ააფ

სტატიების ციკლი "საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ცვლილებების კომენტარები" რეგულარულია. დასაწყისი იხ. "აუდიტი, აღრიცხვა, ფინანსები", #2(110), 2008 წ.

ცვლილებები აქციზში

აქციზის გადასახადში შეტანილი ცვლილებებიდან ძირითადია ორი: აქციზის განაკვეთების ზრდა და ახალი დასაბეგრი ბაზის შემოღება მობილური კავშირგაბმულობის მომსახურების სახით.

აქციზის განაკვეთების ცვლილებები მოცემულია სსკ 258-ე მუხლში:

1. სხვა დადუღებული სასმელები; დადუღებული სასმელების ნარევი და დადუღებული სასმელებისა და უალკოჰოლო სასმელების ნარევი - 1 ლიტრზე 2.50 ლარი (არ შეცვლილა);

2. ეთილის სპირტი - 1 ლიტრზე 2.60 ლარი (იყო 1.30 ლარი);

3. სპირტიანი სასმელები, რომლებიც მიღებულია ყურძნის ღვინის ან ჭაჭის დისტილაციით - 1 ლიტრზე 4.6 ლარი (იყო 2.30);

4. ვისკი - 1 ლიტრზე 5 ლარი (იყო 2.50);

5. რომი და ტაფია - 1 ლიტრზე 5 ლარი (იყო 2.50);

6. ჯინი და ღვიის ნაყენი - 1 ლიტრზე 5 ლარი (იყო 2.50);

7. არაყი - 1 ლიტრზე 3 ლარი (იყო 1.50);

8. ლიქიორი და ტკბილი ნაყენი - 1 ლიტრზე 4.60 ლარი (იყო 2.30);

9. სხვა სპირტიანი სასმელები - 1 ლიტრზე 5 ლარი (იყო 2.50);

10. ლუდი - 1 ლიტრზე 0.40 ლარი (იყო 0.20);

11. თამბაქოს ნაწარმი - ადგილობრივი წარმოების თამბაქოს ნაწარმის აქციზის განაკვეთები გაუთანაბრდა იმპორტულისას, რაც ნიშნავს აქციზის 10 თეთრით გაზრდას მხოლოდ ადგილობრივი წარმოების სიგარებისა და სიგარილებისათვის;

12. შავი ან/და ფერადი ლითონების ჯართის ექსპორტი - 1 ტონაზე 120 ლარი (იყო 80);

სხვა აქციზურ საქონელზე გადასახადის განაკვეთები არ შეცვლილა. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ სსკ 281-ე მუხლს დაემატა 58-ე ნაწილი, რომლის თანახმად:
"58. 2010 წლის 1 აგვისტომდე გაცემული აქციზური მარკებით ნიშანდებული საქონლით განხორციელებული დასაბეგრი ოპერაცია ან დასაბეგრი იმპორტი, მისი განხორციელების თარიღის მიუხედავად, დაიბეგრება ამ კოდექსის 258-ე მუხლით განსაზღვრული, 2010 წლის 1 აგვისტომდე მოქმედი აქციზის განაკვეთებით".

