ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.
შეკითხვები მიიღება წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც. ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.
შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: aaf@geo.net.ge  ან ტელ/ფაქსით: 39-33-50.

კითხვა: ადგილობრივ ბიუჯეტში გათვალისწინებული ასიგნებით გამოყოფილ დახმარებებში რა სახეებია გათვალისწინებული, მათ შორის, არის თუ არა დახმარებები დროებითი შრომისუუნარობის გამო და ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო?

პასუხი: "ქ. თბილისის 2009 წლის ბიუჯეტის შესახებ" ქ. თბილისის საკრებულოს 2008 წლის 16 დეკემბრის #14-34 გადაწყვეტილებაში 2009 წლის 9 ივნისს შეტანილი ცვლილებების შემდეგ (ქ. თბილისის საკრებულოს #7 18 გადაწყვეტილება) ქ. თბილისის 2009 წლის ბიუჯეტის ხარჯვითი ნაწილი სულ განისაზღვრა 437613,9 ათასი ლარით, რომლიდანაც სოციალური უზრუნველყოფისათვის გამოყოფილია 62225,1 ათასი ლარი. სოციალური დაცვის პროგრამების ძირითადი მიმართულებებია:
- სოციალურად დაუცველი ოჯახებისათვის კომუნალურ და საკომუნიკაციო გადასახადებზე დახმარების პროგრამა;
- სოციალურად დაუცველი მრავალშვილიანი ოჯახებისათვის 18 წლამდე ასაკის თითოეულ ბავშვზე ყოველთვიური დახმარების პროგრამა;
- სოციალურად დაუცველი ოჯახებისათვის მე-3, მე-4, მე-5 და მეტი შვილის დაბადებისათვის ერთჯერადი მატერიალური დახმარება "ახალშობილთა" პროგრამა, რომელიც ითვალისწინებს მატერიალური დახმარების გაწევას მრავალშვილიანი ოჯახებისათვის, რომელთაც შეეძინათ მე-3, მე-4, მე-5 და მეტი შვილი (მე-3 შვილის დაბადებისათვის - 600 ლარი, მე-4-ზე - 800 ლარი, მე-5-ზე - 1000 ლარი, მე-6-ზე - 1200 ლარი და ა.შ.);
- შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვთა საკურორტო-სამკურნალო რეაბილიტაციის (დახმარების) პროგრამა;
- 100 წელს მიღწეულ მოქალაქეთათვის ერთჯერადი დახმარების პროგრამა;
- სოციალურად დაუცველი და სხვა კატეგორიის მოსახლეობის სერვისების მიწოდების (დახმარების) პროგრამა;
- სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ აღიარებული და შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირთათვის ზედამხედველობის განხორციელების პროგრამა;
- საქალაქო საავტობუსო ტრანსპორტით და მეტროთი უფასოდ ან შეღავათით მგზავრობის მოსარგებლე პირთა ზედამხედველობის განხორციელების პროგრამა;
- სოციალურად დაუცველი მოსახლეობისათვის წყლის ღირებულების ნაწილობრივი ანაზღაურების (დახმარების) პროგრამა.

დახმარებები დროებითი შრომისუუნარობის გამო და ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო ქ. თბილისის 2009 წლის ბიუჯეტში მითითებული არ არის.

კითხვა: გთხოვთ განგვიმარტოთ, ჩაითვლება თუ არა შპს-ის მიერ საქონლის რეალიზაციის გაზრდისმიზნით, სარეკლამო ბუკლეტებისა და ფლაერების დაბეჭდვა და მათი გავრცელება (აღნიშნული შპს-ის სარეალიზაციო ობიექტებში და სხვა ადგილებში) საქონლის მიწოდებად? ჩვენ გვაინტერესებს, ითვლება თუ არა აღნიშნული ბუკლეტებისა და ფლაერების გავრცელება მიწოდებად სსკ-ის მიზნებისთვის და იბეგრება თუ არა დღგ-ით და მოგების გადასახადით?

პასუხი: სარეკლამო მიზნით გაცემული (დარიგებული) ფასეულობების გადასახადებით დაბეგვრასთან დაკავშირებით შეგვიძლია გავცეთ ასეთი უნივერსალური პასუხი:

თუ სარეკლამო მიზნით გადაცემულ ფასეულობას არ აკისრია სხვა ფუნქცია, გარდა ინფორმაციის გავრცელებისა (მაგალითად, სავიზიტო ბარათები; სარეკლამო ბუკლეტები; ფასთა კატალოგები...), მაშინ ეს მხოლოდ სარეკლამო ხარჯია. ამ შემთხვევაში მიწოდების აღიარება, რომელიც დღგ-ით დასაბეგრი და ერთობლივ შემოსავალში ჩასართავია, არ უნდა მოხდეს;

ხოლო თუ სარეკლამო მიზნით გადაცემულ ფასეულობას შეუძლია შეასრულოს
სხვა ფუნქციაც, როგორც დამოუკიდებელმა სასაქონლო ფასეულობამ (მაგალითად, სარეკლამო პასტები, კალენდრები, მაისურები), მაშინ ეს სარეკლამო ხარჯია, რომელიც ამავდროულად უნდა აღიარდეს სასაქონლო ფასეულობის მიწოდებად და დაიბეგროს დღგ-ით, მოგების გადასახადის მიზნებისათვის კი უნდა ჩაირთოს ერთობლივ შემოსავალში.

კითხვა: ჩვენი კომპანია ეწევა საქართველოს ტერიტორიაზე უცხოელი ტურისტების ორგანიზებულ შემოყვანას. ჩამოსული ტურისტების გარკვეულ ნაწილს სურს იმოგზაუროს სომხეთსა და აზერბაიჯანში, სადაც მას მომსახურებას უწევენ ჩვენი სომეხი და აზერბაიჯანელი პარტნიორი ორგანიზაციები (მოცემული ქვეყნების ტურისტული მომსახურების პაკეტს პარტნიორი ორგანიზაციები თვითონ გვთავაზობენ).

უცხოელი პარტნიორების დაინტერესების მიზნით, ყოველგვარი კომერციული მოგების გარეშე, ჩვენი კომპანია კოორდინაციას უწევს ამ ტურისტებს სომხეთსა და აზერბაიჯანში. ამიტომ უცხოელი პარტნიორები მოგზაურობის მთლიან თანხას რიცხავენ კომპანიის ანგარიშზე, საიდანაც შემდგომში სომხეთსა და აზერბაიჯანში ვრიცხავთ შესაბამისად ამ ქვეყნებში გაწეული მომსახურების საფასურს. სომხეთსა და აზერბაიჯანში გაწეული მომსახურებიდან კომპანიას არავითარი ფინანსური მოგება არა აქვს და ეს კეთდება მხოლოდ მარკეტინგული მიზნით.

გვაინტერესებს, ამ შემთხვევაში საგადასახადო კოდექსში შეტანილი ახალი ცვლილებების გათვალისწინებით, იბეგრებიან თუ არა არარეზიდენტი პირები (სომხეთისა და აზერბაიჯანის რეზიდენტები) საშემოსავლო გადასახადით და უკუდაბეგვრის დღგ-ით? და საჭიროა თუ არა ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების მიზნით შევავსოთ მოცემულ ორგანიზაციებთან ფინანსთა სამინისტროს მიერ დამტკიცებული შესაბამისი ინსტრუქციის ფორმები?
ამასთანავე გვაინტერესებს, აღნიშნული ცვლილებები შეეხება თუ არა საზღვარგარეთის სხვადასხვა ქვეყნის გამოფენებში სტენდის იჯარისთვის არარეზიდენტისათვის გადახდილ თანხებს?

