ააფ

სავალუტო აუქციონები ნაწილობრივ ჩაანაცვლებს ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟას

წელს, 17 მარტს, საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ სებ-მა ახალი ინსტრუმენტი - სავალუტო აუქციონები აამოქმედა. ეს ინსტრუმენტი ფართოდ გამოიყენება განვითარებული ქვეყნების სავალუტო ინტერვენციებში, რაც აშშ დოლარის ლიკვიდურობის ამაღლებას ემსახურება. ამ ინსტრუმენტის გამოყენებით, რომელიც უფრო თანამედროვე და მოქნილია, ვაჭრობა ჩატარდება კვირაში ორჯერ და იგი ნაწილობრივ ჩაანაცვლებს ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟას. კვირის დარჩენილ დღეებში ჩვეულებრივ ჩატარდება ბანკთაშორისი სავალუტო ბირჟა და ოფიციალური სავალუტო კურსი კვლავაც განისაზღვრება ბანკთაშორისი სავალუტო ბირჟის ვაჭრობის შედეგების მიხედვით. ახლად დანერგილი სისტემის მეშვეობით კომერციულ ბანკებს შესაძლებლობა აქვთ 24 საათის განმავლობაში ივაჭრონ უცხოური ვალუტით პირდაპირ ბანკთაშორის ბაზარზე. სავალუტო აუქციონების შედეგები საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე განთავსდება. ეროვნული ბანკი აგრძელებს მუშაობას სხვა ახალი ინსტრუმენტების შემოღებასა და დანერგვაზე, რომლებიც ხელს შეუწყობენ ქვეყანაში ფულადი და სავალუტო ბაზრების განვითარებას.

25 მარტს საზოგადოებას მოახსენეს, რომ საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა სავალუტო აუქციონების ამოქმედება 2009 წლის 10 მარტიდან დაიწყო და სავალუტო აუქციონზე სავაჭრო ოპერაციები "ბლუმბერგის ტერმინალის" პროგრამული უზრუნველყოფით ხორციელდება. ეროვნული ბანკის ვებ-გვერდზე დაიდო დებულებაც სებ-ის მიერ სავალუტო აუქციონის ჩატარების შესახებ, რომელიც სებ-ის პრეზიდენტის 2009 წლის 6 მარტის #52/01 ბრძანებით არის დამტკიცებული. მასში ნათქვამია, რომ აუქციონში მონაწილეობის მიღება შეუძლიათ იმ რეზიდენტ კომერციულ ბანკებსა და არარეზიდენტი ბანკების ფილიალებს, რომელთაც ეროვნულ ბანკში გახსნილი აქვთ აუქციონში გამოყენებული უცხოური ვალუტის შესაბამისი საკორესპოდენტო ანგარიშები.

სავალუტო აუქციონი წარმოადგენს ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ინსტრუმენტს, რომლის მეშვეობითაც ეროვნული ბანკი ყიდის ან ყიდულობს უცხოურ ვალუტას ბანკთაშორის სავალუტო ბაზარზე. ეროვნული ბანკი აუქციონს ატარებს მრავალი ფასის მეთოდით.

აუქციონის ვალუტას, აუქციონის სახეს (ყიდვა/გაყიდვა), აუქციონზე შესასყიდი ან გასაყიდი ვალუტის ოდენობას, ვალუტის მინიმალურ ან/და მაქსიმალურ ფასს ადგენს ეროვნული ბანკი. აუქციონზე შესასყიდი ან გასაყიდი ვალუტის ოდენობა შეიძლება შეიცვალოს არაუგვიანეს აუქციონის ჩატარების დღეს, განაცხადების მიღებამდე. აუქციონის ჩატარების შესახებ შეტყობინებას ეროვნული ბანკი კომერციულ ბანკებს გაუგზავნის აუქციონის ჩატარებამდე არაუგვიანეს ერთი დღით ადრე ბლუმბერგის სისტემის მეშვეობით. აუქციონის გამოცხადების შესახებ შეტყობინება უნდა მოიცავდეს აუქციონის ვალუტას, აუქციონის სახეს (ყიდვა/გაყიდვა), შესასყიდი ან გასაყიდი ვალუტის ოდენობას, განაცხადების მიღების დროს. შეტყობინება შეიძლება ასევე შეიცავდეს განაცხადის მინიმალურ ან/და მაქსიმალურ კურსებს.

