მინი-დოსიე 

ალექსანდრე ძნელაძე - დაიბადა 1980 წლის 23 ოქტომბერს, ქალაქ თბილისში. 

განათლება

1998-2002 - თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ბაკალავრიატი - ბანკები და ფინანსები; 

2002-2005 - საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი (მაგისტრატურა -ბანკები და ფინანსები); 

2004-2006 - ფინანსების აკადემიაში მიღებული აქვს USAID ის მცირე და საშუალო ბიზნესის მხარდამჭერი პროექტის სერტიფიკატი (პოტენციური მსესხებლების ტრენერი). 

სამუშაო გამოცდილება 

2001-2003 _ შპს „გურიის“ ფინანსური მენეჯერი. 

2002-2003 _ „საქართველოს ბანკის“ მიკრო სესხების ოფიცერი. 

2003-2004 _ კორპორატიული სესხების მენეჯერი. 

2004-2005 _ საკრედიტო განყოფილების უფროსი. 

2005-2006 _ „ინტელექტბანკის“ კრედიტებისა და საინვესტიციო პროექტების დეპარტამენტის უფროსი. 

2006-2007 _ `სილქ როუდ ბანკის~ (ყოფილი `BTA ბანკის~) კრედიტებისა და ინვესტიციების პროექტ-მენეჯერი. 

2007-2010 _ `სილქ როუდ ბანკის~ კორპორატიული ბიზნესის დეპარტამენტის უფროსი. 

2010-2015 _ `სილქ როუდ ბანკის~ დირექტორის მოადგილე. 

2015 წლის ივნისიდან დღემდე _ `სილქ როუდ ბანკის~ გენერალური დირექტორი. 

2018 წლის აგვისტოდან _ საქართველოს საბანკო ასოციაციის პრეზიდენტი.

- მას შემდეგ, რაც საბანკო ასოციაციის პრეზიდენტი გახდით, თქვენ მიმართ საზოგადოების ინტერესი კიდევ უფრო გაიზარდა. მოგვიყევით თქვენი განვლილი გზის შესახებ. 

- დავიბადე თბილისში, ვსწავლობდი პირველ ექსპერიმენტულ სკოლაში. შემდეგ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ეკონომიკის ფაკულტეტზე ჩავაბარე და ჯერ ბაკალავრის, შემდეგ მაგისტრის ხარისხი მივიღე. შევისწავლე საბანკო საქმე. მუშაობა ჯერ კიდევ ბაკალავრიატზე სწავლისას დავიწყე. პირველ კურსზე ვიყავი, როდესაც სტაჟიორად „გაერთიანებულ ქართულ ბანკში“ მოვხვდი. შემდეგ გადავედი „საქართველოს ბანკში“. 2006 წელს კი „სილქ როუდ ბანკში“ საინვესტიციო პროექტების მენეჯერის პოზიციაზე დავიწყე მუშაობა. ახლა ვარ გენერალური დირექტორი. ჩემი ძირითადი საქმიანობა ყოველთვის ბანკთან იყო დაკავშირებული. ასევე მონაწილეობას ვღებულობდი სხვადასხვა პროექტში, მაგალითად, ეს იყო „იუესაიდის“ პროექტი ფინანსური განათლების კუთხით. ასევე პროექტები გვქონდა საბანკო ასოციაციასთან. უკანასკნელ პერიოდში ასოციაციაში გარკვეულ ცვლილებებზე დაიწყო საუბარი, არჩევნების ჩატარების საკითხი დადგა. გადავწყვიტე ბედი მეცადა, ამ მიმართულებით ჩემი შესაძლებლობები გამომეყენებინა. ასე რომ, აგვისტოდან ვარ საბანკო ასოციაციის პრეზიდენტი. დაოჯახებული ვარ, მყავს მეუღლე და ერთი შვილი.

- რა ცვლილებებია საბანკო ასოციაციაში, კონკრეტულად რა არის ამ ორგანიზაციის ფუნქცია, ასევე თქვენი მოვალეობა? 