პასუხი: საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 240-ე მუხლის (როგორც ძველი, ასევე ახალი რედაქციით) 1 "დ" პუნქტის თანახმად დღგ-ით დაბეგვრის მიზნებისათვის მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "მომსახურების ფაქტობრივად გაწევის ადგილი, თუ იგი ხორციელდება კულტურის, ხელოვნების, განათლების, ტურიზმის, დასვენების, ფიზიკური კულტურისა და სპორტის სფეროში". დაწყებული 2009 წლის იანვრიდან, ანალოგიურ მუხლს შეიცავს სსკ 24-ე მუხლიც "საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი", კერძოდ, მისი 1-ბ1.ე პუნქტის თანახმად, მომსახურება საქართველოში გაწეულად ითვლება, თუ "მომსახურების ფაქტობრივად გაწევის ადგილი არის საქართველო და მომსახურება ხორციელდება კულტურის, ხელოვნების, განათლების, ტურიზმის, დასვენების, ფიზიკური კულტურისა და სპორტის სფეროში".

თქვენს მიერ აღწერილი ტურისტული მომსახურების - ტურისტების სომხეთსა და აზერბაიჯანში ორგანიზებულად შეყვანის ორგანიზება, მართალია, ხდება საქართველოდან, მაგრამ ამ მომსახურების ფაქტობრივად გაწევის ადგილი, უდავოა, არის სომხეთი ან აზერბაიჯანი. შესაბამისად, დღგ-ის დაბეგვრის მიზნებისათვის ეს მომსახურება უნდა ჩაითვალოს საქართველოს ფარგლებს გარეთ გაწეულად ანუ დაუბეგრავ ბრუნვად (მათ შორის - წინა წლებშიც). აღნიშნული მომსახურებისათვის სომხეთისა და აზერბაიჯანის რეზიდენტებისათვის გადახდილი თანხები 2009 წლის 1 იანვრიდან აღარ დაიბეგრება არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით.

რაც შეეხება წინა წლებს, არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით ამ თანხების დაბეგვრა არ მოხდებოდა იმ შემთხვევაში, თუ ისარგებლებდით საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 25.10.2005 წ. #1059 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციით "შემოსავლებსა და კაპიტალზე ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილებისა და გადასახადების გადაუხდელობის აღკვეთის შესახებ" საერთაშორისო ხელშეკრულებებით განსაზღვრული საგადასახადო შეღავათების გამოყენების ფორმისა და შევსების წესის შესახებ" (როგორც სომხეთთან, ასევე აზერბაიჯანთან საქართველოს გაფორმებული აქვს "ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილებისა და გადასახადების გადაუხდელობის აღკვეთის შესახებ" საერთაშორისო ხელშეკრულებები, რომლებიც რატიფიცირებულია საქართველოს პარლამენტის მიერ და ძალაშია).

რაც შეეხება საზღვარგარეთის სხვადასხვა ქვეყნის გამოფენებში სტენდის იჯარისთვის არარეზიდენტისათვის გადახდილ თანხებს, ისინი არ იბეგრება უკუდაბეგვრის დღგ-ით, რადგან გამოფენებზე სტენდის იჯარა უშუალოდ არის დაკავშირებული ქონების (სტენდის) ადგილსამყოფელთან, რომელიც, ცხადია, საქართველო არ არის. 2009 წლის იანვრიდან მომხდარი ცვლილებების ძალით, ამ მომსახურებისათვის არარეზიდენტისათვის გადახდილი თანხები აღარ დაიბეგრება არც არარეზიდენტის საშემოსავლო გადასახადით.

აუცილებლად უნდა აღინიშნოს აგრეთვე, რომ დაწყებული 2009 წლის 1 იანვრიდან, როდესაც დღგ-ის გადამხდელ საწარმოს აქვს როგორც დღგ-ით დასაბეგრი, ასევე დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ან/და დღგ-ით დაუბეგრავი ბრუნვები, მაშინ მან დღგ-ის ჩათვლების დროს უნდა გაითვალისწინოს როგორც დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ბრუნვების, ასევე დღგ-ით დაუბეგრავი ბრუნვების ხვედრითი წილი საერთო ბრუნვაში. მანამდე, გასულ წლებში, დღგ-ის პროპორციული წესით ჩათვლების დროს გაითვალისწინებოდა მხოლოდ დღგ-ისაგან გათავისუფლებული ბრუნვების ხვედრითი წილი. ამიტომ თქვენი კლიენტებისადმი წარდგენილ ინვოისებში უნდა გაშიფროთ, თუ რა თანხას იღებს მათი საქართველოში ტურისტული მომსახურებიდან (რაც 0%-იანი დღგ-ით დასაბეგრი ბრუნვაა) და რა თანხას - მათი სომხეთსა და აზერბაიჯანში ტურისტული მომსახურებიდან (რაც დღგ-ით დაუბეგრავი ბრუნვაა).

კითხვა: საგადასახადო კოდექსით ფიზიკურმა პირებმა ქონების დეკლარაცია უნდა ჩააბარონ 1 მაისამდე, მათ შორის ეკონომიკურ საქმიანობაზე გამოყენებულ ქონებაზე. საგადასახადო ინსპექცია კი 1 ივნისამდე აცნობებს გადასახადის გადამხდელს დარიცხული ქონების გადასახადის შესახებ.
როდის უნდა მოახდინოს მეწარმე ფიზიკურმა პირმა დარიცხული ქონების გადასახადის გამოქვითვა?

პასუხი: სსკ 274-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, ფიზიკურ პირთან მიმართებით (საწარმოების/ორგანიზაციებისაგან განსხვავებით), "დასაბეგრ ქონებაზე გადასახადს შესაბამის ტერიტორიაზე მოქმედი განაკვეთების მიხედვით გამოიანგარიშებს საგადასახადო ორგანო", ეს კი ვერ მოხდება მანამ, სანამ ფიზიკური პირი საანგარიშო წლის მომავალ წელს არ წარუდგენს მას ქონების გადასახადის წლიურ დეკლარაციას. აქედან გამომდინარე, მეწარმე ფიზიკურმა პირმა უნდა მოახდინოს ქონების გადასახადის გამოქვითვა იმ წელს, როდესაც მას ამ გადასახადს საგადასახადო ორგანო დაარიცხავს. ქონების გადასახადის გამოქვითვას მეწარმე ფიზიკური პირი მოახდენს მხოლოდ იმ ნაწილში, რაც უკავშირდება მის ეკონომიკურ საქმიანობას, კერძოდ, მის ბალანსში ძირითად საშუალებებად აღრიცხულ აქტივებს (გარდა ბიოლოგიური აქტივებისა), დაუმონტაჟებელ მოწყობილობებს და არამატერიალურ აქტივებს. ფიზიკური პირებისაგან განსხვავებით, საწარმოები/ორგანიზაციები საანგარიშო წლის ბოლოს მონაცემებით გამოანგარიშებულ ქონების (გარდა მიწისა) გადასახადს გამოქვითავენ იმავე წელსვე, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაციის წარდგენას ახდენენ მომავალი წლის 1 აპრილამდე (ამ პასუხში ვგულისხმობთ, რომ გადასახადის გადამხდელები აღრიცხვას აწარმოებენ დარიცხვის მეთოდით).