აუქციონში მონაწილეობის მისაღებად ბანკი აგზავნის განაცხადს ეროვნულ ბანკში საინფორმაციო სისტემა ბლუმბერგის მეშვეობით. განაცხადში მითითებული უნდა იყოს შემდეგი აუცილებელი ინფორმაცია: ა) აუქციონის თარიღი, ბ) მოთხოვნილი/მიწოდებული უცხოური ვალუტის მოცულობა, გ) მოთხოვნა/მიწოდების ფასი (იმ ფორმატით, რა ფორმატითაც არის გამოსახული ოფიციალური გაცვლითი კურსი ამ ვალუტის მიმართ). თითო ბანკიდან დასაშვებია მაქსიმუმ 3 განაცხადის მიღება.

ამ დებულების თანახმად, განაცხადების დაკმაყოფილების წესი ასეთია:

1. ეროვნული ბანკის მიერ უცხოური ვალუტის გაყიდვის აუქციონზე წარმოდგენილი განაცხადები დაკმაყოფილდება მოთხოვნილი ვალუტის ფასის კლების მიხედვით და აუქციონი სრულდება მაშინ, როდესაც დალაგებული განაცხადების საერთო თანხა გაუთანაბრდება აუქციონზე გასაყიდად გამოტანილი ვალუტის საერთო თანხას ან მოთხოვნის ფასი გაუთანაბრდება მინიმალური გაყიდვის ფასს. იმ შემთხვევაში, თუ აუქციონის დასრულებისას ყველაზე დაბალი ერთი და იგივე ფასის მქონე რამდენიმე განაცხადის თანხა აღემატება ჯერ კიდევ განუთავსებელი თანხის ოდენობას, ეს განაცხადები დაკმაყოფილდება პროპორციული განაწილების პრინციპით, რიცხვის მეასედებამდე სიზუსტით დამრგვალებით.

2. ეროვნული ბანკის მიერ უცხოური ვალუტის შესყიდვის აუქციონზე წარმოდგენილი განაცხადები დაკმაყოფილდება მოთხოვნილი ვალუტის ფასის ზრდის მიხედვით და აუქციონი სრულდება მაშინ, როდესაც დალაგებული განაცხადების საერთო თანხა გაუთანაბრდება აუქციონზე შესასყიდად გამოტანილი ვალუტის საერთო თანხას ან მიწოდების ფასი გაუთანაბრდება მაქსიმალური შესყიდვის ფასს. იმ შემთხვევაში, თუ აუქციონის დასრულებისას ყველაზე მაღალი ერთი და იგივე ფასის მქონე რამდენიმე განაცხადის თანხა აღემატება ჯერ კიდევ განუთავსებელი თანხის ოდენობას, ეს განაცხადები დაკმაყოფილდება პროპორციული განაწილების პრინციპით, რიცხვის მეასედებამდე სიზუსტით დამრგვალებით.

3. ბანკებს აუქციონში მათი მონაწილეობის შედეგები ეგზავნებათ ბლუმბერგის სისტემის მეშვეობით.

31 მარტის მდგომარეობით ინფორმაციას ნახავთ სულ სამი აუქციონის შესახებ, კერძოდ, რომ 24 მარტს სავალუტო აუქციონზე შესყიდულ იქნა 5 მლნ აშშ დოლარი და საშუალო შეწონილმა გაცვლითმა კურსმა 1,6428 შეადგინა; 26 მარტს გამართულ სავალუტო აუქციონზე გაიყიდა 4 მლნ აშშ დოლარი და საშუალო შეწონილი გაცვლითი კურსი 1,6512 დაფიქსირდა; ხოლო 31 მარტს ჩატარებულ აუქციონზე გაიყიდა 5 მლნ დოლარი და საშუალო შეწონილმა გაცვლითმა კურსმა 1,6512 შეადგინა.