_ გარკვეული პერიოდის შემდეგ ცვლილებები ყველგან საჭიროა. საბანკო ასოციაცია ყოველთვის საკმაოდ წარმატებული იყო. ბატონი ზურაბ გვასალიას ხელმძღვანელობისას ძალიან ბევრი რამე წარმატებით გაკეთდა. 

საბანკო ასოციაცია ბანკების გაერთიანებაა, რომელიც ერთგვარად არის ბანკების ლობისტი. თუმცა, მისი ფუნქცია მხოლოდ ეს არ არის. იგი სახელმწიფოსა და საბანკო სექტორს შორის მედიატორის როლს ასრულებს. ვახორციელებთ სხვადასხვა პროექტს, რომელიც ბანკებს უკავშირდება. როგორც იცით, ბოლო პერიოდში, საფინანსო სექტორში მნიშვნელოვანი ცვლილებები ხორციელდება. საბანკო სექტორი კიდევ უფრო მეტი რეგულაციის ქვეშ ექცევა. 

2017 წლიდან მოყოლებული ცვლილებები აქტიურად მიმდინარეობს, რომელიც ძირითადად სამომხმარებლო სესხებს ეხება. საკმაოდ სერიოზული ცვლილებებია არამარტო ეროვნული ბანკის მხრიდან, არამედ საკანონმდებლო დონეზე. მაგალითად, სესხზე მაქსიმალური საპროცენტო განაკვეთის განსაზღვრა, დედოლარიზაცია და ა.შ. საბანკო ასოციაცია ჩართულია ამ პროცესში. ყველა სტრუქტურულ ერთეულთან ვთანამშრომლობთ, მათ შორის საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებთან, სხვადასხვა ასოციაციებთან. ყველასთან მუდმივი კომუნიკაცია გვაქვს, რათა სისტემაში ინფორმაციული ვაკუუმი არ შეიქმნას. 

როგორც უკვე გითხარით, ამჟამად ისევ „სილქროუდ ბანკის“ გენერალური დირექტორის პოზიციაზე ვიმყოფები. მომავალი წლიდან საბანკო ასოციაციის საქმიანობაში მთლიანად ჩართული ვიქნები. ასოციაციის გადახალისება მოხდა, ორგანიზაცია ახალი სახეებით დაკომპლექტდა. აქცენტი გაკეთდება იმაზე, რომ ასოციაცია მუდმივად პროაქტიული იყოს, საბანკო სექტორში სიახლეების შესახებ ნებისმიერი დაინტერესებული პირის მაქსიმალური ინფორმირება მოხდეს. როგორც უკვე გითხარით, ძალიან ბევრი რეგულაცია დაგვხვდა და ახლა „ცეცხლის ჩაქრობის“ რეჟიმში უფრო ვართ. 

- თქვენ ახსენეთ საბანკო სექტორში პასუხისმგებლიანი დაკრედიტების მოტივით განხორციელებულ და დაგეგმილ რეგულაციებზე. ამასთან დაკავშირებით აზრი ორად იყოფა. ერთია ის, რომ შეიძლება საფინანსო სექტორის განვითარების პროცესი შეფერხდეს, მეორე მხრივ ბაზარი უფრო გაჯანსაღდება და მომხმარებელი მოსალოდნელი რისკებისგან ბევრად დაცული იქნება. თქვენ როგორ აფასებთ მთელ ამ პროცესს? 

- დავიწყოთ პასუხისმგებლიანი დაკრედიტებით. თუ ამას საბანკო სექტორის მხრიდან შევხედავთ, ვინ განსაზღვრა, რომ საბანკო სექტორში დაკრედიტება უპასუხისმგებლოა? ამას ცალსახად არ ვეთანხმები. თუმცა გარკვეული რეგულაციები ყოველთვის საჭიროა, იქიდან გამომდინარე, თუ რა სახის გამოწვევები აქვს ქვეყანას, სამთავრობო პროექტები რა მიმართულებით მიმდინარეობს და რა არის მთავრობის გეგმა. 

