ააფ

თეიმურაზ კოპალეიშვილი - დაიბადა 1943 წლის 29 აგვისტოს ქ. თბილისში.

1957 წელს, არასრული საშუალო განათლების მიღების შემდეგ, სწავლა განაგრძო თბილისის კოოპერაციულ ტექნიკუმში საქონელმცოდნეობის სპეციალობით, ხოლო 1961 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ეკონომიკის ფაკულტეტზე, დაუსწრებელი ფორმით, რომელიც 1969 წელს დაამთავრა. სწავლის პარალელურად "თბილტანსაცმელვაჭრობის" 30-ე მაღაზიაში გამყიდველად მუშაობდა. 1963-1966 წლებში გაიარა სავალდებულო სამხედრო სამსახური.

1969-1972 წლებში იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასპირანტი.

1973-74 წლებში მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საქონელმცოდნეობის კათედრაზე ასისტენტის თანამდებობაზე.

1974-1978 წლებში მუშაობდა მოსკოვის კოოპერაციული ინსტიტუტის თბილისის ფაკულტეტზე უფროს მასწავლებლად.

1978-2005 წლებში მუშაობდა საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემების სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტის განყოფილების გამგის თანამდებობაზე.

1974 წელს დაიცვა სადისერტაციო ნაშრომი და მიენიჭა ტექნიკის მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხი, ხოლო 1981 წელს - უფროსი მეცნიერ-მუშაკის სამეცნიერო წოდება.

1993-1999 წლებში იყო ორი მოწვევის საქართველოს პარლამენტის წევრი. მუშაობდა პარლამენტის საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტის თავმჯდომარედ, თავმჯდომარის პირველ მოადგილედ.

2000-2004 წლებში საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროს ეკონომიკური პოლიტიკის დეპარტამენტის დირექტორია. 2004-2005 წლებში მუშაობდა ასოციაცია "გლობალ-აგროს" ეკონომიკური სამსახურის ხელმძღვანელად, 2005 წლის მაისიდან დეკემბრამდე - შპს "ალაფი-აგროს" მეცნიერ-კონსულტანტად.

2006-2008 წლებში მუშაობდა პარლამენტის საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტის აპარატის უფროსის თანამდებობაზე.

ჰყავს მეუღლე, ორი შვილი და ერთი შვილიშვილი.

- ბატონო თემურ, 2011 წლის 1 იანვრიდან ქვეყანაში ახალი საგადასახადო კოდექსი ამოქმედდება. თქვენი აზრით, რამდენად იყო ახალი კოდექსის მიღების საჭიროება?

- ამ კითხვაზე რომ სწორი პასუხი გავცეთ, უნდა ვნახოთ, რით განსხვავდება ახალი კოდექსი ძველისგან. მე მომზადებული მაქვს შენიშვნები. სამწუხაროდ, შენიშვნები, რომლებიც ნაკლოვან მხარეებს ასახავს, ბევრად მეტია, ვიდრე დადებითი მომენტები, რაც ამ ახალ კოდექსშია. ცალ-ცალკე დავაჯგუფე: დადებითი მომენტები, შინაარსობრივი შენიშვნები, მეთოდოლოგიური შენიშვნები, შენიშვნები საკანონმდებლო ტექნიკის თვალსაზრისით და ბოლოს, ტერმინოლოგიური შენიშვნები. ამ უარყოფითი მომენტების ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილი დღეს მოქმედ კოდექსშიც არის, მაგრამ როცა ახალს ვიღებთ, ალბათ უნდა გასწორდეს, ყველაფერი რაც ცუდი იყო ძველში. სამწუხაროდ, ზოგი ახალიც დაემატა ცუდებს. ვნახოთ, რა არის კარგი და რა ცუდი. დავიწყებ იმით, თუ რა არის კარგი, ჩემი აზრით, ახალ კოდექსში. დადებითი სულ მაქვს 6 პუნქტი, რომელიც მე შევამჩნიე (შესაძლოა, მეტიც არის):

პირველი, დღგ-ისა და აქციზისათვის საანგარიშო პერიოდად კვარტალი შემოდის (აქამდე იყო თვე), რაც მისასალმებელია. მაგრამ, როგორც გარდამავალ მუხლშია მითითებული, თურმე ეს გადასვლა ცალკეული საწარმოებისათვის მოხდება ეტაპობრივად, 2013 წლამდე. ასე რომ, ეს პროცესი 2 წელიწადი მაინც გაიჭიმება. ეს ცუდია. მაგრამ საანგარიშო პერიოდად რომ კვარტალია აღიარებული, ეს ძალიან კარგია.

მეორე დადებითი მომენტია კოდექსში სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსის შემოღება. როდესაც ეკონომიკის სამინისტროში ვმუშაობდი, ჯერ კიდევ 2002-03 წლებში, ეკონომიკის სამინისტრო ამ საკითხებზე მუშაობდა და ჩვენი წინადადებები, დაახლოებით ასეთივე, პარლამენტში წარვადგინეთ. მაშინ პარლამენტმა ეს წინადადებები ბოლომდე არ გაიზიარა, თუმცა ნაწილი მიიღო. კოდექსში აქამდეც იყო და ახლაც არის გამოყენებული სპეციალურ სავაჭრო ზონებში (ბაზრობებზე) გადასახადით დაბეგვრისათვის არასტაციონალური სავაჭრო ადგილის, დახლის და ასე შემდეგ ცნებები. ეს იმ დროს ჩვენი გაკეთებულია; იქიდან არის შემოსული ეს ტერმონოლოგიაც და ეს მიდგომაც. ამ საკითხზე პირადად მე ვმუშაობდი და მინისტრის ერთ-ერთი მოადგილე. კოდექსში სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსის შემოღება ძალიან კარგია, თუმცა, სასურველია სპეციალური სავაჭრო ზონა განიხილებოდეს ერთ გადამხდელად. კოდექსში ბოლომდე გარკვეული არაა ეს საკითხი, წერია, რომ ბაზრობებზე მომუშავეთა მაგივრად ბაზრობის ადმინისტრატორი იხდის გადასახადებს. ჩვენ უფრო შორს მივდიოდით: მიგვაჩნდა, რომ საგადასახადო ორგანოები ცალკეულ მოვაჭრე პირებამდე არ უნდა მისულიყვნენ - მარტო ერთი გადამხდელი უნდა ყოფილიყო და ეს უნდა ყოფილიყო ბაზრობის დირექცია (გნებავთ ადმინისტრატორი), ყველაფერზე მას უნდა ეგო პასუხი. როგორც ჩანს, ეს ასე არ მოხდება და ბაზრობებზე მომუშავე ცალკეულ სუბიექტებს საგადასახადო ინსპექცია მაინც მიაკითხავს. როგორი ურთიერთობა ჩამოყალიბდება, ამას უკვე პრაქტიკა გვაჩვენებს.