რატომ გახდა საჭირო ახალი ინსტრუმენტის შემოღება

ექსპერტ გია ხუხაშვილის აზრით, სავალუტო აუქციონების შემოღება ისახავს სავსებით კონკრეტულ მიზანს, კერძოდ, ეს მექანიზმი სავალუტო კურსებზე თამაშის, მანიპულაციის უფრო მეტ საშუალებას იძლევა; ადრე თუ სავალუტო კურსების ჩამოყალიბების სისტემა იყო აბსოლუტურად გამჭვირვალე და მისი მუდმივი მონიტორინგი ხდებოდა, დღეს ხელისუფლებას და დაინტერესებულ პირებს აქვთ საშუალება იმისა, რომ სავალუტო კურსებზე კარგად ითამაშონ და ხელი მოითბონ.

ეროვნული ბანკის ყოფილი ვიცე-პრეზიდენტი, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი მერაბ კაკულია განმარტავს, რომ ამ აუქციონმა ნაწილობრივ ჩაანაცვლა საბირჟო მექანიზმი და აუქციონის იდეა იმაში მდგომარეობს, რომ პირველი, სებ-მა დაზოგოს თავისი რეზერვები და მეორე, რომ გაცვლითი კურსი უფრო მიუახლოვდეს მოთხოვნა-მიწოდების თანაფარდობას, ანუ უფრო მეტად რეალური გახდეს. ბირჟისაგან ძირითადი განსხვავება ის არის, რომ ეროვნული ბანკი თავიდანვე გააკეთებს განცხადებას, ვთქვათ, რამდენი უცხოური ვალუტის გაყიდვას თუ ყიდვას აპირებს; ამ განაცხადზე შემდეგ ბანკები ლოტებად წარმოადგენენ სხვადასხვა კურსით სხვადასხვა რაოდენობის განაცხადებს. აუქციონზე გამოიყენება ე.წ. მრავალი ფასის მეთოდი და გამოდის, რომ ერთი კურსის ირგვლივ კი არ მიმდინარეობს ვაჭრობა, არამედ მიმდინარეობს რამდენიმე კურსის მიხედვით და ამ კურსებიდან იკვეთება უკვე ყველაზე უფრო ოპტიმალური კურსი.

მერაბ კაკულიას მიაჩნია, რომ ახალი ინსტრუმენტის შემოღება დროული იყო. მისივე თქმით, მეორე საკითხია, რამდენად გამართულად იმუშავებს, რამდენად გამჭვირვალე იქნება სავალუტო აუქციონები. ეს შეიძლება დაიხვეწოს, მაგრამ შემოღება დროული იყო, იმიტომ რომ ბირჟის მექანიზმი მოძველდა.

და მაინც, ხომ არ აჯობებდა, რომ სანამ ამჟამინდელიკრიზისი გადაივლიდა, ეროვნულ ბანკს მისგან თავი შეეკავებინა, რათა ჩვენში არააპრობირებულ ინსტრუმენტთან შეგუებამდე ფინანსურ სექტორს დამატებითი პრობლემები არ შეექმნას? ეროვნული ბანკის საბჭოს წევრი, ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი მიხეილ თოქმაზიშვილი აცხადებს, რომ სებ-ის მიერ ამ ახალი ინსტრუმენტის შემოღებების მიზეზი არის სწორედ დღევანდელი ეკონომიკური და ფინანსური კრიზისი, რომელმაც საქართველოში სავსებით ახალი ფინანსური რეალობა შექმნა და ამან მოითხოვა ახალი ინსტრუმენტების გამოყენება, ახალი ბერკეტების შემუშავება და მისი ჩართვა საფინანსო სექტორში.