ამასთანავე, რეგულაციების ნაწილმა საბანკო სექტორის განვითარებას შეიძლება ხელი შეუწყოს, ნაწილმა კი ეს პროცესი, პირიქით, შეაფერხოს. ფიზიკური პირების დაკრედიტების გარკვეულ ჩარჩოებში მოქცევა გადაწყდა და ამ მიმართულებით რეგულაციების მიზანი ეს არის. თუმცა, ეს პროცესი ფიზიკური პირების ფინანსურ რესურსებზე ხელმისაწვდომობას შეამცირებს. შეზღუდვები ყოველთვის აფერხებს ქმედებებს, ვინაიდან, მოქმედების არეალი მცირდება. 

2019 წლის 1-ლი იანვრიდან კრედიტის გამცემი ნებისმიერი სუბიექტი ვალდებულია ეროვნულ ბანკში რეგისტრაცია გაიაროს და მის რეგულაციებს დაექვემდებაროს, ეს იქნება მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია, შპს თუ ინდმეწარმე. 

ასევე ეროვნული ბანკის მოთხოვნაა კაპიტალის გაზრდა, თუმცა, ეს მოთხოვნა რას ემსახურება, რთულად ასახსნელია. ვერ ვიტყვით, რომ საბანკო სექტორში კაპიტალიზაციის პრობლემაა, კაპიტალი მთლიან აქტივებთან მიმართებით ყოველთვის მაღალი იყო. ამასთან ერთად ეროვნულმა ბანკმა „გრეით ბუფერის“ კოეფიციენტი შემოიღო, რომელიც ასევე კაპიტალზე ახდენს ზეწოლას. აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია მივიჩნიოთ, რომ ეროვნული ბანკის გადაწყვეტილება უფრო მეტად უსაფრთხო საფინანსო გარემოს შექმნისკენ არის მიმართული. 

დღეისათვის საბანკო სექტორში 15 ბანკია, აქედან 14 ბანკი უცხოური კაპიტალით არის წარმოდგენილი, 13 ბანკი ასოციაციის წევრია. სამომავლოდ დიდი გეგმები გვაქვს, გვსურს მაქსიმალურად ვიყოთ ჩართული იმ პროცესებში, რომელიც საფინანსო სექტორის გაუმჯობესებასთან თუ მის დარეგულირებასთან არის დაკავშირებული. 

რეგულაციებთან დაკავშირებით აქტიურად გრძელდება კონსულტაციები როგორც მთავრობასთან, ასევე ეროვნულ ბანკთან. ამასთანავე, დედოლარიზაციის მეორე ტალღა, ვფიქრობთ, სექტორს გარკვეულ პრობლემებს შეუქმნის. 

- პრობლემებში ლარის რესურსს გულისხმობთ? 

- ზოგადად ქვეყანაში ლარის გრძელვადიანი რესურსი რთული მოსაპოვებელია. გრძელვადიანი ლარის რესურსის პრობლემა დგას. კეთდება განცხადებები, რომ ამასთან დაკავშირებთ მუშაობს მთავრობა და ეროვნული ბანკი. თუმცა, მოვლენები როგორ განვითარდება, ჯერჯერობით ვერ გეტყვით. ანუ ეროვნულ ვალუტაში დაკრედიტების ზღვრის 200 ათას ლარამდე გაზრდა ნიშნავს იმას, რომ არამარტო სამომხმარებლო, არამედ ბიზნეს-სესხებიც ლარში უნდა გაიცეს. ლარში კი გრძელვადიანი რესურსი დღევანდელი მდგომარეობით, სხვა ვალუტებთან შედარებით უფრო ძვირია. 

- იანვრიდან უნდა ამოქმედდეს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა, ეს რამდენად შეუწყობს ხელს გრძელვადიანი ლარის რესურსის გაჩენას? 

- ბუნებრივია, დაგროვებითი საპენსიო სისტემის ამოქმედება ორი მიმართულებით უნდა განვიხილოთ. ერთია ის, რომ გრძელვადიანი ლარი გაჩნდება ბაზარზე, მეორე ეს პროცესი ხელს შეუწყობს ფასიანი ქაღალდების ბაზრის განვითარებას. თუმცა, ნებისმიერ შემთხვევაში დედოლარიზაციის ახალი ტალღა ამ პროცესს უსწრებს, ვინაიდან ეს თანხა უნდა დაგროვდეს და შემდეგ ბაზარზე გამოვიდეს.