როგორც ვხედავთ, აქციზის განაკვეთების მატება მკვეთრია - ლუდზე და სპირტიან სასმელებზე ის გაორმაგდა, ხოლო ჯართზე - 1,5-ჯერ გაიზარდა. ამ ცვლილების ერთადერთი მიზანი საბიუჯეტო შემოსავლების გაზრდაა. ცხადია, იგივე მიზანს ისახავს მობილური კავშირგაბმულობის მომსახურების აქციზით დაბეგვრაც, რომელზეც ქვემოთ ვისაუბრებთ. ეს თვისობრივი სიახლეა - აქამდე საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა მას არასოდეს ითვალისწინებდა.
მიმდინარე წლის 1 სექტემბრიდან სსკ 253-ე მუხლის 1-"ვ" ქვეპუნქტის თანახმად, აქციზის გადამხდელია პირი, რომელიც "ვ) ახორციელებს მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების გაწევას". სსკ 256-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ი" ქვეპუნქტის მიხედვით, მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების გაწევისათვის აქციზით დაბეგვრის ობიექტი განისაზღვრება "მიღებული ან მისაღები კომპენსაციის თანხის მიხედვით (გადასა-ხადების, მოსაკრებლებისა და სხვა გადასახდელების ჩათვლით), აქციზის, დღგ-ის ან/და პირგასამტეხლოს გარეშე", ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, "საერთაშორისო მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების გაწევისას აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის თანხაში არ გაითვალისწინება არარეზიდენტი საწარმოსთვის გაწეული ასეთი მომსახურებიდან მიღებული თანხა". აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების მომენტად ითვლება ამ მომსახურების გაწევის მომენტი, ხოლო განაკვეთები განსაზღვრულია სსკ 258-ე მუხლის მე-3 და მე-4 ნაწილით:

"3. მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების განაკვეთი შეადგენს დასაბეგრი ოპერაციის თანხის 10 პროცენტს.

4. მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების გამწევი პირისთვის დასაბეგრი ბრუნვა არის საანგარიშო პერიოდში გაწეული მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების თანხების ჯამი".

თითქოს, რაიმე სირთულეს მობილური კავშირგაბმულობის მომსახურების გაწევის აქციზით დაბეგვრა არ უნდა წარმოადგენდეს, მაგრამ სინამდვილეში ეს საკითხი მარტივი არ არის. მობილური კავშირგაბმულობის კომპანიები ეწევიან სხვადასხვა სახის საკომუნიკაციო მომსახურებას, მათ შორის, სატელეფონო ხმოვან მომსახურებას; სატელეფონო ზარების დაშვებისა და ურთიერთჩართვის გატარებას; როუმინგულ მომსახურებას; მობილური ინტერნეტის მომსახურებას; შეტყობინებების გაგზავნის მომსახურებას და ბევრ სხვა დამატებით მომსახურებას: სიმ-ბარათის აქტივაცია, ნომრის აღდგენა, პრესტიჟული ნომრები, მელოდიები, ნახატები, ჰოროსკოპები, თამაშები, დეტალური ანგარიში, თანხის გადარიცხვის მომსახურება და ა.შ. რომელი მათგანი იბეგრება და რომელი არა, ან რა არის დასაბეგრი ბაზა ამა თუ იმ მომსახურების შემთხვევაში, მხოლოდ საგადასახადო კოდექსიდან ცალსახად არ იკითხება. ამიტომაც არის, რომ საქართველოში სამივე მობილური კავშირგაბმულობის ოპერატორმა წინასწარი გადაწყვეტილების მისაღებად მიმართა სსიპ "შემოსავლების სამსახურს". შეგახსენებთ, რომ "წინასწარი გადაწყვეტილება" არის სსკ 472 მუხლით განსაზღვრული ახლადშემოღებული ტერმინი, რაც წარმოადგენს პირის მოთხოვნის საფუძველზე შემოსავლების სამსახურის მიერ მომზადებულ წერილობით პასუხს (გადაწყვეტილებას) "განსახორციელებელი ან განხორციელებული ოპერაციის მიხედვით საგადასახადო ანგარიშგების წესების ან/და შესასრულებელი საგადასახადო ვალდებულებების თაობაზე". თუ პირი იმოქმედებს წინასწარი გადაწყვეტილების შესაბამისად, დაუშვებელია საგადასახადო ორგანოს მიერ წინასწარი გადაწყვეტილების საწინააღმდეგო გადაწყვეტილების მიღება და გადასახადის დარიცხვა ან/და სანქციის დაკისრება. სწორედ "მაგთიკომი" და "ჯეოსელი" გახდნენ პირველი საწარმოები, რომლებმაც წინასწარი გადაწყვეტილება გამოითხოვეს "შემოსავლების სამსახურიდან".