როგორც თოქმაზიშვილი შენიშნავს, დღემდე ეროვნული ბანკი იყენებდა ისეთ ძირითად ინსტრუმენტს, როგორიც არის ბირჟა და ბირჟაზე ვაჭრობა. მაგრამ უკვე ნოემბრის მოვლენებმა კარგად დაგვანახეს, რომ ბირჟა არ არის უსაფრთხო, ვინაიდან შესაძლოა გარედან წამოსული პანიკა ბირჟას გადაედოს და ლარის კურსი შეიცვალოს ისეთი მიმართულებით, რომელიც ხელსაყრელი არ იქნება არც მეწარმისათვის, არც ბიზნესმენისათვის, არც იმ ადამიანებისათვის, ვინც ცდილობს შეიქმნას სტაბილური ცხოვრება და შესაბამისად, არც ეკონომიკისათვის. საქმე ის არის, რომ ბირჟაზე ვაჭრობა ძალიან მოკლე პერიოდში მიმდინარეობს, დროში ძალიან ლიმიტირებულია. შესაბამისად, მოთხოვნა-მიწოდებაც ამ მცირე დროში უნდა გადაწყდეს და ასეთ ვითარებაში ეროვნული ბანკი უკვე ბოლო მომენტებში ერთვება ხოლმე, რათა კურსი გააწონასწოროს. მაგრამ შესაძლოა საამისოდ მისი ძალისხმევა საკმარისი არ აღმოჩნდეს. ბუნებრივია, ასეთ დროს ეროვნული ბანკიც შეზღუდული იყო დროში და მით უმეტეს, თუკი ასეთი შოკი სავალუტო ბირჟაზე წამოვიდოდა ქუჩიდან ან კიდევ ბანკებიდან. მისი გამოსწორება, კორექცია ზოგჯერ საკმაოდ დიდ ძალისხმევას მოითხოვდა, განსაკუთრებით საერთაშორისო რეზერვების ხარჯვის თვალსაზრისით.

რამდენადაც დღეს საფინანსო კრიზისია და თეორიულად შესაძლოა, რომ ასეთი პანიკა კიდევ წარმოიშვას, ამიტომ თავიდანვე აუცილებელია იმის განსაზღვრა, თუ რა შეიძლება გაკეთდეს, რომ აქამდე არ მივიდეს ქვეყანა. თოქმაზიშვილი შეგვახსენებს 1998 და 2001 წლებს, როდესაც გარკვეული შოკების შედეგად ბირჟაზე რყევა საკმაოდ დიდი დიაპაზონით წარიმართა. საჭიროა ასეთი რისკებისგან თავის დაცვა. ამიტომ მარტო ბირჟის იმედად ყოფნა არ შეიძლება და შესაბამისად, შემოღებულ იქნა ისეთი გავრცელებული, აპრობირებული ხერხი, როგორიც არის აუქციონი. აუქციონი იმით განსხვავდება ბირჟისგან, რომ აუქციონი გაცილებით უფრო ხანგრძლივი პერიოდით მიმდინარეობს. სავალუტო აუქციონი შემოღებულ იქნა იმის საგარანტიოდ, რომ აღარ გამეორდება ის, რაც მოხდა 2008 წლის ნოემბერში, ანუ არ შეიძლება გაცვლითი კურსი გაზრდილი იყოს ისე მყისიერად და ისე დიდი ცვალებადობით. საჭირო იყო დამატებითი, ახალი მექანიზმის შემოღება, რომელიც უზრუნველყოფდა კურსის სტაბილურობას და მის სტაბილურ ცვალებადობას გარკვეულ ფარგლებში. ასეთი ბერკეტი არის აუქციონი, სადაც წინასწარ რეგისტრირდებიან აუქციონის მონაწილეები. მათ 24-საათიანი დრო აქვთ ვაჭრობისათვის და ბუნებრივია, წინასწარ იციან განაცხადების გაკეთებით რამდენი უნდა შეისყიდონ და რა უნდა გაყიდონ.

აუქციონზე მოთამაშის როლში თავად ეროვნული ბანკიც გამოდის, მაგრამ ძირითადად კომერციული ბანკები ქმნიან მოთხოვნა-მიწოდებას და თუკი ადგილი ექნება სახსრების ნაკლებობას, სებ-მა წინასწარ იცის, ეს სიგნალი მას მიღებული აქვს აუქციონზე განაცხადების მეშვეობით, განსხვავებით ბირჟისაგან და ამიტომ შეუძლია სათანადო რეაგირება მოახდინოს. ასეთი რამ შეუძლებელია ბირჟაზე გაკეთდეს. ბირჟაზე ბოლო წუთებში წყვეტდა ეროვნული ბანკი თავისი ინტერვენციებით კურსის კორექტირების საკითხს. ასეთ პირობებში, როდესაც უკვე კვირაში 2-ჯერ აუქციონი ტარდება და პარალელურად, მეორე დღეს, ტარდება ბირჟა, ბირჟა დაცულია ყოველგვარი პანიკისა და ქაოსისგან, - ირწმუნება პროფესორი თოქმაზიშვილი.