 

თუმცა, დედოლარიზაციასთან დაკავშირებით გვესმის მთავრობის არგუმენტიც. ეროვნული ვალუტის დევალვაციისას იმ ბიზნესმენებსა და ფიზიკურ პირებს, რომლებსაც ვალდებულებები უცხოურ ვალუტაში აქვთ, დროის გარკვეულ მონაკვეთში პრობლემა ექმნებათ. ვალდებულებების გასტუმრებისას გაცილებით მეტი ფულადი სახსრების დაბრუნება უწევთ. თუმცა, ვერ ვიტყვი, გრძელვადიან პერიოდზე ეს პრობლემა რამდენად აისახა. თუ საბანკო სექტორის კუთხით შევხედავთ, ეს პროცესი რეალურად საბანკო სექტორზე ნეგატიურად არ ასახულა, ვინაიდან საქართველოში ეს სექტორი საკმაოდ მდგრადია და დევალვაციის პროცესიც საკმაოდ ჯანსაღად გადაიტანა. 

- არათუ ჯანსაღად გადაიტანა, არამედ, ბოლო წლებია, საბანკო სექტორი მოგების საკმაოდ შთამბეჭდავ მაჩვენებელზე გადის... 

- რაც შეეხება მოგებას, ხშირად ხდება ხოლმე ამ მაჩვენებლების აპელირება. რთულია კონკრეტულ პერიოდში მოგების დაანგარიშებისას დიდ მოგებაზე ვისაუბროთ. აუცილებლად უნდა გავყვეთ დროის გარკვეულ მონაკვეთს და უნდა ვნახოთ მოგებასთან დაკავშირებული ტენდენცია. საბანკო სექტორის მოცულობა მთლიან მოგებას უნდა შევუფარდოთ. ასე უფრო გამარტივდება ტენდენციის დანახვა. 

ამასთანავე, რეალურად, ქვეყნის მასშტაბით, საფინანსო სექტორი ყველაზე დიდი ინდუსტრიაა, თუ არ იქნება მოგება, ეს ნიშნავს იმას, რომ ყველაზე დიდ ინდუსტრიაში პრობლემებია. არა მგონია, ეს ვინმესთვის მისაღები იყოს. აუცილებელია გვესმოდეს ზუსტად, რომ თუ ქვეყნის უდიდეს ნაწილს, ეს იქნება მედიცინა, სოფლის მეურნეობა თუ სხვა, არ ექნება გენერირებული დიდი მოგება, ეს ქვეყნისთვისაც პრობლემა იქნება. ასევე აუცილებელია ვნახოთ გრძელვადიანი სტატისტიკა და ვიმსჯელოთ, მიღებული მოგება კონკრეტულ წელში განხორციელებული ქმედებების შედეგია, თუ გადმოდის წინა წლებიდან. 

- როდესაც პასუხისმგებლიან დაკრედიტებაზე ვსაუბრობდით, თქვით, რომ საბანკო სექტორი უპასუხისმგებლოდ ისედაც არ იქცევა. გასაგებია ისიც, რომ ეს პრობლემა დიდწილად არასაბანკო სექტორში დგას, თუმცა, ისიც ცხადია, რომ ონლაინ თუ სალომბარდო პროდუქტს, რომლის სიცოცხლისუნარიანობაც მხოლოდ ჯარიმა-საურავებსა და მაღალ საპროცენტო განაკვეთებზე დგას, მომხმარებელს რამდენიმე ბანკი აქტიურად სთავაზობს. ამასთანავე, არის ბევრი შემთხვევა, როდესაც მსესხებლის ყოველთვიური შემოსავლის ნახევარზე მეტი ამ ვალდებულებების მომსახურებაზე მოდის და აღნიშნულ პრობლემაზე სხვადასხვა ორგანიზაციასთან ერთად სავალუტო ფონდიც მიუთითებდა. თქვენ თვლით, რომ ეს პასუხისმგებლიანი დაკრედიტების ჩარჩოებში ჯდება? 