- რატომ მიგაჩნიათ დადებითად, რომ თითოეულმა სუბიექტმა დეკლარაციები თვითონ უნდა გაამზადოს და მას საგადასახადო ინსპექციაც მიაკითხავს?

- საქმე ისაა, რომ ეს არის ახალი მიდგომა ბაზრობების დაბეგვრისადმი. აქამდე ბაზრობაზე მოვაჭრე სუბიექტი ისეთივე საგადასახადო რეჟიმში იყო ჩაყენებული, როგორც, ვთქვათ, ჩვეულებრივი მაღაზია ქალაქში. პრაქტიკულად, აქ აღრიცხვის პრობლემა არის მოუწესრიგებელი.

- ახლა მოწესრიგდება?

- არ ვიცი. ჩვენ როდესაც ვამბობდით, რომ ერთი გადამხდელი ყოფილიყო, გვინდოდა, რომ ფიქსირებული გადასახადით დაბეგრილიყვნენ ასეთი სუბიექტები, სადაც ძალიან რთული იყო აღრიცხვა. ბაზრობაზე ათვისებული სავაჭრო ადგილები უნდა დათვლილიყო და ბაზრობის ორგანიზატორს უნდა გადაეხადა ფიქსირებული გადასახადი ერთ სავაჭრო ადგილზე გაანგარიშებით. ამიტომაც შემოვიღეთ ჩვენ მაშინ სავაჭრო ადგილის ცნება.

- ამით აღრიცხვა მოწესრიგდებოდა?

- გააჩნია რისი. რეალიზებული საქონლის მოცულობის აღრიცხვა არა, ის მოუწესრიგებელი იქნებოდა, მაგრამ ასეთი აღრიცხვის ვალდებულებაც არ იქნებოდა. ახლა ვალდებულება არის, მაგრამ ნორმალურად აღრიცხვა ვერ ხერხდება და ბაზრობების ძირითადი პრობლემა ზუსტად ესაა, რომ ვერ აღვრიცხავთ, მაგრამ მაინც თავს ვიტყუებთ, თითქოს რაღაცას სწორად აღვრიცხავთ. ჯობს წახვიდე ისეთ აღურიცხაობაზე, მაგრამ ეს იყოს გასაგები გადამხდელისთვისაც და სახელმწიფოსთვისაც, ვიდრე ორივე ცდილობდეს ერთმანეთის მოტყუებას. ფიქსირებული გადასახადის გამოყენების აზრიც ზუსტად ესაა. ეს გადასახადი გამოიყენება მაშინ, როდესაც აღრიცხვა ვერ ხერხდება.

შემდეგი, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვნად მიმაჩნია, ეს არის საგადასახადო ორგანოს მიერ წინასწარი გადაწყვეტილების საწინააღმდეგო გადაწყვეტილების მიღებისა და გადასახადის ან/და სანქციის დარიცხვის დაუშვებლობა, თუ პირი მოქმედებს წინასწარი გადაწყვეტილების შესაბამისად. დღეს მოქმედ კოდექსში ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემა ისაა, რომ შესაძლოა გადასახადის გადამხდელი კოდექსს კითხულობს და ვერ იგებს, როგორ მოიქცეს გარკვეულ სიტუაციაში. მას დღესაც აქვს უფლება მიმართოს საგადასახადო ორგანოს განმარტებისათვის და საგადასახადო ორგანო ვალდებულია უპასუხოს, თუმცა მის პასუხს იურიდიული ძალა არ გააჩნია. ესე იგი, თუ გადამხდელი ამ პასუხის შესაბამისად იმოქმედებს, შესაძლოა მერე დაისაჯოს, ვინაიდან ის პასუხი სწორი არ აღმოჩნდეს. ამაზე ჩვენ ხშირად ვლაპარაკობდით, რომ ეს არ შეიძლება. თუ გადამხდელი გეკითხება, შენ მას პასუხობ და ის ზუსტად ისე იქცევა, როგორც პასუხობ, შემდეგ ამისათვის ის არ უნდა დაისაჯოს. ახალ კოდექსში ეს წერია და ძალიან კარგია. მაგრამ ერთი ცუდი აქაც უნდა აღვნიშნოთ: კოდექსის მიხედვით საგადასახადო ორგანოს ევალება მიიღოს გადაწყვეტილება და გადამხდელს უპასუხოს 60 დღეში. კარგი იქნება, ეს რომ ოპერატიულად ხდებოდეს. 60 დღე ძალიან დიდი ვადაა და პრაქტიკულად, ეს გადაწყვეტილება გადასახადის გადამხდელისათვის დაგვიანებული იქნება. თუმცა, 60 დღე იქ მაქსიმალური ვადაა. შესაძლოა, წესიერმა საგადასახადო ორგანომ 2 დღეში უპასუხოს და მაშინ პრობლემა მოიხსნება, მაგრამ ეს ალბათ ძალზე იშვიათად მოხდება.

შემდეგ, კოდექსით პირადი საგადასახადო აგენტისა და საგადასახადო ომბუდსმენის ინსტიტუტი შემოდის.

- ეს ორი სხვადასხვა ინსტიტუტია...

- ცხადია. ერთი, ეს არის ხელშეკრულებითი ურთიერთობა საგადასახადო ორგანოსა და გადამხდელს შორის, როცა ასეთი მომსახურება ფასიანი ხდება, თუმცა მთელი რიგი საწარმოებისთვის ეს წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება. მაგრამ არც საგადასახადო აგენტისა და არც საგადასახადო ომბუდსმენის ფუნქციები ამ ეტაპზე პრაქტიკულად არ არის ჩამოყალიბებული. ომბუდსმენის ფუნქციებს საერთოდ მთავრობა განსაზღვრავს. რა იქნება და როგორ, ეს ახლა გაურკვეველია.

- პირადი საგადასახადო აგენტის ინსტიტუტით სამინისტრო კერძო ბიზნესში ხომ არ იჭრება? იგივე აუდიტორების, საბუღალტრო და საკონსულტაციო ფირმების კონკურენტად ხომ არ გვევლინება? შესაძლოა ამა თუ იმ ბიზნესმენმა იფიქროს, მირჩევნია, ოფიციალურად საქმე საგადასახადო ორგანოებთან მქონდეს და მომსახურებისათვის ფული ბარემ მათ გადავუხადოო.

- რასაკვირველია! ეს ძალიან მნიშვნელოვნად გაზრდის კონკურენციას შესაბამის სფეროებში. თანაც, გადასახადის გადამხდელი, ალბათ, ფსიქოლოგიურად ყოველთვის ისე იქნება განწყობილი, რომ ამჯობინებს, ურთიერთობა ჰქონდეს იმასთან, ვინც მას ამოწმებს, ვიდრე თუნდაც გაცილებით უფრო კვალიფიციურ სპეციალისტთან. მისთვის მთავარია ნაკლებად მოედავოს ვინმე.