კითხვა: დავაფუძნე შპს 1 ლარად (საწესდებო კაპიტალი). სამეწარმეო საქმიანობის დროს დამიგროვდა ბიუჯეტის დავალიანება 500 000 ლარი, რომელიც დეკლარირებული მაქვს საგადასახადო ინსპექციაში.
დავალიანებას ვერ ვიხდი, არ გამაჩნია ქონება. რას მოიმოქმედებს საგადასახადო სამსახური?

პასუხი: ზოგადად, გადასახადის გადამხდელის მიერ საბიუჯეტო დავალიანების გადაუხდელობის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანო მიმართავს სსკ XI თავში მითითებულ ღონისძიებებს, კერძოდ:

ა) საგადასახადო იპოთეკა/გირავნობა;

ბ) მესამე პირის მფლობელობაში არსებულ ქონებაზე გადახდევინების მიქცევა;

გ) ქონებაზე ყადაღის დადება და შემდგომ მისი რეალიზაცია;

დ) გადამხდელის საბანკო ანგარიშიდან თანხების ჩამოწერა;

ე) გადამხდელის სალაროდან ნაღდი ფულის ამოღება, და სხვა.

თუ შპს-ის კუთვნილი აქტივები არ არის საკმარისი საბიუჯეტო დავალიანების დასაფარავად, საგადასახადო ორგანო ვერ მიმართავს (ანუ, ვერ განავრცობს) დავალიანების დაფარვის ღონისძიებებს შპს-ის დამფუძნებლების მიმართ, რადგან "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების "პარტნიორები საზოგადოების ვალდებულებებისათვის კრედიტორების წინაშე პასუხს არ აგებენ" (თუმცა, ისიც არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ამავე კანონის მე-3 ნაწილის მე-6 პუნქტის თანახმად, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების "პარტნიორები საზოგადოების კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებენ პირადად, თუ ისინი ბოროტად გამოიყენებენ პასუხისმგებლობის შეზღუდვის სამართლებრივ ფორმებს"). იმ შემთხვევაში, თუ ადგილი ჰქონდა გადასახადების დამალვას ან/და საბუთების გაყალბებას, ანუ თუ არსებობს სისხლის სამართლებრივი დევნის საფუძველი, საფრთხე ემუქრება შპს-ის დირექტორს და არა მის დამფუძნებელს.

დავამატებთ, რომ თუ შპს დააპირებს ლიკვიდაციას, სავარაუდოა, რომ მარეგისტრირებელი ორგანო - საგადასახადო სამსახური არ მოახდენს საწარმოს ლიკვიდაციას ანუ მის სამეწარმეო რეესტრიდან ამოშლას მანამ, სანამ ან საბიუჯეტო დავალიანება არ დაიფარება, ან სანამ არ მოხდება შპს-ის საბიუჯეტო დავალიანების აღიარება იქნება უიმედო საგადასახადო დავალიანებად საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წლის 17 მარტის #148 ბრძანებით დამტკიცებული "გადასახადების მიხედვით ვადაგადაცილებული საგადასახადო დავალიანების უიმედო საგადასახადო დავალიანებად აღიარების და ჩამოწერის თაობაზე" ინსტრუქციის შესაბამისად.

კითხვა: გადასახადის გადამხდელს, რომელსაც ჰყავს დაქირავებული პირი (პირები) და აძლევს ხელფასს, საქონლის შეძენის დამადასტურებელი დოკუმენტებისა და საკონტროლო-სალარო აპარატის ჩეკების გარდა არ აქვს არანაირი საბუღალტრო საბუთი (არც წიგნები და არც ელექტრონული ვერსია ბუღალტერიის).

საგადასახადო კოდექსით მეწარმე ვალდებულია აწარმოოს საბუღალტრო აღრიცხვა და აქედან გამომდინარე გადაიხადოს გადასახადი. ამ შემთხვევაში საგადასახადო კოდექსის რომელი მუხლით დაჯარიმდება მეწარმე პირი და რა შემთხვევაში შეიძლება იქნეს გამოყენებული მის მიმართ სისხლის სამართლის კოდექსის 204- ე მუხლი, რომელიც ითვალისწინებს ბუღალტრული აღრიცხვის წესების დარღვევას?

პასუხი: მოცემულ შემთხვევაში საგადასახადო ორგანო თქვენი საგადასახადო ვალდებულებების დადგენის მიზნით გამოიყენებს სსკ 104-ე მუხლის მე-2 ნაწილს, რომლის მიხედვით, თუ გადასახადის გადამხდელის "სააღრიცხვო დოკუმენტაცია დაკარგული ან/და განადგურებულია, რის გამოც შეუძლებელია დაბეგვრის ობიექტის, დაბეგვრასთან დაკავშირებული ობიექტისა და საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრა, მაშინ საგადასახადო ორგანოს გადასახადის ოდენობის დადგენის მიზნით უფლება აქვს გადასახადის გადამხდელს გადასახადი დაარიცხოს არსებული მასალების საფუძველზე შესაბამისი ფაქტებისა და გარემოებების გათვალისწინებით, პირდაპირი და არაპირდაპირი მეთოდების გამოყენებით (აქტივების სიდიდის, საოპერაციო შემოსავლებისა და ხარჯების გათვალისწინებით, აგრეთვე სხვა მსგავსი ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე)". როგორც ვხედავთ, ასეთ შემთხვევაში აღნიშნული მუხლი საგადასახადო ორგანოს მოქმედებისათვის (გადამხდელის დაბეგვრისათვის) საკმაოდ ფართო არეალს აძლევს (განსაკუთრებით - ინვენტარიზაციების ჩატარების დროს).

რაც შეეხება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 204-ე მუხლს, ის ამოღებულია კოდექსიდან, 2041-ე მუხლი "ბუღალტრული აღრიცხვის წესის დარღვევა" კი, შემდეგი შინაარსისაა:

"1. ბუღალტრული აღრიცხვის განმახორციელებელი პირის მიერ არასწორი ან არასრული ინფორმაციის შემცველი საბუღალტრო დოკუმენტის შექმნა, გამოყენება ან საგადასახადო დოკუმენტის აღრიცხვა, თავისთვის ან სხვისთვის რაიმე გამორჩენის ან უპირატესობის მიღების, ზეგავლენით ვაჭრობის ან ასეთი საქმიანობის დაფარვის მიზნით, - ისჯება ჯარიმით.

2. იგივე ქმედება:
ა) ჩადენილი არაერთგზის;
ბ) რამაც გამოიწვია მნიშვნელოვანი ზიანი, - ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ერთ წლამდე".

ამ მუხლის შინაარსიდან გამომდინარე, შეკითხვაში მოცემულ სიტუაციას ის არ ესადაგება.