მისივე თქმით, თავისთავად ის გარემოება, რომ ეროვნულ ბანკს უხდება ასეთი მექანიზმების შემოღება და ინტერვენციები, დღევანდელი პირობებით არის გამოწვეული. იგი დარწმუნებულია, რომ მომავალი განვითარების გზა არის სწორედ ის, რომ ეს აუქციონებიც და ბირჟაზე ვაჭრობებიც ეროვნული ბანკის გარეშე ჩატარდეს, თუმცა ეს მომავლის საკითხია და არა დღევანდელი დღის.

დღეს ეროვნული ბანკი აქტიურად ერევა და აქტიურად უნდა გააგრძელოს ჩარევა იმისათვის, რათა ბანკებს ჰქონდეთ იმედი, რომ მიიღებენ იმ სახსრებს, რომლებიც საჭიროა მათი საქმიანობისათვის და ამასთან ერთად საჭიროა კიდევ იმისთვის, რომ საბაზრო მექანიზმების მეშვეობით გაწონასწორდეს მოთხოვნა-მიწოდება უცხოურ ვალუტასთან დაკავშირებით და ასევე ეროვნული ვალუტის მიწოდებაც სტაბილური იყოს.

განდევნის თუ არა აუქციონი ბირჟას

რამდენად მოსალოდნელი და სწორი იქნება, რომ საბოლოო ჯამში ამ აუქციონებმა ბირჟა საერთოდ განდევნოს? მიხეილ თოქმაზიშვილის აზრით, ეს, ალბათ, თვითონ კომერციული ბანკების ქცევიდან იქნება გამომდინარე. ცხადია, არც არანაირი თანხები არ უნდა გაიყიდოს კერძო გარიგებებით, ბირჟის გარეთ ან აუქციონის გარეთ. ეს უნდა იყოს გამჭვირვალე და უნდა მოხდეს აუცილებლად ბირჟაზე ან აუქციონზე. გარდა ამისა, რომელი უფრო უკეთესია, - ეს დამოკიდებულია დროსა და პირობებზე. ჩვენ უფრო ბირჟაზე საქმიანობას ვართ შეჩვეული. თუკი აღარ იქნება აუცილებელი და აღარ გახდება საჭირო ასეთ საქმიანობაში ეროვნული ბანკის ჩარევა, მაშინ თვითონ კომერციული ბანკები ერთმანეთში გადაწყვეტენ, მათ როგორ ურჩევნიათ - ბირჟა, თუ აუქციონი, თუ ორივე ერთად და ამ შემთხვევაში ბუნებრივია, პრიორიტეტიც მათ ინტერესებზე იქნება გათვლილი. ხოლო რეალურად რომელი სჯობია, ამაზე პასუხის გაცემა თოქმაზიშვილს უჭირს იქიდან გამომდინარე, რომ როგორც ბირჟას, ისე აუქციონს აქვს უარყოფითიც და დადებითიც.

მერაბ კაკულია აცხადებს, რომ ბირჟის მექანიზმმა თავის დროზე დიდი როლი ითამაშა, მაგრამ დღეისთვის ეს მექანიზმი უკვე მოძველებულია. ალბათ, მას თანდათან ჩაანაცვლებს და წამყვანი როლი ექნება სავალუტო აუქციონებს, მით უმეტეს ამ პერიოდში, როდესაც ვალუტის მთავარი მიმწოდებელი მაინც, საერთაშორისო თანამეგობრობის დახმარების პირობებში, იქნება ეროვნული ბანკი. მერე, მომდევნო პერიოდში, როცა ეს ასე არ იქნება და გადამწყვეტი არ იქნება ინტერვენციები, შესაძლოა ბირჟამ სავალუტო ბაზარზე რაღაცა სეგმენტი კი დაიტოვოს, მაგრამ ახლო მომავალში ალბათ ძირითადი დატვირთვა აუქციონებზე მოვა.