- დავიწყოთ იქიდან, რომ ბაზარზე ჩნდება ის პროდუქტი, რომლის მიმართაც არის მოთხოვნა. არა მგონია, რომ ონლაინ-სესხები ჰაერიდან გაჩნდა, მათზე მოთხოვნა არსებობდა. მე არ დავიწყებ მსჯელობას, ამ მიმართულებით დაკრედიტება როგორ ხდებოდა, რამდენი იყო პროცენტი, მაგრამ ეს მოთხოვნა არსებობდა. მეორე მხრივ, შეიძლება ვიმსჯელოთ იმ მიმართულებითაც, რამდენად ხარისხიანი პორტფელი იყო ონლაინ-სესხების გამცემ კომპანიებში და საბანკო სექტორში. 

მთლიანობაში, საბანკო სექტორში სამომხმარებლო სესხების პორტფელში საკმაოდ დაბალი ვადაგადაცილება გვაქვს. ანუ ეს ეს მაჩვენებელი კატასტროფულ რიცხვებს არცერთ ეტაპზე აღწევდა, მათ შორის უკანასკნელ პერიოდშიც. სამომხმარებლო სესხები სწრაფად იზრდებოდა და საბანკო სექტორის განვითარების გარკვეულ ეტაპებზე სხვა ქვეყნებშიც მსგავსი ტენდენცია იყო. სახელმწიფოს გაცხადებული აქვს, რომ თუ სამომხმარებლო სესხების პორტფელი ზრდას ასეთი ტენდენციით განაგრძობს, შეიძლება ჭარბვალიანობის პოტენციური რისკი გაჩნდეს. 

ბუნებრივია, კვლევები სხვადასხვა მიმართულებით არსებობს. ის კვლევა, რომელიც თქვენ ახსენეთ, მაქსიმალურად დაბალშემოსავლიან სეგმენტს უკავშირდება. ვიცნობ სავალუტო ფონდის კვლევასაც, სადაც მითითებულია, რომ განვითარებულ ქვეყნებთან შედარებით საქართველოში დაბალშემოსავლიანი მოსახლეობისთვის საკრედიტო წნეხი მეტნაკლებად მაღალია. 

აქვე უნდა ვახსენოთ ისიც, რომ ქვეყნის მასშტაბით გარკვეული შემოსავალი უხილავია. თუ ადამიანმა აიღო სესხი, ის ვერც აანალიზებს, რა შემოსავლებს აგენერირებს. მოსახლეობის დიდი ნაწილი თვითდასაქმებულია, ნაწილი გზავნილებზე ცხოვრობს და შესაბამისად, ამ ადამიანებს სესხების მომსახურების შესაძლებლობა აქვთ. გასაგებია, რომ ეს გრძელვადიან პერიოდში შეიძლება პოტენციურ რისკად განვიხილოთ, ვინაიდან საქართველო მოსახლეობაში მსესხებლების რაოდენობით ერთ-ერთი მოწინავეა, მაგრამ ეს ერთგვარად ჩვენს კულტურასაც ასახავს. ქართველები უფრო მეტად მხარჯველი ერია, ვიდრე დამგროვებლები. 

მეორე საკითხია ისიც, რომ საქართველოში საფინანსო სექტორი იმდენად განვითარებულია, რომ ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა რეგულირებად, ხილვად ბაზარზე მაქსიმალურია. ბუნებრივია, მარეგულირებელი და კომერციული სექტორი ერთ მხარეს ვერ იდგება. შეიძლება იყოს გარკვეული ეტაპი, როდესაც ჩვენ ერთი და იგივე ინტერესები გვქონდეს, მაგრამ ხედვა ყოველთვის აბსოლუტურად განსხვავებულია. ყველას თავისი ფუნქცია აქვს. კომერციამ თავისი ბიზნესი უნდა მართოს, ხოლო მარეგულირებელმა ბაზარი ისე დაარეგულიროს, რომ პოტენციური საფრთხეები, რომელიც მისი გადმოსახედიდან არსებობს, ან შეიძლება არსებობდეს, თავიდან აიცილოს. 