კითხვა: ჩვენმა შპს-მ უცხოელი პარტნიორისაგან იჯარით აიღო 4 ერთეული ექსკავატორი, რომელიც შემოტანილ იქნა საქართველოში და საბაჟოზე მიენიჭა დროებითი შემოტანის რეჟიმი. შესაბამისად გაფორმდა დროებითი შემოტანის რეჟიმის ამსახველი საბაჟო დეკლარაციები, სადაც ასახული დღგ-ის თანხიდან დაგვეკისრა საგადასახადო კოდექსის 2411-ე მუხლის შესაბამისად, საქონლის დროებითი შემოტანის საბაჟო რეჟიმში მოქცეული იმპორტის გადასახდელების გადახდისგან ნაწილობრივ განთავისუფლებული საქონლის საქართველოს საბაჟოს ტერიტორიაზე ყოფნის ყოველ სრულ და არასრულ კალენდარულ თვეზე 3%-იანი გადასახადი. აღნიშნული გადასახადის გადახდა საქართველოს საგადასახადო და საბაჟო კოდექსის შესაბამისად უნდა განხორციელდეს ყოველთვიურად საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე.

ჩვენს შემთხვევაში საქონლის შემოტანიდან საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე გადახდილ იქნა ზემოთაღნიშნული გადასახადი, მაგრამ სახაზინო კოდის არასწორად მითითების გამო, იგი გადაირიცხა, მართალია, საბაჟოზე, მაგრამ სულ სხვა ანგარიშზე. მომდევნო მეორე და მესამე თვეს თანხები ჩვენს მიერ გადარიცხულ იქნა არასწორი კოდის გამოყენებით და ცოტაოდენი დაგვიანებითაც. მას შემდეგ, რაც ჩვენთვის ცნობილი გახდა აღნიშნულის შესახებ, საქართველოს ხაზინასთან ურთიერთობით გარკვეული ღონისძიებების გატარების შემდეგ აღვუდგინეთ საქართველოს საბაჟოს თანხები მის მიერ დაზუსტებულ ანგარიშზე.

ყოველივე ამის შემდგომ ვიგებთ, რომ საბაჟო მოითხოვს ჩვენს დაჯარიმებას საბაჟო კოდექსის 237-ე და 247-ე მუხლებზე დაყრდნობით. საბაჟო კოდექსის 237-ე მუხლი ლაპარაკობს, რომ პირებს, რომლებმაც დაგვიანებით გადაიხადეს საბაჟო გადასახდელები, ეკისრებათ ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე საურავი 0,07%-ის ოდენობით, სსკ 247-ე მუხლში კი განმარტებულია, რომ საბაჟო დამუშავების ოპერაციების პირობების დარღვევისთვის პირები ჯარიმდებიან პირველ შემთხვევაზე 500 ლარის ოდენობით, ხოლო ყოველი შემდგომი შემთხვევისათვის 1000 ლარის ოდენობით.

გამომდინარე ზემოთ აღნიშნულიდან, მოგმართავთ თხოვნით, განგვიმარტოთ ჩვენი შეცდომის სიმძიმე, საკმარისი არის თუ არა საურავის დაკისრება საბაჟო გადასახდელების დროულად არ გადახდისთვის, თუ ჩვენი შეცდომა კლასიფიცირდება როგორც საბაჟო რეჟიმის დარღვევა, რადგანაც ჩვენ ხომ არანაირი საბაჟო რეჟიმი არ დაგვირღვევია და საქონელი რჩება დროებითი შემოტანის რეჟიმში?

აქვე მინდა დავამატო, რომ საქართველოს საბაჟო კოდექსის მე-7 მუხლის 29-ე პუნქტი განმარტავს: საბაჟო დამუშავების ოპერაცია არის საქონლის მიმართ საბაჟო რეჟიმის გამოყენება და ა.შ. ჩვენს შემთხვევაში, მათი მტკიცებით, დარღვეული გვაქვს საბაჟო დამუშავების ოპერაციებზე საბაჟო რეჟიმის გამოყენების პირობა, იგივეა რაც საქონლის დროებითი შემოტანა.

ჩვენი აზრით, თანხის დროულად გადაუხდელობის გამო არანაირად არ შეიძლება დაირღვეს საბაჟოს დროებითი დამუშავების რეჟიმი ანუ ჩვენს შემთხვევაში საქონლის დროებითი შემოტანის რეჟიმი.

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, შევნიშნავთ, რომ აღნიშნული საბაჟო გადასახდელის პირველი გადახდისას, რომელიც გადაირიცხა საბაჟოზე 15 რიცხვამდე, მაგრამ სხვა სახაზინო კოდზე, საურავი საქართველოს საბაჟო კოდექსის 237-ე მუხლის მიხედვით არ უნდა დაგეკისროთ (განსხვავებით მე-2 და მე-3 გადახდებისა, რომელთა შესახებ თქვენ აღნიშნავთ, რომ გადარიცხეთ თანხები ცოტაოდენი დაგვიანებით), რადგან საბაჟო კოდექსის მე-7 მუხლის 33-ე ნაწილის თანახმად, "საბაჟო დავალიანება", რაზეც საურავი უნდა დაერიცხოს, განმარტებულია როგორც "სხვაობა დეკლარანტის ჯამურ საბაჟო ვალდებულებასა და მის მიერ საქართველოს საბაჟო კანონმდებლობით დადგენილი ცალკეული საბაჟო ვალდებულების მიხედვით ზედმეტად გადახდილი თანხების ჯამს შორის".

რაც შეეხება საბაჟო კოდექსის 247-ე მუხლს, რომლის დასახელებაა "საბაჟო დამუშავების ოპერაციებზე საბაჟო კანონმდებლობით დადგენილი პირობების დარღვევა" (და არა საბაჟო რეჟიმის დარღვევა!), ის ადგენს შემდეგ სანქციებს:

"1. საბაჟო დამუშავების ოპერაციებზე საბაჟო კანონმდებლობით დადგენილი პირობების დარღვევა, - იწვევს ვალდებული პირის დაჯარიმებას 500 ლარით.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით, - იწვევს ვალდებული პირის დაჯარიმებას 1 000 ლარით".

ამ მუხლში აღნიშნულ საბაჟო დამუშავების ოპერაციას, საბაჟო კოდექსის მე-7 მუხლის 29-ე და 30-ე ნაწილების თანახმად, განეკუთვნება საქონლის მიმართ საბაჟო რეჟიმის გამოყენება, მათ შორის - საქონლის დროებითი შემოტანა. საქონლის დროებითი შემოტანის რეჟიმს ეთმობა საბაჟო კოდექსის XIX თავი, ხოლო ამ თავის 130-ე მუხლი "საქონლის დროებითი შემოტანის საბაჟო რეჟიმში მოქცეული, იმპორტის გადასახდელების გადახდისაგან ნაწილობრივ გათავისუფლებული საქონლის მიმართ გადასახდელი თანხის განსაზღვრა" შეიცავს ასეთ ჩანაწერს:

"საქონლის დროებითი შემოტანის საბაჟო დეკლარაციის რეგისტრაციის დღიდან... საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე ყოფნის სრულ და არასრულ კალენდარულ თვეზე გადაიხდევინება იმპორტის გადასახდელების (გარდა საბაჟო მოსაკრებლისა) იმ თანხის 3 პროცენტი, რომელიც გადაიხდევინებოდა საქონლის დროებითი შემოტანის საბაჟო დეკლარაციის რეგისტრაციის დღეს ამ საქონლის თავისუფალ მიმოქცევაში გაშვებისას. აღნიშნული თანხის გადახდა უნდა განხორციელდეს ყოველთვიურად, საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე, ხოლო ბოლო გადახდა - საქონლის დროებითი შემოტანის საბაჟო რეჟიმის დასრულების დღეს".

