ააფ

საქართველოს საგადასახადო სისტემა - ამ რუბრიკით ჩვენი ჟურნალი აქვეყნებს სტატიებს მოქმედი საგადასახადო კანონმდებლობის კარგი და ცუდი მხარეების, ასევე საგადასახადო და საბაჟო სამსახურების მუშაობის შესახებ. ჩვენი მიზანია ამ სისტემაში დადებითი სიახლეებისა და არსებული პრობლემების გაშუქება საზოგადოების ინფორმირებისათვის.

სახელმწიფოსა და გადასახადის გადამხდელს შორის ურთიერთობათა ტრანსპარენტულობის, საინვესტიციო და ბიზნესგარემოს გაუმჯობესების, გადასახადებთან დაკავშირებით მოსახლეობისა და ბიზნესსაზოგადოების ინფორმირებისთვის, ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურში საკონსულტაციო-საინფორმაციო ცენტრი ფუნქციონირებს. ცენტრი, 2008 წლის მაისში, ევროკავშირის დაფინანსებით, "საგადასახადო ადმინისტრაციის რეფორმის მხარდამჭერი" პროექტის (ხელმძღვანელი ბილ ქერნოუ) ფარგლებში შეიქმნა. თანამედროვე საგადასახადო ადმინისტრირების ჩამოყალიბებისათვის ამ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პროექტის შექმნისა და ცენტრის გამართვისათვის, ევროკავშირმა ფინანსური დახმარების სახით, დაახლოებით 290 000 ათასი ევრო გამოჰყო. დონორმა ორგანიზაციამ აგრეთვე უზრუნველყო საკონსულტაციო-საინფორმაციო ცენტრის პერსონალის სწავლება.

ცენტრში დღეისათვის დასაქმებულია 13 კონსულტანტი; კონსულტირება ხორციელდება როგორც საგადასახადო, ისე საბაჟო კანონმდებლობის საკითხებზე. გადამხდელის მომსახურება ხორციელდება საკონსულტაციო ცენტრის ელექტრონული ფოსტის - callcentre@mof.ge - მეშვეობითაც, რომელზეც თვის განმავლობაში 300-დან 400-მდე წერილი-შეკითხვა შედის. განხილვის ვადა მაქსიმალურად მცირეა: საშუალოდ 24 საათი. თუმცა, არის შემთხვევები, როცა ზემოთ აღნიშნულ კონსულტანტთა ჯგუფი, მაღალი სირთულის საკითხს მოქალაქესთან შეთანხმებულ ვადაში განიხილავს და კომპენტენტურ პასუხს, მოგვიანებით, მაგრამ აუცილებლად იძლევა.

ელექტრონულ ფოსტაზე შეკითხვები შედის უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისაგანაც, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან საქართველოში არსებული ბიზნესგარემოთი, აგრეთვე ქვეყანაში შემოსვლისას განსახორციელებელი საბაჟო პროცედურებით.

ზემოთ ნახსენების მიუხედავად, ცენტრის მუშაობის პროცესში, უმთავრესი დატვირთვა სპეციალურ უფასო სატელეფონო ნომერზე - 077 დარეკვაზე მოდის. ცენტრის მიერ გაიცემა ზოგადი, საბაზისო ინფორმაცია საბაჟო და საგადასახადო საქმიანობის სფეროში, თუმცა მას არა აქვს სავალდებულო იურიდიული ძალა. 077-ით ხორციელდება აგრეთვე გადამხდელთა ვიდეო-ზარის მეშვეობით აქტივაცია ელექტრონული დეკლარირების განხორციელების მიზნით, რაც გადამხდელს შესაძლებლობას აძლევს საგადასახადო ორგანოში მისვლის გარეშე, ინტერნეტის მეშვეობით დარეგისტრირდეს ვებ-პორტალზე.

077-ის სრულიად ახალი საკომუნიკაციო სისტემის მიზანია, გადასახადის გადამხდელს მიეწოდოს საგადასახადო და საბაჟო სფეროში მიმდინარე პროცესებზე მისთვის საინტერესო ინფორმაცია. კონსულტანტები გადამხდელს სთავაზობენ გაუმჯობესებულ მომსახურებას, რაც თავის მხრივ ზრდის გადასახადების აკრეფის პროცესის მიმართ საზოგადოების ნდობას, ხელი ეწყობა გადამხდელთათვის მარტივი, მოსახერხებელი და კომფორტული საინფორმაციო გარემოს შექმნას.

077-ზე დარეკვით, დღის განმავლობაში საშუალოდ 600-1000 ზარზე ხდება პასუხის გაცემა. თუ კონსულტანტისადმი დასმული საკითხი მეთოდოლოგიურ დამუშავებას არ საჭიროებს, გადასახადის გადამხდელი პასუხს მომენტალურად იღებს. რაც შეეხება, საკითხის შესაბამისი დამუშავების აუცილებლობის შემთხვევას, არგუმენტირებული პასუხის გაცემის მაქსიმალური ვადა 2 დღეა.