- გვესმის, რომ ონლაინ-სესხების გამცემი კომპანიების დიდი ნაწილი ბაზარს გაეთიშა, ზოგიერთი ფინანსისტი მსგავსი პროცესის განვითარებას არ გამორიცხავს მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების მიმართაც. ზოგიერთმა კომერციულმა ბანკმა სერვის-ცენტრების რაოდენობა შეამცირა. რეგულაციებმა, რომელიც უკვე ამოქმედდა, რეალურად რა შეცვალა საფინანსო სექტორისთვის?

 

- ონლაინ სესხების გამცემი კომპანიების დიდი ნაწილის ბაზრიდან გასვლა პირდაპირ კავშირშია ეფექტური საპროცენტო განაკვეთების დაწესებასთან. სექტემბერში შემოვიდა ახალი, 50%-იანი განაკვეთი და ეს ამ სექტორზე გავლენას კიდევ მოახდენს. მომხმარებელი, რეალურად, სესხს მაღალი საპროცენტო განაკვეთით ვეღარ აიღებს. აქედან გამომდინარე, ამ სექტორის მომხმარებელს საკრედიტო რესურსთან ხელმისაწვდომობა შეეზღუდება, ვინაიდან რისკიანი პროდუქტები ბაზრიდან გავიდა. 

ეს ბიზნესი ორიენტირებული იყო მაღალ საპროცენტო განაკვეთზე, სხვა მოთხოვნები არ არსებობდა. მაღალი საპროცენტო განაკვეთი იყო მისი სიცოცხლისუნარიანობის განმსაზღვრელი, ისინი უკვე გავიდნენ ბაზრიდან, მაგრამ გარკვეული კომპანიები დარჩნენ. ჯერ ბაზარზე ამ გადაწყვეტილების ეფექტი სრულად არ არის ასახული. 

ასეთი კომპლექსური რეგულაციების შემოღება შეიძლება ზედმეტი წნეხი იყოს საფინანსო სექტორისთვის. ამ პროცესის დადებით ან უარყოფით შედეგებზე საუბარი ჯერ ნაადრევია. 

- თქვენ თქვით, რომ საქართველოში საფინანსო სექტორი საკმაოდ განვითარებულია. თუ მომხმარებლის მხრიდან შევხედავთ, ბიზნესისთვის ფინანსური რესურსის მისაღებად ერთადერთი საშუალება საბანკო სექტორია, რომლის დიდი წილი, 70-75 პროცენტი, ორ ბანკს უჭირავს. ქვეყანაში, ფაქტობრივად, ვერ ვითარდება ფასიანი ქაღალდების ბაზარი. ვინაიდან საფინანსო სექტორი, ასევე საფინანსო პროდუქტები არ არის კარგად დივერსიფიცირებული, საკრედიტო რესურსიც ძვირია. აქედან გამომდინარე, მაშინ რას ნიშნავს თქვენი განცხადება, რომ საქართველოში საფინანსო ბაზარი განვითარებულია? 

- ფაქტია, ის რომ ამ რეგულაციებით ფინანსურ რესურსზე ხელმისაწვდომობა უფრო მცირდება. ამასთან დაკავშირებით არსებობს გარკვეული მოსაზრებები, მაგრამ ფაქტი მეტყველებს ამაზე. ფასიანი ქაღალდების ბაზარი არ არის ისე განვითარებული, როგორც უნდა იყოს, მაგრამ ამის პირველადი ჩანასახი უკვე არსებობს. ვერც იმას ვიტყვით, რომ საბანკო სექტორი ახალი მოთამაშეებისთვის დაკეტილია. გარდა ამისა, სხვადასხვა ბანკის ზრდის ტემპებს თუ შევხედავთ, ცალსახად იმის თქმა, რომ მხოლოდ ორი ბანკი იზრდება, არასწორია. 

მოსაზრებას, რომ ბაზარზე კონკურენტული გარემო არ არის და ორი ბანკის დომინირება ახალი საფინანსო პროდუქტების დანერგვას აფერხებს, ვერ დავეთანხმები. ახალი პროდუქტების შეთავაზების პოტენციალი ნამდვილად არსებობს. 