აღნიშნულიდან გამომდინარე, უნდა დავასკვნათ, რომ კანონი - საქართველოს საბაჟო კოდექსი საბაჟო დამუშავების ერთ-ერთ ოპერაციაზე, კერძოდ, საქონლის დროებით შემოტანის რეჟიმზე ერთ-ერთ პირობად ადგენს საბაჟო გადასახდელების საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე გადახდას. გამოდის, რომ თქვენ, მართალია, საქონლის დროებითი შემოტანის საბაჟო რეჟიმი მთლიანობაში არ დაგირღვევიათ, მაგრამ დაარღვიეთ მისი ერთ-ერთი პირობა, ამიტომ საბაჟო ორგანოს მოცემულ შემთხვევაში (ვგულისხმობთ მე-2 და მე-3 გადახდებს, რომლებიც დაგვიანდა) აქვს საბაჟო კოდექსის 247-ე მუხლით განსაზღვრული სანქციის გამოყენების საფუძველი - ფორმალური, მაგრამ მაინც კანონიდან გამომდინარე.

კითხვა: დაფუძნებული მაქვს ერთი პირის შპს. საწარმოს წესდებით ნებადართულია პარტნიორის მიერ დამატებითი შენატანის (არ იგულისხმება საწესდებო კაპიტალი) განხორციელება. კრების გადაწყვეტილების საფუძველზე 2009 წლის იანვარში დამატებითი შენატანის სახით "წმინდა აქტივის" ("წმინდა აქტივები - სხვაობა პირის აქტივებსა და მის ვალდებულებებს შორის" - სსკ 12-ე მუხლის 29-ე ნაწილის მიხედვით) გასაზრდელად შევიტანე 20 000 ლარი. ბუღალტრულად თანხის შეტანა გატარებულია დებეტი "სალარო" (ანგარიში 1110) კრედიტი "მიზნობრივი დაფინანსება პარტნიორის მიერ" (ანგარიში 5491). ფულის შეტანით გაიზარდა ბუღალტრული აღრიცხვის ანგარიშთა გეგმის მე-5 განაყოფი - საწარმოს "საკუთარი კაპიტალი" ანუ "წმინდა აქტივი". თანხა გადაერიცხა მომწოდებელს. 2009 წლის მარტში კრების გადაწყვეტილებით სრულად დამიბრუნდა დამატებითი შენატანი. ანალოგიურად 2009 წლის მარტში კრების გადაწყვეტილებით მოვახდინე 40 000 ლარის შეტანა, რომელიც დამიბრუნდაასევე კრების გადაწყვეტილებით მაისში.

გთხოვთ განგვიმარტოთ, აღნიშნული ფორმით განხორციელებული "პარტნიორის შენატანის" შეტანა და დაბრუნება სსკ-ის 176-ე მუხლის პირველი ნაწილის "ბ" ქვეპუნქტისა და მე-12 მუხლის მე-11 ნაწილის გათვალისწინებით საწარმოს ხომ არ ჩაეთვლება ერთობლივ შემოსავალში ან საწარმოსათვის და პარტნიორისათვის ხომ არ წარმოშობს რომელიმე სახის საგადასახადო ვალდებულებას? თუ სსკ-ის 176-ე მუხლის პირველი ნაწილის "ბ" ქვეპუნქტი გულისხმობს მხოლოდ საწესდებო კაპიტალის გაზრდას, მაშინ რომელი შენატანი იგულისხმება სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-11 ნაწილში, სადაც ცალ-ცალკეა მითითებული "საწესდებო კაპიტალი" და "პარტნიორის შენატანი"?

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, შევნიშნავთ, რომ 2008 წლის მარტში "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონში მომხდარი ცვლილებების შემდეგ, ამ კანონში ფრაზა "საწესდებო კაპიტალი" შეიცვალა სიტყვით "კაპიტალი", ხოლო ამავე კანონის 69-ე მუხლის მე-6 ნაწილში ჩაიწერა შემდეგი:

"საქართველოს კანონმდებლობაში "საწესდებო კაპიტალი" შეიძლება გამოყენებული იყოს საზოგადოების დაფუძნებისას მისი კაპიტალის (შენატანების ჯამი), საზოგადოების საკუთარი კაპიტალის, საზოგადოების აქციების ნომინალური ღირებულების აქციების რაოდენობაზე ნამრავლის, საწარმოს პარტნიორთა ხმების სრული რაოდენობის მნიშვნელობით. საქართველოს კანონმდებლობის ჰარმონიზაციის მიზნით საქართველოს მთავრობამ 2008 წლის 10 აგვისტომდე საქართველოს პარლამენტს წარუდგინოს შესაბამის კანონებში ცვლილებების შეტანის თაობაზე, რომელთა საფუძველზედაც ტერმინი "საწესდებო კაპიტალი" ჩანაცვლდება სათანადო ტერმინით".

ამავე ცვლილების ძალით, შპს-ში კაპიტალის გაზრდა ან შემცირება, ასევე შპს-ის პარტნიორთა წილობრივი მონაწილეობის ცვლილებას, აღარ ექვემდებარება სავალდებულო რეგისტრაციას საგადასახადო ორგანოში (სამეწარმეო რეესტრში). მოითხოვება მხოლოდ წელიწადში ერთხელ ინფორმაციის წარდგენა მარეგისტრირებელ ორგანოში (წინა წლის 31 დეკემბრისათვის არსებული მდგომარეობით).

2009 წლის იანვრიდან, საქართველოს საგადასახადო კოდექსში შევიდა შესაბამისი ცვლილებები და მასში ფრაზა "საწესდებო კაპიტალი" ასევე ყველგან შეიცვალა სიტყვით "კაპიტალი". აღნიშნული ცვლილებებიდან გამომდინარე, რასაც თქვენ "მიზნობრივი დაფინანსება პარტნიორის მიერ" დაარქვით, სინამდვილეში შპს-ის კაპიტალის (ძველი ტერმინოლოგიით - საწესდებო კაპიტალის) გაზრდაა, ხოლო "პარტნიორისათვის მიზნობრივი დაფინანსების დაბრუნება" - შპს-ის კაპიტალის შემცირებაა. კანონით არ იზღუდება, თუ რამდენჯერ შეიძლება გაიზარდოს ან შემცირდეს შპს ის კაპიტალი, ანუ ასეთი ცვლილებები შეიძლება მოხდეს არაერთხელ. ამიტომ პარტნიორის გადაწყვეტილებებში აღნიშნული უნდა იქნეს, რომ ხდება შპს-ის კაპიტალის ცვლილებები, ხოლო ბუღალტრულ გატარებებს უნდა ჰქონდეს სახე:

დ-ტი 1110 კ-ტი 5150 - კაპიტალის გაზრდის შემთხვევაში, დ-ტი 5150 კ-ტი 1110 - კაპიტალის შემცირების შემთხვევაში. ამ შემთხვევაში სსკ 176-ე მუხლის პირველი ნაწილის "ბ" ქვეპუნქტის პირობები (ვგულისხმობთ ფრაზას "გარდა... პარტნიორთა შენატანებისა, რომლებიც ზრდიან იმ საწარმოს წმინდა აქტივს, რომელთა პარტნიორსაც წარმოადგენენ შენატანების განმახორციელებელი პირები") სრულად არის დაკმაყოფილებული და ერთობლივ შემოსავალში ასაღიარებელი სარგებელი შპს-ისთვის ან რაიმე საგადასახადო ვალდებულებები შპს-ის დამფუძნებელი პარტნიორისათვის არ წარმოიშობა.