- ეს ინსტიტუტი არის თუ არა საგადასახადო ორგანოს თანამშრომელთათვის ინტერესთა კონფლიქტის შემცველი?

- რასაკვირველია, ასეთი კონფლიქტი არის და კიდევ ერთია, რომელიც ძალიან ცუდია. ჩვენ არ ვიცით, რა იქნება იმ შემთხვევაში, როდესაც საგადასახადო აგენტი, დავუშვათ, სამსახურიდან წავიდა, ახალი მოვიდა (ან მოვიდა საგადასახადო ინსპექცია) და იმ საგადასახადო აგენტისგან მიღებული კონსულტაციები არასწორი აღმოჩნდა, ან ინსპექციის სხვა თანამშრომლები მიიჩნევენ არასწორად. ეს კონკრეტულად უნდა იყოს გაწერილი იმ ფუნქციებში, რომელიც საგადასახადო აგენტს ექნება.

- რატომ მოგწონთ ეს სიახლე, რომლის ამდენი ნაკლი უკვე ჩანს?

- საერთოდ, ასეთი თანამშრომლობის შესაძლებლობის იდეა მომწონს. საგადასახადო ინსპექცია და გადასახადის გადამხდელი არ უნდა იყვნენ ერთმანეთთან დაპირისპირებულები. ახლა საგადასახადო ინსპექცია ყველა გადასახადის გადამხდელს დამნაშავედ აღიქვამს და ასევე, გადასახადის გადამხდელი საგადასახადო ინსპექციას რაღაც მონსტრად განიხილავს. ასეთი ურთიერთობები თუ თანამშრომლობის ურთიერთობებში გადავა, ძალიან კარგი იქნება.

- შემდეგ დადებით მომენტზე გადავიდეთ...

- ძალიან კარგია, რომ შემოდის მცირე ბიზნესის 3%-იანი დაბეგვრა, თუმცა დასაბეგრი ბაზა არასწორადაა განსაზღვრული, არ უნდა იყოს ერთობლივი შემოსავლის დაბეგვრა.

- მოგება უნდა დაიბეგროს?

- რასაკვირველია, თუ აქ ფიზიკურ პირებზეა ლაპარაკი (ესეც არ ვარგა, რომ მცირე ბიზნესის სტატუსი მარტო ფიზიკურ პირებზე ვრცელდება). მცირე მეწარმე ფიზიკური პირია. ფიზიკური პირი საშემოსავლო გადასახადით იბეგრება. საშემოსავლო გადასახადის დაბეგვრის ობიექტი არის დასაბეგრი შემოსავლი, ანუ ერთობლივ შემოსავალს გამოკლებული გაწეული ხარჯები. როცა ამ ხარჯებს არ აკლებ და გადასახადი 3% გაქვს, ეს 3% ჩვეულებრივი დასაბეგრი შემოსავლის მიმართ მცირე კი არა, ძალიან მაღალი პროცენტი იქნება.

ახალ კოდექსში კიდევ ერთი დადებითი მომენტი ისაა, რომ დღგ-ისაგან თავისუფლდება სასოფლო-სამეურნეო პესტიციდებისა და აგროქიმიკატების, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების სათესი და სარგავი მასალების იმპორტი. 1997 წელს პირველი კოდექსი რომ მივიღეთ, ამაზე მაშინაც დიდი პრობლება იყო და "კბილებით" გავიტანეთ ეს ნორმა, რომ სათესი და სარგავი მასალა ყოფილიყო გათავისუფლებული დამატებული ღირებულების გადასახადისაგან. მეორე კოდექსის მიღების დროსაც დიდი ბრძოლა იყო, სხვათა შორის. გათავისუფლებას ეწინააღმდეგებოდა ბენდუქიძე, რომელიც სრულიად გაუგებარ არგუმენტს აყენებდა: ლობიოს თესლი ლობიოსგან როგორ უნდა გაარჩიოო?! უბრალოდ, მან არ იცის, იმით უნდა გაარჩიო, რომ ჯერ ერთი, განსხვავებულია ზომითაც და ფორმითაც, მერე, ფასია განსხვავებული (თესლი ძალიან ძვირი ღირს ლობიოსიც, ხორბლისაც და ა.შ.), დაფასოებულია სხვანაირად და ასე შემდეგ. ბოლოს, როგორც იქნა, ეს გავიდა. თუმცა, გარკვეული დროის მერე ამოიღეს. ახლა ძალიან კარგია, რომ შეიტანეს. მაგრამ ამას აქვს ერთი "მაგრამ" (აი, თითქმის ყველა დადებითზე რაღაცა უარყოფითებს ვამბობ): გათავისუფლებულია იმპორტი, მაგრამ დღგ-ისაგან არაა გათავისუფლებული მიწოდება. მიწოდებას თუ არ გავათავისუფლებთ, უბრალოდ, ეს თესლი, რომელიც ისედაც ძვირია, კიდევ უფრო ძვირდება. თანაც ასეთი მიდგომა საერთოდ აზრს უკარგავს იმპორტის გათავისუფლების ეფექტს. გათავისუფლება მიზნად უნდა ისახავდეს მიწოდებული თესლის გაიაფებას (უფრო სწორად, არ გაძვირებას). ხორბლის, ისევე როგორც სხვა კულტურების, მოსავალი ჩვენთან იმიტომ არის დაბალი, რომ გლეხი ვეღარ ყიდულობს თესლს. ის ძირითადად იყენებს მის მიერ მიღებული მოსავლიდან არჩეულ მასალას. ეს თესლი არაა. მისი თვისებები იკარგება და თანდათანობით მოსავლიანობაც მცირდება.

ეს არის სულ ის დადებითი, რომელიც მე ვნახე და თქვენი ჟურნალიდან მინდა ერთი განცხადება გავაკეთო: მხოლოდ ამ დადებითი მომენტებისათვის ახალი კოდექსის შექმნა არავითარ საჭიროებას არ წარმოადგენდა!

- ანუ საკმარისი იყო არსებულში ცვლილებების შეტანა?

