლიენტს ვუხსნით, რომ ნუ გვაიძულებთ, მთლიანად წაგართვათ დღეს ბინა. თუ ვერ იხდით, გაყიდეთ თქვენი ბინა, ჩვენ ჩვენს დავალიანებას მივიღებთ და თქვენც დაგრჩებათ რაღაცა.

- ანუ თქვენი კლიენტები “კრედიტინფოზე” არ გყავთ გადაცემული?

- ჩვენ “კრედიტინფოსთან” არ ვმუშაობთ, მათ ინფორმაციას არ ვიყენებთ და ჩვენ “კრედიტინფოს” ვადაგადაცილებული სესხების მქონე კლიენტების შესახებ ინფორმაციას არ ვაწვდით.

- გარდა თამასუქებისა და სალომბარდე მომსახურებისა, ამ ეტაპზე კიდევ რა პროდუქტები გაქვთ?

- ამ მომენტში განვითარებული გვაქვს სალომბარდე პროდუქტი, ფულადი გზავნილები (“ჭესტერნ Uნიონ”, “Mონეყ Gრამ”) და სავალუტო ოპერაციები.

- მიკროსესხები არ გაქვთ?

- ამ ეტაპზე გვქონდა მხოლოდ იპოთეკური სესხები, რომელთა გაცემაც, როგორც გითხარით, ჩვენმა კომპანიამ შეაჩერა. შესაძლოა ოქტომბრიდან ისევ აღვადგინოთ.

- მხოლოდ მოსახლეობის გადახდისუუნარობის გამო შეაჩერეთ თუ სათანადო კრედიტის უქონლობის გამოც?

- გვინდა ოდნავ უფრო იაფი რესურსი მოვიპოვოთ. ქვეყანაში უკვე სტაბილიზაციის პერიოდი დაიწყო და ალბათ, ოქტომბრიდან იპოთეკურ სესხებს გაცემას ისევ დავიწყებთ, რადგან მოსახლეობის კეთილდღეობა თანდათანობით უმჯობესდება.

- ვითომ?!

- ნელ-ნელა სწორდება. ასევე მინდა აღვნიშნო, რომ ქვეყანაში საგადასახადო კანონმდებლობა მეწარმეობისთვის ძალიან მოქნილია. ძალიან კარგია, რომ საშემოსავლო და მოგების გადასახადებმა დაიკლო. ამან მოგვცა საშუალება, რომსესხებში უფრო მეტი ინვესტიცია გავაკეთოთ, ხელფასებიც გავზარდეთ. ჩვენი ამჟამინდელი საკანონმდებლო ბაზა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ლიბერალური და ყველაზე მოქნილია. საქართველოში გაცილებით დაბალი საგადასახადო განაკვეთებია, ვიდრე სხვა ქვეყნებში. კომპანიას აქვს იმის საშუალება, რომ თავიდან ბოლომდე “თეთრი” ბუღალტერია ჰქონდეს (რითაც ძალიან ვამაყობთ) და სოლიდური მოგება დარჩეს.

- ვინ არიან თქვენი კლიენტები, რა სოციალური სფეროს წარმომადგენლები?

- ჩვენ გვყავს აბსოლუტურად ყველა ფენა, სტუდენტებიდან დაწყებული და ბიზნესმენებით დამთავრებული, იმიტომ რომ ვერავინ იტყვის, ხვალ ვის დასჭირდება სწრაფი სესხი. ჩვენ გაგვიცია ბიზნესმენებისთვის 15-20 ათას დოლარიანი კრედიტებიც ოქროულობის გარანტიით.

- რამდენად გრძნობთ სხვა მოკროსაფინანსო ორგანიზაციებისაგან და ასევე ბანკებისაგან კონკურენციას?

- დღესდღეობით ლიდერის პოზიცია გვიჭირავს ამ ბაზარზე.

- სალომბარდე ბიზნესშიც?

- დიახ, სალომბარდეშიც. ჩვენთვის სალომბარდე მომსახურება ძირითადია. მაქსიმალურად ვცდილობთ კონკურენტების ქმედებას თვალი ვადევნოთ და შევთავაზოთ მომხმარებელს საუკეთესო სერვისი, საბაზროზე ოდნავ დაბალი პროცენტი.