აქ უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ბაზარი მზად იყოს იმისთვის, რომ ბიზნესმა დამატებითი ფინანსური რესურსი ობლიგაციების გამოშვებით მოიზიდოს. ნებისმიერ პროდუქტსა და რესურსს, რომელიც ქვეყნის შიგნით არის, თავისი ღირებულება აქვს. ეროვნული ვალუტა უცხოურ ვალუტაზე გაცილებით ძვირია. კონკრეტულ საფინანსო ინსტიტუტს ამ რესურსის მოზიდვა გარკვეული თანხა უჯდება. აქედან გამომდინარე, ამ რესურსს თვითღირებულებაზე დაბალ ფასში ვერ გაყიდის. მეორეა პროდუქტის რისკიანობის შეფასება. რაც უფრო მაღალრისკიანია პროდუქტი, მისი ღირებულება მით უფრო მაღალია. ასევე, როდესაც ვამბობთ, რომ საქართველოში საპროცენტო განაკვეთი არის მაღალი, ისიც უნდა ვთქვათ, რას ვადარებთ ამ მაჩვენებელს. 

უკანასკნელ პერიოდში საპროცენტო განაკვეთების კლების ტენდენციაა. შეიძლება კლების ეს ტემპი არ მოგვწონდეს, მაგრამ ფაქტი არის ასეთი. არ არის გამორიცხული, რომ დედოლარიზაციასთან დაკავშირებით, ლარის სესხებზე საპროცენტო განაკვეთი მცირედით გაიზარდოს. თუმცა, რეგიონის ქვეყნებთან შედარებით საქართველოში საკრედიტო რესურსი ძვირი ნამდვილად არ არის. 

რაც შეეხება კონკურენციას, შეიძლება მსხვილი კომპანიებისთვის საკრედიტო რესურსის მოძიება შედარებით რთულია, მაგრამ მცირე და საშუალო ბიზნესს ნებისმიერი ბანკი აფინანსებს. ამასთანავე, უკანასკნელ პერიოდში ბიზნესის ფინანსური მხარდაჭერისთვის მთავრობა ძალიან კარგ პროექტებს ახორციელებს. 

- სწორედ, აღნიშნულთან დაკავშირებით მინდა გკითხოთ: მომავალი წლიდან მთავრობა ბიზნესისთვის საკრედიტო-საგარანტიო ინსტრუმენტის ამოქმედებას აპირებს. ამისათვის, 2019 წლის ბიუჯეტში ფინანსური რესურსი უკვე ჩაიდო. ეს რამდენად შეუწყობს ხელს ფინანსებზე ხელმისაწვდომობის გაზრდას? ამასთანავე, კონკრეტულ ბიზნესმენს, რომელსაც საკრედიტო რესურსის მისაღებად უზრუნველყოფა არ გააჩნია და მას გარანტად მთავრობა დაუდგება, გაუიაფებს თუ არა საკრედიტო რესურსს, ვინაიდან რისკის ფაქტორი გაცილებით მცირდება? 

- ამ ახალ მექანიზმთან დაკავშირებით ჯერ დეტალები უცნობია, ამიტომ კონკრეტული შეფასება გამიჭირდება. თუმცა, იდეურად ეს ძალიან კარგი მექანიზმია, რომელიც ფინანსურ რესურსს კიდევ უფრო მეტად ხელმისაწვდომს გახდის. ბუნებრივია, ამ მექანიზმის ამოქმედება ხელსაყრელია იმ მეწარმისთვის, რომლის საწარმოს ბრუნვის მაჩვენებელი არ არის საკმარისი სესხის ასაღებად და ამასთანავე უზრუნველყოფაც არ გააჩნია. ვინაიდან ჯერ დეტალები არ ვიცი, ვერც იმას ვიტყვი, აღნიშნული მექანიზმის ამოქმედება საპროცენტო განაკვეთზე რა სახის გავლენას მოახდენს. 

- ამ დროისთვის, ერთ-ერთი აქტუალური საკითხია პრობლემური სესხების განულება. თქვენც თუ იზიარებთ იმ მოსაზრებას, რომ ის ადამიანები, რომლებსაც ფინანსური ტვირთი მოეხსნებათ, უფრო მეტად იქნებიან ინტეგრირებულნი ეკონომიკურ პროცესებში? 