- რასაკვირველია, ცვლილებებით კოდექსში ყველაფერი ამის ასახვა შეიძლებოდა. არ შეიძლება ყოველ 4-5 წელიწადში ვცვალოთ კოდექსები. კოდექსი ძალიან სტაბილური უნდა იყოს; ეს არის ძალიან რთული და ძალიან დიდი დოკუმენტი და გადასახადის გადამხდელმა ნომრებიც კი იცის ზეპირად იმ მუხლებისა, რომლებიც მას სჭირდება. არადა, კოდექსს ყოველ 4 წელიწადში ერთხელ ცვლიან. ახლა თავიდან უნდა ისწავლოს ახალი კოდექსი. ის ნორმები გადაადგილდა, სადღაც სხვაგან ზის. მაგალითად, ფიზიკურმა პირმა იცოდა, რომ საშემოსავლო გადასახადისგან გათავისუფლება რეგულირდება 168-ე მუხლით, ახლა 168-ე მუხლში სულ სხვა რამ წერია. ახლა უნდა ეძებოს, სად არის ეს გათავისუფლება სხვაგან. ეს გარკვეულ სირთულეებთანაა დაკავშირებული და თუ რაღაც რადიკალურ ცვლილებებს არ ვაწარმოებთ, ახალი კოდექსის შექმნა საჭირო არ არის. ეს მარტო კოდექსს არა, ნებისმიერ კანონს ეხება.

ახლა გადავიდეთ შენიშვნებზე. დავიწყოთ შინაარსობრივი შენიშვნებით.

- რას ნიშნავს შინაარსობრივი შენიშვნები?

- შინაარსობრივ შენიშვნაში ვგულისხმობ, რომ კოდექსში მოტანილ ნორმებს შინაარსობრივად არ ვეთანხმები.

- ბევრია ასეთი ნორმა?

- საკმაოდ ბევრია. აქ შევჩერდეთ ზოგიერთ მათგანზე, თანაც გამსხვილებულ შენიშვნებზე. მაგალითად, პირველი ასეთია: კოდექსის ძირითად ტექსტში მითითებულია სამომავლო ნორმები, რომლებიც შესაძლოა ამოქმედდეს მხოლოდ 2014 წლიდან. ასეთი ნორმები ან პოლიტიკური განცხადების, ან ელემენტარული ტყუილის შთაბეჭდილებას ტოვებს და შესაბამისად, მათი კანონში ჩაწერა მიუღებელია. ფაქტობრივად, საქმე გვაქვს 2011 წლის 1 იანვრიდან გადასახადების ზრდასთან და არა გადასახადების ლიბერალიზაციასთან. მაგალითად, კოდექსში წერია, რომ ფიზიკური პირის დასაბეგრი შემოსავალი იბეგრება 15%-ით; ტყუილია!

- რატომ?

- იმიტომ, რომ კოდექსის გარდამავალ დებულებაში წერია, რომ 2011-დან 2013 წლამდე გადასახადი შეადგენს 20% ს; 2013-დან 2014 წლამდე იქნება 18%. დამთავრდა! ესე იგი, ეს ნორმა (15%), რომელიც ძირითად ტექსტშია მითითებული, მხოლოდ 2014 წლიდან ამოქმედდება (ძირითად ტექსტში ამ შემთხვევაში უნდა ეწეროს, რომ გადასახადი შეადგენს 20%-ს). ვინ უშლის საქართველოს მთავრობას ან საქართველოს პარლამენტს, რომ ის ნორმა იმ წელს მიიღოს, როდესაც ამის აუცილებლობა დადგება?! მაგრამ სამწუხაროდ დღეს მოქმედ კოდექსშიც ასეთივე სამომავლო ნორმებია ჩაწერილი. დღეს მოქმედ კოდექსშიც წერია, რომ საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი 15%-ია. თუმცა იქვე წერია მერე, ისევე გარდამავალ მუხლში (ტექნიკა იგივეა, ტყუილი წერია აქაც), რომ 2011 წლიდან საშემოსავლო გადასახადი იქნება 18%. დააკვირდით, რა ხდება! ეს ხომ კანონია, დღეს ხომ მოქმედებს ეს კანონი. ესე იგი, მე ვემზადებოდი იმისათვის, რომ 2011 წლიდან იქნებოდა 18%-იანი გადასახადი. ახლა შემიცვალეს და გახდა 20%-იანი, ანუ გაიზარდა გადასახადი! თუ დღეს მოქმედი კოდექსში შეტანილი "დაპირებები" (და არა ნორმები) შეცვალეს, რა გარანტიაა, რომ ახალ "დაპირებებს" არ შეცვლიან? კიდევ გეტყვით. კოდექსში წერია, რომ დივიდენდები იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თანხის 0%-იანი განაკვეთით, ანუ 0%-ია (ჯერ ერთი, რატომ არის 0% და რატომ გათავისუფლებაში არ არის, იქნებ ვინმემ აგვიხსნას?). დღევანდელ კოდექსშიც ასე წერია. სინამდვილეში, არც ერთში წერია სწორი და არც მეორეში, რადგან გარდამავალ მუხლებში ასევე წერია, რომ ჯერ არის 5%-იანი განაკვეთი, მერე იქნება 3%-იანი და 2014 წლიდან იქნება 0%. ზუსტად იგივე მიდგომაა პროცენტების დაბეგვრასთან. პროცენტები იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თანხის 0%-იანი განაკვეთითო, წერია. ასეთივე ნორმები არის როიალტთან დაკავშირებით და საიჯარო მომსახურების თანხებთან დაკავშირებით. ესე იგი, ამ სფეროში ყველგან იზრდება გადასახადი. ესე იგი, 2011 წლიდან, ლიბერალიზაციის მაგიერ, ჩვენ გვექნება გაზრდილი გადასახადები, იმასთან შედარებით, რაც დღეს მოქმედ კანონშია. ერთ-ერთ შეხვედრაზე ფინანსთა მინისტრის მოადგილემ გლობალური ფინანსური კრიზისით ახსნა ის, თუ რატომ იზრდება გადასახადები. არადა, ჯერ ამბობდნენ, რომ ამ გლობალურ კრიზისს საქართველოზე მაინცდამაინც არ უმოქმედიაო, მაგრამ მე სხვა რამეს ვამბობ: დაწერეთ დღეს ის ნორმა, რა ნორმაც არის! დაწერეთ, რომ 20%-ია დღეს საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი და როდესაც მოვა 2013 წელი, მერე შეიტანეთ ცვლილება. კიდევ ვიმეორებ, ვინ უშლით, რომ შეიტანონ ეს ცვლილება, მით უმეტეს, რომ 2014 წელს უკვე ახალი ხელისუფლება იქნება? შესაძლოა, არჩევნებში ისევ ამ ხელისუფლებამ გაიმარჯვოს, მაგრამ ახალი ხელისუფლება რომ მოვიდეს, რა, ის ვალდებულია ამ ხელისუფლების დაპირებები შეასრულოს?! მას ხომ შეიძლება სხვა პროგრამა ჰქონდეს? ეს ხომ დაპირებაა, რომ ასე გავაკეთებო! დღეს მოქმედ კოდექსში რაც გიწერია, იმას არ ასრულებ და მე რა ვიცი, 2013 წელს რას გააკეთებ?! 2014-ში საერთოდ არ ვიცი, რას გააკეთებს ახალი მთავრობა. ამიტომ, სამომავლო ნორმების კოდექსში ჩაწერა საერთოდ მიუღებელი პრაქტიკაა. ის პირველ რიგში პრობლემებს უქმნის გადასახადის გადამხდელს. ძირითად ტექსტში რომ წერია, 15%-ია საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთიო, რატომ უნდა ეძებოს გადამხდელმა გარდამავალ მუხლში, რამე ხომ არ არის სხვანაირად შეცვლილიო?!