კითხვა: უცხოურ არარეზიდენტ ორგანიზაციას საქართველოში აქვს წარმომადგენლობა (ფილიალი), რომლის საქმიანობაც არის მომსახურების სფერო. წარმომადგენლობა საქართველოში ახორციელებს გარკვეულ მომსახურებას, რომელშიც მონაწილეობას ღებულობს სათაო ოფისი. მომსახურების დასრულების შემდგომ წარმოგვიდგენს ინვოისს, რასაც ჩვენ ვანაზღაურებთ. მაგალითად, წარმომადგენლობამ (ფილიალმა) შეასრულა 1000 ლარის მომსახურება. რა თქმა უნდა, იგი იხდის დღგ-ს და მოგების გადასახადს ჩვეულებრივად, როგორც საქართველოს საწარმო 1000 ლარიდან.

გთხოვთ განმარტებას:1) თუ ამ მომსახურებაში, ე.ი. 1000 ლარში სათაო ოფისის მომსახურების წილი არის 200 ლარი, რაზეც გვაქვს ინვოისი, უნდა დაიბეგროს თუ არა 200 ლარი უკუდაბეგვრის 18%-ით (მუხლი 241-ე) და მოგების გადასახადით 10% (197-ე მუხლის 1-"დ" ნაწილი)?

2) რას ნიშნავს 220-ე მუხლის მე-3 ნაწილი? თუ არარეზიდენტი, რომელიც ეწევა მომსახურებას საქართველოში მუდმივი დაწესებულების გარეშე, უნდა დაიბეგროს უკუდაბეგვრით, ჩვენს შემთხვევაში არარეზიდენტი ეწევა მომსახურებას მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, ე.ი., არ უნდა დაიბეგროს?

პასუხი: უცხოური ორგანიზაციის სათაო ოფისი და მისი ფილიალი საქართველოში, სამართლებრივი თვალსაზრისით, ერთი იურიდიული პირია, ამიტომ, დაბეგვრის მიზნებისათვის, ისინი  ერთმანეთს მომსახურებას ვერ გაუწევენ. სათაო ოფისის მიერ ფილიალისთვის ინვოისის წარდგენა უნდა შევაფასოთ როგორც არარეზიდენტის მიერ საქართველოში მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებული, საზღვარგარეთ გაწეული ხარჯების "გადაწერა" (ე.წ. შიდა ტრანსფერი) საქართველოს წარმომადგენლობაზე.

სსკ 220-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, "არარეზიდენტი, რომელიც ეწევა მომსახურებას დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციისა და მუდმივი დაწესებულების გარეშე, დღგ-ის გადამხდელად ითვლება ამ მომსახურებაზე და ექვემდებარება უკუდაბეგვრას ამ კოდექსის 241-ე მუხლის შესაბამისად", ამასთან, სსკ 221-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, "დღგ-ის გადამხდელად არარეზიდენტის სავალდებულო რეგისტრაციის მიზნით, მისი დასაბეგრი ოპერაციების საერთო თანხის განსაზღვრისას, მხედველობაში მიიღება მხოლოდ საქართველოში მუდმივი დაწესებულების მეშვეობთ განხორციელებული საქონლის მიწოდება და მომსახურების გაწევა". მოგების გადასახადის მიზნებისათვის კი, სსკ 170 ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, "უცხოური საწარმო (გარდა საავიაციო ტრანსპორტით მგზავრთა საერთაშორისო გადაყვანისა და ტვირთების საერთაშორისო გადატანის განმახორციელებლისა), რომელიც საქართველოში ახორციელებს საქმიანობას მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, წარმოადგენს მოგების გადასახადის გადამხდელს მუდმივ დაწესებულებასთან დაკავშირებული საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული ერთობლივი შემოსავლის მიხედვით, რომელიც მცირდება ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხით".

ამიტომ მოცემულ შემთხვევაში არარეზიდენტი ორგანიზაცია (სათაო ოფისი) საზღვარგარეთ გაწეული ხარჯების ნაწილში, რომელიც უკავშირდება საქართველოში მომსახურების გაწევას, არ დაიბეგრება არც სსკ 241-ე მუხლის მიხედვით (უკუდაბეგვრის დღგ-ით), არც სსკ 197-ე მუხლის 1-"დ" პუნქტის მიხედვით (არარეზიდენტის დაბეგვრა გადახდის წყაროსთან საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული იმ შემოსავლებიდან, რომელიც არ მიეკუთვნება არარეზიდენტის მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში).

იმ შემთხვევაში, თუ სათაო ოფისი გამოუწერდა თავის მომსახურებაზე ინვოისს არა თავის ფილიალს, არამედ საქართველოს დარეგისტრირებულ სხვა საწარმოს, ორგანიზაციას ან მეწარმე ფიზიკურ პირს, მაშინ ეს მომსახურება, ზოგად შემთხვევაში, შეიძლება დაბეგრილიყო როგორც სსკ 241-ე მუხლის მიხედვით, ასევე სსკ 197-ე მუხლის 1-"დ" პუნქტის მიხედვით, თუ დაკმაყოფილებული იქნებოდა ამ მუხლებით დაბეგვრის სხვა პირობები.

კითხვა: საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის 2009 წლის 13 აპრილის #95/01 ბრძანების თანახმად, ძალადაკარგულად გამოცხადდა საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის 1999 წლის 31 დეკემბრის #328 ბრძანებით დამტკიცებული დებულება "სალაროს მეურნეობის შესახებ". გთხოვთ მიპასუხოთ, ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ ნაღდი ფულის ნაშთი სალაროში არ არის ლიმიტირებული და სალაროს ჟურნალი შეიძლება არ შეივსოს თითქმის ყოველდღე? აგრეთვე, თუ არსებობს სალაროში ნაღდი ფულის ნაშთის სხვა რაიმე შეზღუდვა?

პასუხი: დიახ, ეს სწორედ ამას ნიშნავს. ვინაიდან სალაროში ნაღდი ფულის ლიმიტი დაწესებული მხოლოდ აღნიშნული დებულებით და არა რაიმე სხვა ნორმატიული აქტით, ამიტომ ამ დებულების გაუქმების გამო სალაროში ნაღდი ფულის ოდენობა შეზღუდული აღარ არის. გაუქმდა აგრეთვე სალაროს წიგნის წარმოების ვალდებულება, რომელიც ასევე აღნიშნული დებულებით იყო განსაზღვრული.

კითხვა: შპს დაკავებულია სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოებით სასაქონლო კოდის შეცვლამდე (ანუ, პირველადი გადამუშავებით). მაინტერესებს დაქირავებულისათვის საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი, ანუ რამდენი უნდა დავუკავოთ და გადავიხადოთ ბიუჯეტში. მხედველობაში მაქვს როგორც შპს-ში დასაქმებულ ხელშეკრულებით მომუშავე, ასევე მომსახურების გამწევი ფიზიკური პირების ხელფასი, რა პროცენტით იბეგრება?