ზარების აქტივობა იზრდება საკანონმდებლო სიახლეებთან, გადასახადების გადახდის და დეკლარაციების წარდგენის ვადებთან დაკავშირებით. ძირითადად აქტუალურია შეკითხვები: დამატებული ღირებულების გადასახადზე, ქონების გადასახადზე, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებზე, საბაჟო პროცედურებზე, საბაჟო გაფორმებისათვის საჭირო დოკუმენტაციაზე.

ცნობისათვის, აღნიშნულ სატელეფონო ნომერზე დარეკვა მობილური ტელეფონიდანაც უფასოა.

რაც შეეხება კონსულტანტთა მუშაობის განრიგს, იგი ასეთია: ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით - 10 დან 20 საათამდე, შაბათ-კვირას: 10-დან 17 საათამდე. ზარებზე მონიტორინგის მიზნით, ცენტრის საინფორმაციო სისტემის მიერ ციფრულ ფორმატში ავტომატურად იწერება "ცხელ ხაზზე" შემოსული ყველა სატელეფონო საუბრის ხმოვანი ჩანაწერი. არცთუ უმნიშვნელოა ისიც, რომ კონფიდენციალობა დაცულია.

თუმცა, აქ ბუნებრივად ისმის ორი ერთმანეთთან კავშირში მყოფი კითხვა - როგორაა კონფიდენციალობა დაცული, თუ საუბარი იწერება; თუ არავინ ისმენს, მაშინ რატომ და რისთვის იწერება "ცხელ ხაზზე" შემოსული სატელეფონო ზარები? აღნიშნულის თაობაზე "ააფის" რედაქციას ფინანსთა სამინისტროს შესაბამის ორგანოში უპასუხეს, რომ საუბრის ჩაწერა მხოლოდ მონიტორინგის განხორციელების მიზნით ხდება, რაც აღნიშნულია კიდეც ავტომოპასუხის ტექსტში. ჩაწერის უმთავრესი დანიშნულება - მომსახურების ხარისხის ზრდა, პასუხების კვალიფიციურობის კონტროლი, საკითხების აქტუალობის გამოკვეთაა.

ინფორმაცია ცენტრის მომსახურების ფორმებთან დაკავშირებით განთავსებულია ფინანსთა სამინისტროს ვებგვერდზე. აქვე განთავსებულია ცენტრში შემოსული შეკითხვების ანალიზის საფუძველზე მომზადებული "ხშირად დასმული შეკითხვების" ბაზა, რომელიც ასევე აძლევს გადამხდელს საშუალებას, მიიღოს პასუხი მისთვის საინტერესო საკითხზე. ეს ბაზა, ახალი, აქტუალური შეკითხვებით, მოქმედ კანონმდებლობაში შესული საკანონმდებლო ცვლილებების გათვალისწინებით ახლდება. თუმცა, ეს ბაზა არც ისე დიდია. მაგალითად, მოგების გადასახადთან მიმართებაში იქ სულ 16 კითხვა-პასუხია. საშემოსავლო გადასახადში 39 კითხვა-პასუხია, მაგრამ ხშირ შემთხვევაში ესენია ტრივიალურ ან მარტივ კითხვებზე გაცემული პასუხები, როგორიცაა, მაგალითად: "საშემოსავლო გადასახადის რა განაკვეთით იბეგრება ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლები?" (კითხვა 7) ან "იბეგრება თუ არა საშემოსავლო გადასახადით ფიზიკური პირის მიერ მიღებული გრანტი?" (კითხვა 12). არა გვგონია, რომ ასეთ მარტივ კითხვებზე პასუხი რაიმე ფასეულობას წარმოადგენდნენ გადამხდელთათვის. ცხადია, არ არის დავიწყებული მინაწერიც: "ვებგვერდზე განთავსებული კითხვა-პასუხები წარმოადგენს რეკომენდაციას და გადამხდელისათვის არა აქვს სავალდებულო იურიდიული ძალა".

არის პატარა ლაფსუსებიც - საშემოსავლო გადასახადის ნაწილში განმეორებულია მე-11 და 21-ე შეკითხვები. მე-20 კითხვაზე, თუ რამდენ პროცენტიანი განაკვეთით იბეგრება დივიდენდი და პროცენტი, გაცემულ პასუხში კი არ არის მითითებული, რომ პროცენტიდან საშემოსავლო გადასახადი 2010 წლის 1 იანვრიდან 5%-ია.