ახლა მეორე: მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის მისანიჭებლად აუცილებელი, კოდექსით განსაზღვრული, ერთობლივი შემოსავლების მაქსიმალური ზღვარი (30 და 100 ათასი ლარი) ძალზე მცირეა და ვერ მოიტანს იმ შედეგს, რასაც მთავრობა ვარაუდობს - მცირე ბიზნესის განვითარებას. წლის განმავლობაში 30 ათასი ლარის ერთობლივი შემოსავალი არის ძალიან ცოტა. პრაქტიკულად, აქ არაფერი შეცვლილა იმასთან შედარებით, რაც დღეს მოქმედ კოდექსშია. მოქმედი კოდექსით საშემოსავლო გადასახადისაგან გათავისუფლებულია ფიზიკური პირი, რომელიც დაქირავებით შრომას არ იყენებს და გარკვეულ საქმიანობას ეწევა. ოღონდ იქ ჩამოწერილია რაღაც საქმიანობები, რომლებსაც ეხება ასეთი გათავისუფლება. ახალ კოდექსში ეს ჩამონათვალი ამოიღეს (სხვათა შორის, კარგია, რომ ამოიღეს, რადგან ზოგიერთ შემთხვევაში იქ სრული უაზრობები წერია) და ჩაწერეს, რომ მეწარმე, რომელიც ეწევა ნებისმიერ საქმიანობას, თუ ის ხვდება 30 ათას ლარიან ერთობლივ შემოსავალში, მიკრობიზნესის სტატუსი ენიჭება და ის საშემოსავლო გადასახადისაგან თავისუფლდება. ასე რომ, პრაქტიკულად, ის ნორმა უფრო დაიხვეწა. მეტი არაფერი გაკეთებულა. ეს 30 და 100 ათას ლარიანი ნორმა (მცირე ბიზნესისათვის) ერთობლივ შემოსავალში არის ძალიან დაბალი. 100 ათასი ლარი ერთობლივ შემოსავალში, ეს არის 300 ლარი ერთობლივი ბრუნვა დღეში, ანუ 300 ლარი რომ ივაჭროს მეწარმემ ყოველდღე. თუ გამოაკლებთ ხარჯებს და დააკვირდებით, ამ 300 ლარიდან მოგება რამდენი რჩება, დავალთ მიზერზე და მაშინ ის 3%, რომელზეც ზემოთ ვილაპარაკე (ბაზრობებზე მოვაჭრეთათვის და 5% ბაზრობების გარეთ მომუშავეთათვის), ძალზე მაღალი, საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში 10-20%-ის ტოლი იქნება. თუ გახსოვთ, პროექტში ერთობლივი შემოსავალი 200 ათასი ეწერა და ეს 200 ათასი კიდევ რაღაცას ნიშნავდა. 30 ათასის გადიდებას ვითხოვდით, არც ის გადიდდა და ეს 200 ათასი ისევ ისე 100 ათასამდე ჩამოვიდა. ალბათ, ვიღაცამ უნდა ახსნას, ან რატომ იყო ის 200 ათასი (რაღაცა გაანგარიშებას ხომ ემყარებოდა?) და რა შეიცვალა მას შემდეგ, რაც ეს პროექტი გამოქვეყნდა, რომ ეს 200 ათასი ისევ 100 ათასი გახდა? ეს გაუგებარია.

რასაკვირველია, დღგ-სთან დაკავშირებით იგივე შენიშვნაა. არ შესრულდა დღგ-ისათვის დაწესებული 100 ათასიანი ბრუნვის 200 ათასამდე გაზრდა. 200 ათასიანი ბრუნვა კარგი იყო; ისევ ისე დაბრუნდნენ 100 ათასიან ბრუნვაზე, რაც ასევე გაუგებარია. ან არასწორ გაანგარიშებას ემყარებოდა ის 200 ათასი, ან ეს არის გაუმართლებელი.

- რით იყო უკეთესი 200 ათას ლარიანი ზღვარის დაწესება 100 ათასის ნაცვლად დღგ-ის გადამხდელად სავალდებულო რეგისტრაციისთვის?

- დღგ-ის გადამხდელისათვი 100 ათას ლარიანი ზღვრული ბრუნვა არის პატარა. სხვათა შორის, პირველი კოდექსის პროექტი რომ შემოვიდა პარლამენტში, დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციისათვის სავალდებულო ნორმად 10 ათასი ლარი ეწერა, რაზეც პარლამენტში ძალიან წინააღმდეგი წავედით და 3 ათასი მივიღეთ; იმიტომ შევამცირეთ, რომ მაშინ სულ სხვა სიტუაცია იყო. მაგალითად, პარლამენტის წევრს 145 ლარი ჰქონდა ხელფასი. დღეს 3 ათასზე მეტი აქვს. ანუ მაშინ ის 10 ათასიანი ბრუნვა ძალიან დიდი იყო; თუმცა მერე, როცა ახალი კოდექსი მიიღეს, 10 ათასმა აზრი დაკარგა, უკვე ყველა გადამხდელი ხდებოდა და მაშინ ზღვარი აწიეს 100 ათასამდე. ახლა კიდევ შეიცვალა სიტუაცია, 100 ათასი მოძველებული ნორმაა; უკვე თანამედროვე ეკონომიკური პირობების განვითარების შესაბამისად ეს ნორმა უფრო მეტი უნდა იყოს. თუმცა, ვისაც უნდა (ჩვენ ხომ გვაქვს ნებაყოფლობითი რეგისტრაცია), შეუძლია ნებაყოფლობით რეგისტრაცია გაიაროს და გახდეს დღგ-ის გადამხდელი ნებისმიერი ბრუნვის შემთხვევაში.

- თუ მისთვის მომგებიანია...

- დიახ, იმიტომ რომ თუ მას სურს თავისი პროდუქცია დღგ-ს გადამხდელებს მიყიდოს, ისინი არ იყიდიან იმ პირისაგან, რომელიც დღგ-ის გადამხდელი არ იქნება. მაგრამ ვისაც ასეთი პრობლემები არ ექნება, მას რაღაზე ვახრჩობთ?!