როგორც მოსალოდნელი იყო, "შემოსავლების სამსახურის" აზრით, მობილური კავშირგაბმულობის კომპანიების მიერ გაწეული მომსახურების თითქმის ყველა სახეობა იბეგრება აქციზით. საინტერესოა იმ მომსახურებების გამოყოფა, რომელიც არ იქნა მიჩნეული აქციზით დაბეგვრის ობიექტად. ესენია:

- უცხოური კავშირგაბმულობის ოპერატორის ქსელიდან ადგილობრივ მობილურ საკომუნიკაციო ქსელზე ზარის დასრულების მომსახურება;

- უცხო ქვეყნის მობილური ქსელის ოპერატორის აბონენტისათვის როუმინგული მომსახურების გაწევა;

- პრესტიჟული ნომრების ღირებულება;

- დეტალური ანგარიშის გაცემა;

- თანხის გადარიცხვასთან დაკავშირებული მომსახურება, გარდა მობილური კავშირგაბმულობის ოპერატორის კუთვნილი საკომისიოსი;

- კრედიტში საუბრისათვის დარიცხული დამატებითი საზღაური.

შესაძლოა წვრილმანია, მაგრამ ჩვენი აზრით, სიმ-ბარათის (ნომრის) აღდგენის ღირებულება ასევე არ უნდა იბეგრებოდეს აქციზით. აბონენტს ნომერი თავის დროზე უკვე მინიჭებული აქვს და თუ სიმ-ბარათი რაიმე მიზეზების გამო (დაკარგვა, დაზიანება) აღსადგენი გახდა, ამ ოპერაციაში აქციზით დასაბეგრ ობიექტს ვერ ვხედავთ. თუ ნომრის მინიჭება კავშირგაბმულობის მომსახურების სახეობაა, რასაც შეიძლება დავეთანხმოთ, სიმ-ბარათის აღდგენა მხოლოდ და მხოლოდ ამ ნომრის მატერიალური მდგენელის მიწოდებაა, რაც, წესით, აქციზით არ უნდა იბეგრებოდეს.

დაბეგვრასთან ერთად, ცხადია, მობილური კავშირგაბმულობის კომპანიებს აქციზის ჩათვლის უფლებაც მიენიჭათ. კერძოდ, სსკ 260-ე მუხლის მე-6 და მე-7 ნაწილებით, განისაზღვრა, რომ:

"6. მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების გამწევი პირისთვის აქციზის ჩათვლა არის დარიცხული აქციზის თანხის შემცირების უფლება, რომელიც ხორციელდება დარიცხული აქციზის თანხიდან მომსახურებაზე გადახდილი აქციზის თანხის გამოქვითვით.

7. ამ მუხლის მე-6 ნაწილით გათვალისწინებული აქციზის ჩასათვლელი თანხა არის აქციზის თანხა, რომელიც საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით გადახდილია ან გადასახდელია მხოლოდ მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების მიღებისას, როდესაც მომსახურების მიმღები არ არის ბოლო მომხმარებელი".

როგორც ამ განმარტებიდან ჩანს, მობილური კავშირგაბმულობის მომსახურების გამწევ კომპანიას არ აქვს უფლება, ჩაითვალოს, ვთქვათ, საწვავზე გადახდილი აქციზი, თუნდაც ეს საწვავი მის ეკონომიკურ საქმიანობაში იყოს გამოყენებული და მასზე საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა ჰქონდეს მიღებული.

კიდევ ერთი ცვლილება, რომელიც აქციზს ეხება, ეს არის ახალი შეღავათი ამ გადასახადში. კერძოდ, სსკ 265-ე მუხლის "ლ" პუნქტის თანახმად, განისაზღვრა, რომ აქციზით დაბეგვრისაგან გათავისუფლებულია "ლ) საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის ეროვნული სასაქონლო ნომენკლატურის 8703 სასაქონლო პოზიციით გათვალისწინებული ელექტროძრავიანი სატრანსპორტო საშუალებები".