ჩვენი ჟურნალი ბლიც-გამოკითხვის საფუძველზე შეეცადა დარწმუნებულიყო ბუღალტრების ნდობის ხარისხში 077-ით მიღებული კონსულტაციების მიმართ. მათგან, რამდენიმე ტიპურ კომენტარს გთავაზობთ.

მაკა ფიფია (შპს "ერენპორტის" მთავარი ბუღალტერი): "იშვიათად მიწევს 077-ით სარგებლობა, მაგრამ ყოველთვის, ჩემთვის დამაკმაყოფილებელ პასუხს ვიღებ. მესმის, რომ აქ მიღებულ კონსულტაციას სავალდებულო იურიდიული ძალა არ აქვს, მაგრამ აუდიტთან კონსულტაციის გავლამდე, პრობლემის თაობაზე გარკვეული შეხედულება მექმნება".

ეკა ცხადაძე (შპს `ენბიჯის~ ბუღალტერი): "ზოგად პასუხს ყოველთვის ვიღებ; რაც შეეხება კონკრეტულს, მის მისაღებად მეუბნებიან ვის უნდა მივმართო და მეც ვუკავშირდები. კარგი იქნება, თუ 077-ზე დაკავშირება უპრობლემოდ მოხდება - დროში გაწელვის გარეშე. "ცხელი ხაზი" იმიტომ ჰქვია, რომ კლიენტს მაშინ უნდა დახმარება, როცა "იწვის".

ერთ-ერთმა რესპონდენტმა, მისეული შეფასება გააკეთა, მაგრამ ვინაობის დაკონკრეტებაზე უარი გვითხრა: "077-ით ვსარგებლობ იმდენად, რამდენადაც ამის საშუალებას დრო და ნერვები მაძლევენ. ყოფილა შემთხვევა, დამიწყია დილიდან ამ ნომერზე რეკვა და საღამოს 5 საათამდე თავისუფალი ოპერატორი ვერ მომიხელთებია. აი, როცა გამმართლებია და კონსულტანტთან გადავურთავთ, პასუხი ყოველთვის ამომწურავი იყო. ხომ შეიძლება, ხაზის ტექნიკური შესაძლებლობები გაუმჯობესდეს და ყველა კმაყოფილი დავრჩებით".

როგორც აღმოჩნდა, ჩვენ იმ იღბლიან კლიენტთა (ასეთები ჩვენი გამოკითხვიდანაც მრავლად იყვნენ) შორის აღმოვჩნდით, ვისთვისაც 077-ზე დაკავშირებისას, საინფორმაციო-საკონსულტაციო ცენტრის სერვისით სარგებლობა ყოველთვის უპრობლემოდ გახდა ხელმისაწვდომი. საქმეში ჩახედულ რესპონდენტთა აზრით, იმის გამო, რომ შემოსავლების სამსახურის სამართლებრივი ფორმა "საჯარო სამართლის იურიდიული პირი" (სსიპ) გახდა, მოსალოდნელია, ზემოთ აღნიშნული მომსახურება ფასიანი გახდეს, რაც სასურველი ნამდვილად არ იქნება.

ზოგიერთმა გამოკითხულმა გვითხრა, რომ ამ მომსახურებით იშვიათად სარგებლობს, რადგან არ სჯერათ მისი ობიექტურობის სადავო საკითხებთან მიმართებაში. ისინი თვლიან, რომ თუ საკითხი სადავოა, 077 ყოველთვის ბიუჯეტის სასარგებლო პოზიციას გამოხატავს. გარდა ამისა, 077-ს მხოლოდ კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებით შეიძლება დაუსვა შეკითხვა და ვერ კითხავ რჩევებს, თუ როგორ მოიქცნენ ამა თუ იმ სიტუაციაში, ამიტომ მათ თავიანთ საგადასახადო კონსულტანტებთან და აუდიტორებთან ურჩევნიათ ურთიერთობა. აუდიტორები, თავის მხრივ, 077-ში "კონკურენტს" ვერ ხედავენ.

მიმდინარე წლის ოქტომბრიდან, საკონსულტაციო-საინფორმაციო ცენტრის მუშაობაში სიახლე დაინერგება. როგორც "ააფს" ფინანსთა სამინისტროს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამმართველოში განუცხადეს, გადასახადის გადამხდელისაგან ელექტრონული ფოსტით წერილობით დასმულ კითხვაზე, პასუხი ასევე ელექტრონული ფორმით გაეცემა და საკმაოდ შემჭიდროებულ ვადებში (24 საათის ფარგლებში). გარდა ამისა, სამომავლოდ გათვალისწინებულია: 1. გადამხდელებთან ყოველთვიურ შეხვედრებში "ღია კარის დღეებში" მონაწილეობა; 2. ვიდეოკონსულტაცია; 3. კონსულტაციების გაწევა უცხო ენებზე ("ენობრივი ხაზის" ამოქმედება).

ფრიდონ კერვალიშვილი