წეღან გითხარით, რომ იზრდება გადასახადები. ეს მხოლოდ საშემოსავლო გადასახადს როდი ეხება. შემოდის აქციზი მობილური კომუნიკაციების სამსახურის გაწევაზე, რაც ახალია და ხელს შეუწყობს ფასის გაზრდას ამ მომსახურებაზე, რომელიც ჩვენთან ისედაც მაღალია.

კიდევ ერთი, არარეზიდენტების მიერ საერთაშორისო გადაზიდვების სატრანსპორტო მომსახურებისათვის მიღებული შემოსავლების დაბეგვრა 4%-დან 10%-მდე იზრდება. სად არის 10%, იცით? აშშ-ში, რომელსაც დღგ საერთოდ არა აქვს. ასევე არის რუსეთში, რომელსაც თავისი პოლიტიკა აქვს. ჩვენთან ეს 4%-იც ძალიან დიდ პრობლემებს უქმნის ადგილობრივ გადამზიდველებს, რადგან მათ ურთიერთობა აქვთ ამ არარეზიდენტებთან საერთაშორისო გადაზიდვებში.

შემდეგ, ძალიან კარგია, რომ საშემოსავლო გადასახადისაგან თავისუფლდება სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას დასახიჩრებული ან/და დაინვალიდებული საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მოსამსახურისათვის ან სამხედრო მოსამსახურისათვის, აგრეთვე დაღუპვის შემთხვევაში, მათ ოჯახზე (მემკვიდრეზე) დამქირავებლის მიერ გაცემული დახმარება. ასეც უნდა იყოს. მაგრამ მე მგონია, ასეთი შეღავათი უნდა გავრცელდეს ყველაზე, ვინც დასახიჩრდება ან დაიღუპება სამუშაო ადგილზე. გაუგებარია, თუ სამრეწველო საწარმოში ან სხვა ნებისმიერ სფეროში პირი დასახიჩრდება და ამის გამო დახმარებას მიიღებს, ის უნდა დაიბეგროს?!

კოდექსის მიხედვით, "მცირე ბიზნესის დასაბეგრი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული ერთობლივი შემოსავლებისაგან, გარდა ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლებისა". "გარდა" რას ნიშნავს, გაუგებარია, ვინაიდან მცირე ბიზნესის სტატუსი ეძლევა მხოლოდ ფიზიკურ პირს, რომლის ყველა შემოსავალი ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლებად განიხილება. მას მოგება არა აქვს და ეკონომიკურ საქმიანობას რომ ეწევა, რა შემოსავალსაც მიიღებს, ის განიხილება როგორც მისი ხელფასი. ხელფასის გარდა არაფერი არ იქნება. ამიტომ ეს ჩანაწერიც არასწორია.

არ ვარგა ნორმა, რომელიც ამხანაგობებზე შემოდის, კერძოდ, თუ ამხანაგობიდან ამხანაგობის წევრი ქონებას გაიტანს, მაშინ ის დღგ-თი დაიბეგრება. ვთქვათ, 3 პირმა ამხანაგობა შექმნა და სახლი ააშენა. როცა 3 ბინას ამხანაგობიდან გადაიფორმებენ თავიანთ სახელებზე, ამ დროს ეს ჩაითვლება მათზე ამხანაგობიდან მიწოდებად და დღგ-თი იბეგრება; მაგრამ თუ ეს პირები ცალ-ცალკე ააშენებენ (ამხანაგობას არ შექმნიან), მაშინ - არ იბეგრება. არ ვარგა!

ძალიან გაუგებარია, რა პოლიტიკას აწარმოებს მთავრობა იმპორტის, ანუ ყოფილი საბაჟო გადასახადის სფეროში. როგორც ცნობილია, საბაჟო გადასახადს აქვს თავისი სპეციფიკური ფუნქცია - შიდა ბაზრის დაცვა. სხვა ფუნქცია ამ გადასახადს არა აქვს. აქედან გამომდინარე, როცა ჩვენ გვქონდა საბაჟო გადასახადის დიდი მრავალფეროვნება განაკვეთების დიფერენცირების ხარჯზე, პრობლემები იყო გადასახადის გადამხდელებთანაც და საერთაშორისო ორგანიზაციებთანაც. რასაკვირველია, ეკონომიკურად გამართლებული არ არის, როცა დაუსაბუთებლად იცავ შენს არაკონკურენტულ ბაზრს, რაღაც გაუმართლებელ კომფორტულ გარემოს უქმნი შენს მწარმოებელს; თუმცა, ქართველი ეკონომისტები და ქართველი მეწარმეები ფიქრობდნენ, რომ გარდამავალი პერიოდის განმავლობაში საქართველოს შიდა ბაზარს სჭირდება დაცვა, მით უმეტეს, რომ ამ მეთოდს მიმართავს მრავალი, მათ შორის მაღალგანვითარებული ქვეყნებიც. მიუხედავად ამისა, დიდი წინააღმდეგობის შემდეგ მთავრობამ ძალიან კატეგორიულად მოითხოვა და თითქმის ყველა საბაჟო გადასახადი გაუქმდა. ძალიან დიდი ბრძოლით ძლივს მოხერხდა სოფლის მეურნეობის პროდუქციაზე საბაჟო გადასახადის შენარჩუნება. ვნახოთ, ახალი კოდექსით რა იბეგრება. გასაგებია, როდესაც ბეგრავ ბოსტნეულს, რაღაცა ხილს; მაგრამ რას ემსახურება ბანანის, პაპაიას, ხილის სხვა ანალოგიური სახეების იმპორტის დაბეგვრა, რომლებიც საქართველოში არ იწარმოება?! ეს არის გაუგებარი. ბაზარს ამით ვერ ვიცავთ. თუ ეს განპირობებულია საბიუჯეტო შემოსავლების ზრდის აუცილებლობით, მაშინ ეს არის სხვა გადასახადის, მაგალითად აქციზის ფუნქცია და არა საიმპორტო გადასახადისა.

ასევე გაუგებარია იმპორტის გადასახადით დაბეგვრა ზოგიერთი სხვა საქონლისა (მარილი, პლასტმასის ნაწარმი, ზედაპირულად აქტიური ნივთიერებები, აბაზანები, საოჯახო ნივთები, სასკოლო და საკანცელარიო საქონელი, კაბელები და სხვა), რომლებიც არ იწარმოება საქართველოში. მაშინ რა ბაზარს ვიცავთ? ეს ერთი; მეორეც, ეს პროდუქცია საქართველოში იმპორტირდება ძირითადად რუსეთიდან, თურქეთიდან და უკრაინიდან. მათთან ჩვენ გაფორმებული გვაქვს ხელშეკრულებები თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ, რაც გამორიცხავს ამ ქვეყნებიდან საქონლის იმპორტის დაბეგვრას იმპორტის გადასახადით. ჩვენ ახლა რუსეთის საწარმოებს, თურქეთის საწარმოებს ვიცავთ ევროპისა თუ აზიის იმ ქვეყნების საწარმოთა კონკურენციისაგან, სადაც ჩვენ არ გვაქვს გაფორმებული თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებები. მეორეა, რომ ამით ვაზარალებთ ჩვენს მომხმარებელს, რომელიც შედარებით დაბალ ფასს უნდა იხდიდეს იმ ნაწარმში, რომელიც, დავუშვათ, აზიიდან თუ ევროპიდან შემოდის.