- მე ამ პროექტს ჭარბვალიანობის კონტექსტში განხორციელებული თუ დაგეგმილი რეგულაციების ერთ-ერთ შემადგენელ ნაწილად განვიხილავ. დიდი რაოდენობის მსესხებელი ეგრეთ წოდებულ „შავ სიაშია“, რაც გარკვეულ ეტაპზე შეიძლება ეკონომიკაზე მტკივნეულად აისახოს. ეს ადამიანები მოვალეები აღარ იქნებიან და აქვთ შანსი გამოასწორონ საკუთარი საკრედიტო ისტორია და მიიღონ უფრო მეტი ფინანსური რესურსი. „შავ სიაში“ ჩანაწერები გარკვეული დროით შენარჩუნებული იქნება და მერე ისიც წაიშლება. ამ ადამიანებს ცხოვრება ბევრად უფრო გაუმარტივდებათ, ვინაიდან სადაც ვალდებულება ჰქონდათ, იქ ანგარიშის გახსნა არ შეეძლოთ, ვინაიდან შეიძლება ბანკს ჩარიცხული თანხა ვალდებულების დასაფარავად ჩამოეჭრა. თუ ეს ადამიანი გადავიდოდა მოვალეთა რეესტრში, მის ანგარიშებსა და ქონებას ყადაღა დაედებოდა. იყო საუბარი, რომ ეს მაინც ჩამოწერილი ვალდებულებებია და მათ გადახდას არავინ აპირებდა. შეიძლება არ აპირებდა, მაგრამ მათ ეს პრობლემა სულ მიჰყვებოდათ. ამიტომ, ვალების ასეთი მასშტაბური ჩამოწერა მნიშვნელოვანი ინიციატივაა. 

- `ქართუ ფონდის~ ეს შეთავაზება კომერციული თვალსაზრისით რამდენად ხელსაყრელია საფინანსო სექტორისთვის? 

- როგორც იცით, საფინანსო ინსტიტუტების ნაწილი პრობლემური სესხების პორტფელს ისედაც ყიდდნენ საკრედიტო ბიუროებზე, „სესხის ამომღებ“ ჯგუფებზე და სხვა. ახლა მიდის ამ ვალდებულებების კომპლექსური გამოსყიდვა და საბოლოოდ პატიება. რეალურად, საფინანსო სექტორი პრობლემური აქტივებისგან თავისუფლდება. საქართველოში არასოდეს ყოფილა, რომ საფინანსო სექტორი მსგავსი მასშტაბის პრობლემური აქტივებისგან გათავისუფლებულიყო. აქედან გამომდინარე, წმინდა კომერციული კუთხითაც ამ პროცესს ძალიან დადებითი ეფექტი ექნება. რეალურად, პირველი იანვრიდან საფინანსო სექტორში პრობლემური სესხების და მსესხებლების დიდი ნაწილი აღარ იარსებებს. ეს არის პორტფელის გასუფთავებისა და დალაგების ერთგვარი საშუალება. აქედან გამომდინარე, პროგრამა ყველასთვის მაღალი ეფექტის მომცემი უნდა იყოს. 

- დასასრულს, ასეთი კითხვა გვაქვს: ფინანსების გარდა, კიდევ რა არის თქვენი ინტერესის სფერო, თავისუფალ დროს რას უთმობთ? 

- ძალიან ბევრი ინტერესის სფერო მქონდა, თუმცა, რაც უფრო დაკავებული ვარ, მათი რიცხვი უფრო მცირდება. ჩემთვის უპირველესია ოჯახი. ვცდილობ თავისუფალი დრო ოჯახს მოვახმარო. გატაცებული ვიყავი ფოტოგრაფიით, ჩემს შვილთან ერთად სამაგიდო თამაშებით, ასევე კინემატოგრაფიით. ახლა 70-იანი წლების ფილმებს განვიხილავთ ხოლმე. იქიდან გამომდინარე, რომ ჩემი თავისუფალი დრო ძალიან მცირეა, მას ძირითადად ოჯახთან ერთად ვხარჯავ. 

ესაუბრა მაკა ხარაზიშვილი