- მოგეხსენებათ, 4-წლიანი წყვეტის შემდეგ, ფინანსთა სამინისტრომ კვლავ დაიწყო სახაზინო ვალდებულებათა ემისია. კლიენტმა თქვენთან სესხისთვის გირაოს სახით სახაზინო ვალდებულების ჩადება რომ მოისურვოს, მიიღებთ?

- მართალი გითხრათ, ასეთი შემთხვევა არ გვქონია, მაგრამ ნამდვილად მივიღებთ; ნებისმიერი სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდის მიღება არანაირ პრობლემას არ წარმოადგენს იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ სახელმწიფო ბეჭდავს ფულს.

- სახაზინო ვალდებულების ნომინალური ღირებულება 1000 ლარია. დავუშვათ, კლიენტმა მოგიტანათ ახალგამოშვებული, ერთწლიანი. რამდენად მიიღებთ?

- დისკონტის პროდუქტებზე უფრო დაფიქრებაა საჭირო, მაგრამ დაახლოებით მაგ ფასში მივიღებთ.

- ახლა თუ შეიძლება, თქვენი კომპანიის თამასუქის არსზე ბრძანეთ...

- თამასუქი არის საფინანსო პროდუქტი, რომელიც მოქმედებს ანალოგიურად, როგორც დეპოზიტი. კლიენტს ჩვენთან შემოაქვს თანხა, მასთან ფორმდება გარკვეული შეთანხმება და ეძლევა თამასუქი, ანუ ფასიანი ქაღალდი, რომელსაც ფიქსირებული პროცენტი ერიცხება. მინდა აღვნიშნო, რომ პროცენტი საკმაოდ კონკურენტუნარიანია. დღეს, როდესაც ბანკები 14%-ს არიცხავენ, ჩვენ ვარიცხავთ 18%-ს. თამასუქი გარანტირებულია კომპანიის სახელით, ანუ ყველა იმ აქტივით, რაც კომპანიას აქვს. ანუ მის უკან დგას კომპანიის გარანტია, როგორც დავუშვათ დეპოზიტის უკან დგას ბანკის გარანტია. თამასუქი შეიძლება იყოს 1000 დოლარიდან და ზემოთ ნომინალის. მას მიეცემა ფასიანი ქაღალდი. ეს ფასიანი ქაღალდი არის ამ მომენტისთვის წლიური 18%-იანი; მისი ვადიანობა არის 1 წლიდან წელიწადნახევრამდე, მაგრამ კლიენტს ასევე განემარტება, რომ მას შეუძლია ნებისმიერ დროს მოვიდეს ორგანიზაციაში და ეს ფასიანი ქაღალდი გაანაღდოს, ანუ თავისი თანხა უკან გაიტანოს. ხელშეკრულების გაფორმების თარიღიდან გასული დღეების მიხედვით ერიცხება მას საპროცენტო სარგებელი, საიდანაც 7,5% საშემოსავლო გადასახადი უკავდება და გადაერიცხება სახელმწიფო ბიუჯეტს. ადრე 7,5-ის ნაცვლად 10% იყო და ახლა დაიწია, თუმცა უმჯობესი იყო ამ გადასახადისგან ჩვენც საერთოდ გავეთავისუფლებინეთ ისევე, როგორც ბანკები და საკრედიტო კავშირები გაათავისუფლეს.

– თქვენი აზრით, თამასუქების გამოშვებით ხომ არ გამოდიხართ სახელმწიფოს ერთგვარი კონკურენტი, რომელიც სახაზინოებს უშვებს? აუქციონებზე ეს ფასიანი ქაღალდები ძალიან იაფად იყიდება...

– ჩვენ სახელმწიფოს კონკურენტი ვერასდროს გამოვალთ, იმიტომ რომ სახაზინო ვალდებულება არის აბსოლუტურად სხვა პროდუქტი, რომელსაც აქვს სახელმწიფოს გარანტია. სახელმწიფო ფულს ბეჭდავს და აქედან გამომდინარე, კლიენტს ნულოვანი რისკი აქვს. ჩვენ კი ფულს არ ვბეჭდავთ.

ესაუბრა დალი ჩიკვაიძე