- თქვენ ბრძანეთ, იმპორტის გადასახადით კი არა აქციზით დავბეგროთო. მომხმარებლისთვის რა მნიშვნელობა აქვს, რომლით დაიბეგრება ეს საქონელი, მან თანხა ხომ მაინც უნდა გადაიხადოს?

- მომხმარებლისთვის ნამდვილად ასეა. მაგრამ თუ მთავრობა გადაწყვეტს, რომ საბიუჯეტო შემოსავლები გაზარდოს, თუ ამას ეთანხმება პარლამენტი და მთელი საზოგადოება, მაშინ ამის გზა არის დავუშვათ აქციზის შემოღება. მაგრამ როცა ამას საბაჟო გადასახადით აკეთებ, შენ ამით გარკვეულ საგარეო პოლიტიკასაც აყალიბებ (მაგალითად, ხელს უწყობ რუსეთს და ჩაგრავ საფრანგეთს).

დღეს მოქმედი კოდექსით, ქონების გადასახადისგან გათავისუფლებულია ოჯახები, რომელთა წლიური შემოსავალი 40 ათას ლარს არ აღემატება. ეს ნორმა ახალშიც გადადის. როგორც დღგ-ისათვის ის 100 ათასი ლარი არის მოძველებული ნორმა, ასევე ამ გადასახადისთვის 40 ათასია მოძველებული ნორმა. დღეს უკვე სხვა სიტუაციაა, ვიდრე 2005 წლის 1 იანვარს იყო, ამიტომ ეს 40 ათასიანი ზღვარი უნდა გაიზარდოს.

აი, ეს არის ძირითადად ის, რაც მე შინაარსობრივად არ მომწონს ახალ კოდექსში.

- გადავიდეთ მეთოდოლოგიურ შენიშვნებზე...

- დავიწყოთ იმით, რომ კოდექსის მიხედვით გადასახადის სახეებია საერთო-სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი გადასახადები. მაშინ რა არის: დღგ, საშემოსავლო გადასახადი, მოგების გადასახადი? ნაირსახეობებია? ე.ი. კოდექსში გადასახადების კლასიფიკაცია არ არის სწორად გაკეთებული.

კოდექსში საერთოდ არ არის განმარტებული, რა არის: დღგ, აქციზი, საშემოსავლო გადასახადი. კოდექსის ნებისმიერმა წამკითხველმა ხომ უნდა იცოდეს, რა განსხვავებაა დღგ-სა და აქციზს შორის!

მითითებულია, რომ "სპეციალური სავაჭრო ზონის ტერიტორიაზე: ბ) გადაიხდევინება მხოლოდ ამ კოდექსით გათვალისწინებული გადასახადები; გ) გადაიხდევინება გადასახადები მხოლოდ ამ კოდექსით განსაზღვრული წესით". ეს კონსტიტუციური ნორმებია! კონსტიტუციაშიც წერია და ამ კოდექსის დასაწყისშიც, რომ არ შეიძლება ვინმესთვის ისეთი გადასახადის გადახდის დაკისრება, რომელიც ამ კოდექსში არ წერია. ეს ნორმები არ არის სპეციფიკური "სპეციალური სავაჭრო ზონისათვის" და მათი აქ მოტანა არ არის საჭირო.

კოდექსში ხშირ შემთხვევაში ცალკეული გადასახადებისაგან გათავისუფლებულია ისეთი რამ, რაც ამავე კოდექსით არ იბეგრება, ანუ არ წარმოადგენს დაბეგვრის ობიექტს!

- ეგ როგორ?

- მაგალითად, მოგების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტი არის დასაბეგრი მოგება. დასაბეგრი მოგება კი არის შემოსავლებს მინუს ხარჯები. წერია, რომ მოგების გადასახადისგან თავისუფლდება: ორგანიზაციის მიერ მიღებული გრანტები, საწევრო შენატანები და შემოწირულობები. ეს არ არის მოგება! იგივე გრანტი მოგება კი არა, შემოსავალია, მოგება არ არის, ვინაიდან ამ გრანტებს შეიძლება გამოაკლდეს ხარჯები. აი, ის უნდა გაათავისუფლო, რაც მერე დაგრჩება.

წერია, "თავისუფლდება მიღებული შემოსავალი", "თავისუფლდება ლიზინგით გაცემიდან მიღებული შემოსავალი", "თავისუფლდება უსასყიდლოდ გაწეული მომსახურების ღირებულება", "თავისუფლდება ფასიანი ქაღალდების რეალიზაციიდან მიღებული მოგება". ფასიანი ქაღალდების რეალიზაციიდან მოგება კი არა, შემოსავალი მიიღება და შემოსავალი არ არის ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი. ასეთი მაგალითი ბევრია. ეს არის მეთოდოლოგიურად არასწორი. თუ უნდათ, რომ ეს შემოსავლები დაბეგვრიდან გამოიტანონ, მაშინ ისინი უნდა აესახათ მუხლში "ერთობლივ შემოსავალში არ შეიტანება". ამ შემთხვევაში აქედან მიღებული შემოსავლები, თავისთავად არ მოხვდება მოგებაში და შესაბამისად გათავისუფლებაც არ დასჭირდება.

ახლა აქციზი: აქციზით დაბეგვრის ობიექტი არის აქციზური საქონლის მიწოდება, იმპორტი, ექსპორტი. კოდექსით გათავისუფლებულია "ფიზიკური პირის მიერ საკუთარი მოხმარებისათვის წარმოებული ალკოჰოლური სასმელები". ფიზიკურმა პირმა კი არა, საკუთარი მოხმარებისათვის იურიდიულმა პირმაც რომ აწარმოოს, სასმელი საერთოდ არ იბეგრება. იბეგრება მისი მიწოდება (გაყიდვა). თუ არ გაყიდა, საწყობში რამდენიც გინდა ჰქონდეს მას სასმელი, ის არ იბეგრება. ფიზიკურმა პირმა თავისთვის აწარმოა, მერე გამოიტანა ბაზარში და გაყიდა. ის უნდა დაბეგრო, მიუხედავად იმისა, რომ საკუთარი მოხმარებისათვის აწარმოა. ამიტომ აქ უნდა ეწეროს, რომ "თავისუფლდება მიწოდება", თუ ასეთი გათავისუფლება არის მიზანშეწონილი.