მერაბ კაკულიას ამ მოსაზრებას იზიარებს ასევე ეროვნული ბანკის ყოფილი ვიცე-პრეზიდენტი ეკა გალდავა. მისი თქმით ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟაზე ვაჭრობა ძალიან მოძველებული ინსტრუმენტი იყო, რომელიც მარტო ვალუტის მიწოდება-მოთხოვნას აკმაყოფილებდა. თანაც რაც კი წინა დღის განმავლობაში ნავაჭრი იყო, ფაქტობრივად მეორე დილით მთელი ეს ნავაჭრი მოდიოდა და ბანკებმა დაახლოებით იცოდნენ, რა სახის კურსი შეიძლებოდა დაფიქსირებულიყო მომდევნო დღეს. გალდავა მიესალმება იმას, რომ ეს წესები უნდა შეიცვალოს და მიაჩნია, რომ პროცესი უფრო გამჭვირვალობისკენ მიდის.

რაკი ბირჟაზე დღეში ერთხელ იყო ვაჭრობა, მერე ბირჟის გარეთ რაღაც ვაჭრობები იყო, მაგრამ გაურკვეველი იყო, ვინ რას რამდენად მიაწოდებდა, ან რა მოთხოვნა იყო. ცხადია, ამას აჯობებს თუ სავალუტო აუქციონები ონლაინ-რეჟიმში, ანუ მუდმივად მთელი დღის განმავლობაში იქნება და ბანკებს ეცოდინებათ, რომელ ბანკს რამდენი უნდა და ყიდვა-გაყიდვა ამის მიხედვით განხორციელდება. გალდავას მიაჩნია, რომ ამ ახალი ინსტრუმენტის დანერგვით ალბათ ჩვენი ეროვნული ვალუტა გადავა რეალურად მცურავი სავალუტო კურსის რეჟიმში; ანუ ეს უკვე რეალური მცურავი კურსი იქნება და არა ფაქტობრივად, ვითომდა მცურავი კურსი (რეგულირებადი მცურავი კურსი) რომ იყო.

ხომ არ ხდება თანხების გაჟონვა აუქციონიდან ბირჟაზე?

ეროვნულმა ბანკმა, მისივე განცხადებით, სავალუტო აუქციონების ამოქმედება 2009 წლის 10 მარტიდან დაიწყო. დებულების თანახმად, სავალუტო აუქციონების შედეგები ეროვნული ბანკის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე უნდა განთავსდეს, თუმცა ეროვნული ბანკის ვებ-გვერდზე მარტის ბოლოს ვერ ნახავდით ვერანაირ ინფორმაციას 10, 12, 17 და 19 მარტს ჩატარებული სავალუტო აუქციონების შესახებ. რაც შეეხება ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟაზე ვაჭრობას, იქ 12 მარტიდან 23 მარტის ჩათვლით ეროვნულ ბანკს დოლარი საერთოდ არ გაუყიდია, მხოლოდ ყიდულობდა. ანუ დოლარს ყიდდნენ კომერციული ბანკები და ყიდულობდა ეროვნული ბანკი.

რამდენადაც აუქციონი არ არის გამჭვირვალე და ჩვენ არ ვიცით მისი შედეგები, ამიტომ ჩნდება არც თუ უსაფუძვლო ეჭვი იმის თაობაზე, რომ რაკი აქამდე კომერციულ ბანკებს არ ჰქონდათ ვალუტა და ახლა ისინი ყიდიან ვალუტას, შესაძლოა ეს ის თანხები იყოს, რომელიც სებ-ისგან აქვთ ნაყიდი კომერციულ ბანკებს აუქციონზე და მერე ბირჟაზე გამოიტანეს გასაყიდად, ანუ კომერციულმა ბანკებმა უფრო იაფად იყიდეს აუქციონზე და ძვირად გაყიდეს ბირჟაზე. ჩვენ არ ვიცით, რა მოხდა იმ წინა აუქციონებზე, რომლებიც 24 მარტამდე გაიმართა. ანუ არ ვიცით, რამდენი და რა ფასად იყიდეს კომერციულმა ბანკებმა თუნდაც ეროვნული ბანკისაგან ან ერთმანეთისაგან დოლარი. არადა, ეს ნამდვილად გამჭვირვალე უნდა იყოს, რადგან ყოველი არაგამჭვირვალე ქცევა თავისებურ ეჭვებს წარმოშობს და ეს ეჭვები სასიკეთოდ არ მოქმედებს არც ქვეყნისათვის და არც ხელისუფლებისათვის.