პასუხი: ზოგადად, სასოფლო მეურნეობაში დასაქმებული შპს-ის მიერ ფიზიკურ პირებზე გაცემულ ხელფასზე და მომსახურების საზღაურზე არ ვრცელდება სსკ 168-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "მ" პუნქტით განსაზღვრული საგადასახადო შეღავათი. ამ შეღავათის თანახმად, საშემოსავლო გადასახადისაგან გათავისუფლებულია "2010 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული ფიზიკური პირის მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პირველადი მიწოდებით მიღებული შემოსავალი და დაქირავებული ფიზიკური პირისათვის გაცემული ანაზღაურება, თუ კალენდარული წლის განმავლობაში ამ ფიზიკური პირის მიერ ასეთი მიწოდებით მიღებული ერთობლივი შემოსავალი არ აღემატება 100 000 ლარს".

როგორც ვხედავთ, ეს საგადასახადო შეღავათი შეეხება მხოლოდ სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული ფიზიკური პირების (და არა შპს-ის) მიერ დაქირავებულ ფიზიკურ პირებს. ამგვარად, შპს-მ უნდა დაბეგროს ფიზიკურ პირებზე გადახდილი ანაზღაურება საშემოსავლო გადასახადით. გადასახადის გადამხდელად არარეგისტრირებული იმ ფიზიკური პირების შემთხვევაში, რომლებიც არ არიან დაქირავებული თანამშრომლები და უწევენ შპს-ს მომსახურებას, მათთვის შპს-ის მიერ გადახდილი მომსახურების საზღაური დაიბეგრება საშემოსავლო გადასახადის 20%-იანი განაკვეთით.

რაც შეეხება შპს-ის მიერ დაქირავებულ ფიზიკურ პირებს (თანამშრომლებს), აქ გასათვალისწინებელია შემდეგი გარემოება: 2007 წლის ბოლომდე მოქმედი საგადასახადო კანონმდებლობით, კერძოდ კი სსკ 270-ე მუხლის "ზ" ნაწილით, "2008 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული და საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის სამრეწველო გადამუშავებამდე (სასაქონლო კოდის შეცვლამდე) პირველადი მიწოდებით დაკავებული პირის მიერ აღნიშნულ საქმიანობაში დაქირავებულისათვის გადახდილი ანაზღაურება, თუ კალენდარული წლისგანმავლობაში დამქირავებლის მიერ ამ მიწოდებით მიღებული ერთობლივი შემოსავალი არ აღემატება 100 000 ლარს", არ იბეგრებოდა სოციალური გადასახადით. ამავდროულად, სსკ 281-ე მუხლის 23-ე ნაწილის "ვ" პუნქტით განსაზღვრულია, რომ "2008 წლის 1 იანვრიდან 2011 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდების მიხედვით... ანაზღაურება, რომელიც 2007 წლის 31 დეკემბრისათვის საქართველოს კანონმდებლობით არ იბეგრებოდა სოციალური გადასახადით", იბეგრება საშემოსავლო გადასახადის 12%-იანი განაკვეთით. შესაბამისად, ამ ციტირებული მუხლებიდან გამომდინარეობს, რომ სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული და საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის სამრეწველო გადამუშავებამდე (სასაქონლო კოდის შეცვლამდე) პირველადი მიწოდებით დაკავებული შპს-ის მიერ აღნიშნულ საქმიანობაში დაქირავებული ფიზიკური პირებისათვის (თანამშრომლებისათვის) გადახდილი ანაზღაურება, თუ კალენდარული წლის განმავლობაში შპს-ის მიერ ამ მიწოდებით მიღებული ერთობლივი შემოსავალი არ აღემატება 100 000 ლარს, 2011 წლის 1 იანვრამდე უნდა დაიბეგროს საშემოსავლო გადასახადის 12%-იანი განაკვეთით.

კითხვა: სსკ 183-ე მუხლის მიხედვით, ექვემდებარება თუ არა გამოქვითვას ზუსტად 1000 ლარის ღირებულების მქონე შეძენები?

პასუხი: როგორც სსკ 183-ე მუხლის მე-2 ნაწილშია აღნიშნული, "ამორტიზაცია არ ერიცხება 1000 ლარამდე ღირებულების ძირითად საშუალებას... 1000 ლარამდე ღირებულების ძირითადი საშუალება მთლიანად გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან იმ საანგარიშო წელს, როდესაც იგი ექსპლუატაციაში გადაეცა". გამომდინარე იქიდან, რომ აქ ნახსენებია "1000 ლარამდე", უნდა დავასკვნათ, რომ ზემოაღნიშნული დებულება არ ვრცელდება ზუსტად 1000 ლარის ღირებულების ძირითად საშუალებებზე.

კითხვა: შპს-მ აიღო ბანკიდან სასყიდლიანი კრედიტი (იპოთეკა-ნასყიდობის ხელშეკრულება). აღებული სესხით გადახდილია დამფუძნებლის მიერ შეძენილი უძრავი ქონების ღირებულება, რომელიც დარეგისტრირდა დამფუძნებლის სახელზე. ამავე დროს შპს-ს აქვს ვალი დამფუძნებლის წინაშე მიუღებელი დივიდენდის და სესხის სახით.
შეუძლია თუ არა შპს-ს ბანკიდან აღებული სესხით გადაფაროს დამფუძნებლის მიუღებელი დივიდენდი და სესხი? როგორი იქნება ბუღალტრული გატარებები?

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, გვსურს შევნიშნოთ, რომ თუ შპს-ს ბანკიდან აღებული აქვს მიზნობრივი კრედიტი, მისი არამიზნობრივი გამოყენება დასჯადი ქმედება შეიძლება იყოს. კერძოდ, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 208-ე მუხლის თანახმად, "...მიზნობრივი კრედიტის არადანიშნულებისამებრ გამოყენება, რამაც მნიშვნელოვანი ზიანი გამოიწვია, - ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ორიდან ხუთ წლამდე".

თუ აღნიშნულ გარემოებას არ მივიღებთ მხედველობაში, კითხვაში მოცემულ სიტუაციაში შპს-ის დამფუძნებლის მიერ შეძენილი უძრავი ქონების ღირებულების გადახდა შპს-დან უნდა შეფასდეს როგორც შპს-ის მიერ დამფუძნებლისათვის თანხის გაცემა, ამიტომ ლოგიკურია (მით უმეტეს, რომ ისინი ურთიერთდამოკიდებული პირები არიან), რომ ეს თანხა პირველ რიგში მიმართული იქნეს შპს-ის იმ ვალდებულებების დასაფარავად, რომელიც იმ დროისათვის მას უკვე ჰქონდა დამფუძნებლის წინაშე, იქნება ეს დივიდენდის თუ სესხის ვალდებულება. თუ შპს ასეთ გადაფარვას არ გააკეთებს, მაშინ ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის მომხდარი გარიგების გამო საგადასახადო ორგანოს ეძლევა შესაძლებლობა, ან თვითონ მოახდინოს საგადასახადო შემოწმების დროს ასეთი გადაფარვა, ან არც მოახდინოს, იმისდა მიხედვით, თუ რომელ შემთხვევაში დაადებს შპს-ს მეტ საგადასახადო სანქციებს.