სხვა ცვლილებები

გარდა ჩვენს მიერ უკვე აღნიშნულისა, საგადასახადო კოდექსში კიდევ რამდენიმე შედარებით ნაკლებადმნიშვნელოვანი, მაგრამ მაინც საყურადღებო ცვლილება შევიდა. ამ მხრივ გამოვყოფდით სსკ 44-ე მუხლში ("მიმოწერა გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირსა და საგადასახადო/დავის განმხილველ ორგანოს შორის") დამატებულ 11, მე-7 და მე-8 ნაწილებს:

"11. პირის მიერ ელექტრონული ფორმით წარდგენილ დეკლარაციას, განცხადებას, საჩივარს ან სხვა დოკუმენტს/წერილს, ასევე საგადასახადო ორგანოს მიერ ელექტრონული ფორმით გაგზავნილ "საგადასახადო მოთხოვნას", ბრძანებას, შეტყობინებას ან სხვა დოკუმენტს/წერილს აქვთ ისეთივე იურიდიული ძალა, როგორიც წერილობითი ფორმით წარდგენილ/გაგზავნილ დოკუმენტს/წერილს".

"7. თუ ვერ ხერხდება პირისთვის წერილობითი და ელექტრონული დოკუმენტების ამ კოდექსით დადგენილი წესით ჩაბარება, მაშინ საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება ვალდებულების დამდგენი დოკუმენტის საჯაროდ გავრცელების შესახებ. საჯარო შეტყობინება ხორციელდება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ოფიციალურ ვებგვერდზე განთავსებით და ინფორმაციის სხვა საშუალებებით.

8. ამ მუხლის მე-7 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოს ვალდებულების დამდგენი დოკუმენტი პირისთვის ჩაბარებულად ითვლება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ოფიციალურ ვებგვერდზე განთავსებიდან მე-20 დღეს".

აღსანიშნავია აგრეთვე სსკ 841 მუხლის მე-2 ნაწილში შესული ცვლილებაც, რომლის თანახმად:

"2. საგადასახადო ვალდებულებების უზრუნ-ველყოფის ღონისძიებების შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს:

ა) საქართველოს ფინანსთა მინისტრი ან შემოსავლების სამსახურის უფროსი, თუ შესასრულებელი საგადასახადო ვალდებულება არ აღემატება 5 000 000 ლარს;

ბ) საქართველოს ფინანსთა მინისტრი, თუ შესასრულებელი საგადასახადო ვალდებულება აღემატება 5 000 000 ლარს".

შედარებისათვის, ამ დებულების ძველი რედაქციის თანახმად, შესასრულებელი საგადასახადო ვალდებულების მაქსიმალური ოდენობა, რომელზეც საგადასახადო ორგანოს შეიძლებოდა გამოეტანა მსგავსი გადაწყვეტილება, არ აღემატებოდა 1 000 000 ლარს და 1 წელს.

და კიდევ ერთი ცვლილება, რომელმაც ჩვენი ყურადღება დაიმსახურა, არის სსკ 93-ე მუხლის მე-2 ნაწილის "დ" ქვეპუნქტის ახალი რედაქცია, რომლის მიხედვით, პირველად საგადასახადო დოკუმენტში აუცილებლად შესატან რეკვიზიტებს მიეკუთვნება: "დ) სამეურნეო ოპერაციის მონაწილე მხარეთა რეკვიზიტები (ფიზიკური პირის შემთხვევაში - სახელი და გვარი, გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი (პირადი ნომერი); სხვა პირის შემთხვევაში - პირის სრული სახელწოდება, გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი)". ადრინდელ რედაქციაში მითითებული სავალდებულო რეკვიზიტებიდან ამოღებულია: ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილის მისამართი, პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ნომერი, დოკუმენტის გამცემი ორგანოს დასახელება და გაცემის თარიღი, აგრეთვე იურიდიული პირის მისამართი.

გიორგი ცერცვაძე

გაგრძელება იქნება