შესაძლოა, რამდენადაც ეს ახალი წესებია, ამიტომ ჯერჯერობით აღნიშნული ინფორმაციის საიტზე განთავსება ტექნიკური მიზეზების გამო ვერ მოხერხდა, მაგრამ არ არის გამორიცხული სხვა მიზეზების არსებობაც. მაგალითად, შესაძლოა ეს იყო პოლიტიკური ჩარევა ეროვნული ბანკისა, რომელიც მიზნად ისახავს, რომ ყველანაირი ფორმით, თუნდაც რესურსების გაჟონვით ეროვნული ბანკიდან კომერციული ბანკების სასარგებლოდ, გადაარჩინოს ბანკები სირთულეებს და უზრუნველყოს მომავალში მათი სტაბილური საქმიანობა. არ არის გამორიცხული, რომ ეს ის თანხებია, რომელიც მიედინება რეზერვებიდან. თუ ეროვნულმა ბანკმა აუქციონზე გაყიდა დოლარი ვთქვათ, კურსით 1,65, შესაბამისად ბირჟაზე უკვე კომერციულ ბანკს აქვს შესაძლებლობა გაყიდოს 1,67-ად. ანუ კომერციულმა ბანკმა ყოველ ერთ დოლარში მოიგო 2 მეასედი ლარი. ჯამური მოგების დასათვლელად, ეს უნდა გადავამრავლოთ მილიონებზე. ანუ არ არის გამორიცხული, რომ ასეთი სახით მოხდეს თანხების გაჟონვა აუქციონიდან ბირჟაზე.

შეგახსენებთ, რომ დებულების თანახმად ლარის კურსი დღესდღეობით ისევ ბირჟის ბერკეტებით ყალიბდება. ბუნებრივია, ეს ახლა, ამ მომენტში, ვერ შეიცვლება, სანამ ბოლომდე არ მოხდება იმის გააზრება და იმის მონიტორინგი, თუ აუქციონზე ვაჭრობა რამდენად შეესაბამება იმ წესებს, რომელიც არის ბირჟაზე, ანუ აუქციონზე ჩამოყალიბებული ფასი რამდენად შეესაბამება იმ ფასს, რომელიც ყალიბდება ბირჟაზე. ეს ორი წესი ერთმანეთში ან ინტეგრირებული უნდა იყოს სამომავლოდ, როდესაც კურსის ფორმირების ახალი მეთოდოლოგია შემუშავდება; ან კიდევ უნდა ვაღიაროთ, რომ ძირითადი ბერკეტი ისევ ბირჟაა და აუქციონი არის მხოლოდ დამატებითი ბერკეტი, რომელიც რესურსების გადანაწილებას ისახავს მიზნად და არა კურსის ფორმირებას.

სავალუტო აუქციონების პრაქტიკული განხორციელება რა ფორმას მიიღებს და რამდენად იქნება გამჭვირვალე და ეფექტიანი, ამას დრო აჩვენებს. საზოგადოება საქმის კურსში უნდა იყოს ამ აუქციონების ფუნქციონირების შესახებ, ჰქონდეს უფრო დაწვრილებითი ინფორმაცია ვაჭრობის მიმდინარეობის შესახებ. ბირჟა ასე თუ ისე, დამოუკიდებელი სტრუქტურაა, ცალკეა განთავსებული, მას ცალკე აქვს თავისი სამსახურები და შესაბამისად იქ შეიძლება რაღაც ინფორმაციის მიღება, აუქციონის შემთხვევაში კი მხოლოდ ეროვნული ბანკია ინფორმაციის ძირითადი მიმწოდებელი და სწორედ მან უნდა უზრუნველყოს ამ ინფორმაციის სისრულე.

დალი ჩიკვაიძე