თუ შპს-ის მიერ გადარიცხული თანხა უფრო მეტი აღმოჩნდება, ვიდრე იმ დროისათვის არსებული ვალდებულებები დამფუძნებლის წინაშე, მაშინ ნამეტი თანხა უნდა აღიარდეს დამფუძნებლისთვის გაცემულ სესხად. ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე (T - უძრავი ქონების შესაძენად დამფუძნებლის სახელით შპს-ის მიერ გადახდილი თანხა; D - დივიდენდის ვალდებულება დამფუძნებლის წინაშე; S - სესხის ვალდებულება დამფუძნებლის წინაშე. ვგულისხმობთ, რომ T მეტია ან ტოლია D+S-ზე):

დ-ტი 1490 კ-ტი 1210 T - თანხის გადარიცხვა;

დ-ტი 3420 კ-ტი 1490 D - დივიდენდის ვალდებულების გადაფარვა (წარმოშობს ბიუჯეტში საშემოსავლო გადასახადის გადახდის ვალდებულებას, თუ დამფუძნებელი ფიზიკური პირია);

დ-ტი 3170 კ-ტი 1490 S - სასესხო ვალდებულების გადაფარვა (თუ სესხის ძირი თანხის გარდა, იფარება საპროცენტო დავალიანებაც, საპროცენტო დავალიანების დაფარვის ნაწილში წარმოიშობა გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავებისა და ბიუჯეტში გადახდის ვალდებულება);

დ-ტი 1390 კ-ტი 1490 T-D+S - ნამეტი თანხა აღიარდა შპს-ის მიერ დამფუძნებლისთვის გაცემულ მოკლევადიან სესხად.

კითხვა: იმპორტის საბაჟო დეკლარაციით და დღგ-ის ანგარიშ-ფაქტურით გამოწერილი დღგ-ის ჩათვლის ვადები არის თუ არა იდენტური და თუ აქვს კომპანიას 2008 წლის 31 დეკემბერს იმპორტის საბაჟო დეკლარაციის მიხედვით გამოწერილი დღგ-ის ჩათვლის უფლება იანვარში, რომლის დეკლარირება ხდება თებერვლის 15 რიცხვამდე?

პასუხი: იმპორტის საბაჟო დეკლარაციით და დღგ-ის ანგარიშ-ფაქტურით გამოწერილი დღგ-ის ჩათვლის ვადები არ არის იდენტური, თუნდაც იმის გამო, რომ იმპორტის საბაჟო დეკლარაციით დღგ-ის ჩათვლის მიღების უფლება არ არის შემოსაზღვრული 90-დღიანი ვადით. მოცემულ შემთხვევაში კომპანიას 2008 წლის 31 დეკემბერს იმპორტის საბაჟო დეკლარაციის მიხედვით გამოწერილი დღგ-ის ჩათვლის უფლება იანვარში, ცხადია, აქვს, მაგრამ სასურველია ეს ჩათვლა მან იანვრის დღგ-ის დეკლარაციაში კი არ ასახოს, არამედ დააზუსტოს დღგ-ის დეკემბრის დეკლარაცია, თუ ის დეკემბერში დარეგისტრირებული იყო დღგ-ის გადამხდელად. თუ კომპანია დარეგისტრირდა დღგ-ის გადამხდელად იანვარში და იმ დროს მის ბალანსზე ირიცხება სასაქონლო-მატერიალური მარაგი, რომელიც იმპორტირებულია დეკემბერში, მაშინ არსებული სასაქონლო ნაშთების მიხედვით დეკემბრის საიმპორტო საბაჟო დეკლარაციით დღგ-ის ჩათვლა, ბუნებრივია, აისახება იანვრის თვის დღგ-ის დეკლარაციაში.

კითხვა: ინდმეწარმეს პირად საკუთრებაში აქვს შენობა, რომელიც გაქირავებული აქვს რამდენიმე შპს ზე. შეიძლება თუ არა, რომ ეს შენობა აყვანილ იქნას ინდმეწარმის ბალანსზე და დაერიცხოს სათანადო ცვეთა? როგორი ბუღალტრული გატარება ექნება შენობის ბალანსზე აყვანას?

პასუხი: საგადასახადო თვალსაზრისით ცვეთის დარიცხვა ნიშნავს ძირითადი საშუალების შეძენაზე (შექმნაზე, წარმოებაზე) გაწეული ხარჯების თანდათანობით გამოქვითვას, ამიტომ თუ შენობის შეძენა არ მომხდარა ინდმეწარმის საქმიანობის პერიოდში, ახლა ეს ხარჯები ინდმეწარმის ბალანსზე ვერანაირად ვეღარ აისახება. თუ შეძენა (შექმნა, წარმოება) მოხდა ინდმეწარმის საქმიანობის პერიოდში და ეს ხარჯები დოკუმენტურად დასტურდება, ამასთან, ისინი გაწეულია ამნისტირებული პერიოდის შემდეგ (ანუ, 2004 წლიდან), მაშინ მისი ინდმეწარმის ბალანსზე ასახვა ამ დოკუმენტების საფუძველზე შესაძლებელია შესაბამის წლებში, გასული წლების საგადასახადო დეკლარაციების დაზუსტების შემთხვევაში.

კითხვა: ბალანსში ცვეთა გავაკეთეთ ბასს-ების მიხედვით 1,7%-ით. სწორად მოვიქეცით თუ არა? ეს პროცენტი დავარიცხეთ ყველაფერს ერთად: შენობას, ინვენტარს. სწორია თუ არა ამ პროცენტით ცვეთის დარიცხვა ბალანსში?

პასუხი: როგორც ჩანს, საწარმომ ფინანსურ აღრიცხვაში ცვეთის დარიცხვის მიზნებისათვის გამოიყენა წრფივი მეთოდი, ხოლო შეკითხვაში მითითებული პროცენტი ალბათ არის ერთი თვის პროცენტი, წლიური 20%-იდან გამომდინარე. განვმარტავთ, რომ აღრიცხვა-ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით, ფინანსური აღრიცხვის ცვეთის დარიცხვის მიზნებისათვის პრაქტიკაში მიღებულია რამდენიმე სხვადასხვა მეთოდი (იხ. ბასს 16-ის 62-ე მუხლი): წრფივი, შემცირებად ნაშთთა, რიცხვთა (წელთა) შეკრების და მწარმოებლურობის მეთოდი.

ამგვარად, წრფივი მეთოდის გამოყენება, ზოგადად, ერთ-ერთი ნებადართული მეთოდია, რომლის დროსაც ძირითადი საშუალების წლიური ცვეთის პროცენტს განსაზღვრავს თავად საწარმო ძირითადი საშუალების სასარგებლო გამოყენების ვადიდან გამომდინარე. ბასს 16-ის მე-6 მუხლის თანახმად, აქტივის სასარგებლო გამოყენების ვადა განისაზღვრება ან "ა) პერიოდით, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ აქტივის გამოყენება; ან ბ) პროდუქციის ან მსგავსი ნაწარმის რაოდენობით, რომლის მიღებაც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ მოცემული აქტივის გამოყენებით".

აშკარაა, რომ ყველა ძირითადი საშუალებისათვის ერთი და იგივე ცვეთის პროცენტის გამოყენება არასწორია, განსაკუთრებით მოცემულ შემთხვევაში, როცა საწარმოს ბალანსზე აქვს შენობებიც, რომელთა სასარგებლო გამოყენების ვადა 25-დან 75 წლამდე შეიძლება მერყეობდეს, და ინვენტარიც, რომელთა სასარგებლო გამოყენების ვადა ხშირ შემთხვევაში 4-5 წელია. რეკომენდაციას ვიძლევით, ძირითადი საშუალებების ცვეთის დარიცხვის პროცენტები ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის განსაზღვროთ ცალ-ცალკე ძირითადი საშუალებების თითოეული ჯგუფისათვის.