კოდექსში წერია, რომ "აქციზიდან თავისუფლდება ელექტროძრავიანი სატრანსპორტო საშუალებები". საერთოდ, სატრანსპორტო საშუალება (ელექტროძრავიანი იქნება თუ სხვანაირძრავიანი) არ იბეგრება და ამდენად, არც შეიძლება მისი გათავისუფლება. მისი იმპორტი შეიძლება გაათავისუფლო, ვინაიდან ის იბეგრება, თორემ სატრანსპორტო საშუალება თავისთავად არ იბეგრება.

კოდექსში მითითებულია: "მოსაწევი (ჩიბუხის) თამბაქო თავისუფლდება აქციზური მარკების ნიშანდებისაგან". თვითონ ამ კოდექსით არის შემოღებული, რაზე უნდა დაეკრას მარკები. თამბაქოზე მარკას რომ ვერ დააკრავ, ყველამ იცის! მე მგონი, ეს არის დაუკვირვებლად გაკეთებული ჩანაწერი.

185-ე მუხლს ჰქვია "დასაბეგრი ოპერაციის, აქციზური საქონლის იმპორტისა და აქციზური საქონლის ექსპორტის თანხის განსაზღვრა". თანხის კი არა, უნდა იყოს განაკვეთის განსაზღვრა. თანხა ექსპორტისა თუ იმპორტისა ეს არის განაკვეთი გამრავლებული რაოდენობაზე. აქ სათაურში წერია თანხა და მერე წერია, თანხა ლითონის ჯართისათვის წონით განისაზღვრებაო. არადა, წონით თანხა კი არა, განაკვეთი განისაზღვრება. წონის მიმართ მიყენებული არის განაკვეთი, რომ 1 ტონა ჯართზე არის ამდენი გადასახდელი, ალკოჰოლურ სასმელებზე კი მოცულობით - მითითებულია, რომ 1 ლიტრზე არის ამდენი და ა.შ.

184-ე მუხლის სათაურში მითითებულია "დასაბეგრი ოპერაცია, დასაბეგრი ოპერაციის დრო". ტექსტში არის დრო და დაბეგვრის ობიექტი, დასაბეგრი ოპერაცია კი ტექსტში არ წერია!

ახლა მოდით, რამდენიმე ტერმინოლოგიურ შენიშვნას გეტყვით. აი, მაგალითად, კოდექსში პარალელურად და ერთნაირი მნიშვნელობით, განმარტების გარეშე გამოიყენება ცნებები: "ამ კოდექსის მიზნებისათვის", "საგადასახადო კანონმდებლობის მიზნებისათვის", "საგადასახადო მიზნებისათვის", "გადასახადებით დაბეგვრის მიზნებისათვის". კოდექსი არ არის მხატვრული ნაწარმოები. ეს არის ნორმების კრებული, კანონი და მასში სხვადასხვა შინაარსს სხვადასხვა ტერმინი, ხოლო ერთნაირ შინაარსს ერთნაირი ტერმინი სჭირდება.

წერია: "მომსახურების გაწევა" და მერე წერია "მომსახურების მიწოდება". ჯერ ერთი, თუ დაწერე რომ გაწევა არის, მიწოდება არ უნდა იყოს და მეორეც, "მომსახურების მიწოდება" ქართულადაც არ არის სწორი. მომსახურების მიწოდება არ შეიძლება. ზოგან წერია "ხვედრითი წონა", ზოგან "ხვედრითი წილი". "ხვედრითი წილი" საერთოდ არასწორია. "ხვედრი" და "წილი" ერთი და იგივე შინაარსისაა. "ხვედრითი წონა" არის სწორი. წერია "პარტნიორი" და წერია "მოწილე". "მოწილე" - ასეთ ცნებას ჩვენი კანონმდებლობა არ იცნობს. ერთი და იგივე მნიშვნელობით არის გამოყენებული "ფასი", "საფასური" და "ღირებულება". ეკონომიკაში "საფასური" საერთოდ არ გამოიყენება. "ფასი" კი არის ღირებულების ფულადი გამოხატულება. თუ შენ გინდა, რომ "ფასი" და "ღირებულება" ერთი და იგივე იყოს, ან ერთი იხმარე და ან მეორე.

შემოვიდა ასეთი ტერმინი, "სატარიფო ღირებულება". ეს არის "საბაჟო ღირებულების" შესატყვისი. "ტარიფი" რა არის, იცით? ტარიფი არის მომსახურების ფასი. ანუ "სატარიფო ღირებულება" გამოვიდა ფასის ღირებულება.

ერთნაირად იხმარება "მარკირება" და "ნიშანდება". "ნიშანდება" ქართულია, "მარკირება" უცხოური. კი, ბატონო, რადგან მარკა გაქვს და გინდა "მარკირება", გამოიყენე "მარკირება" და მაშინ "ნიშანდებას" ნუღარ იყენებ. თორემ წერია ასეთი რაღაცა: "მარკირებას დაქვემდებარებული პროდუქციის ნიშანდება".

არის "იმპორტირებული" და არის "იმპორტში მოქცეული". გესმით?!

ახლა მომსახურება: მომსახურებად ითვლება საქმიანობა, რომელიც არ არის საქონლის მიწოდებაო, ასე წერია. სწორია? ნებისმიერი საქმიანობა მომსახურებაა? ჩვენ ახლა ვსაუბრობთ, ვსაქმიანობთ ხომ რაღაცას. ესე იგი, ეს ყოფილა მომსახურება! აქ ასე წერია, თუ საქონლის მიწოდება არ არის, ყველაფერი მომსახურებააო. მერე თითქოს უფრო "უკეთესად" არის განმარტებული, ნახეთ: "მომსახურების გაწევად ითვლება სხვა პირისათვის მისივე ნებით, კომპენსაციის მიზნით ან უსასყიდლოდ ისეთი მოქმედების შესრულება, რომელიც არ არის საქონლის მიწოდება". მომსახურება "მისივე ნებით" კი არა, "მისივე თხოვნით" უნდა იყოს. საერთოდ ორი განმარტება ერთი და იგივე ცნებისა კოდექსში არ უნდა იყოს. ასეთი "მარგალიტები" მრავლადაა ჩაწერილი.

წერია: "ხელფასის ან ნატურალური ფორმით ანაზღაურება". ამ დროს, ხელფასი არის ანაზღაურება ნებისმიერი სახით, გინდა ფულით და გინდა ნატურით. ანუ ხელფასი თვითონ მოიცავს როგორც ფულად, ისე ნატურალური ფორმით ანაზღაურებას. თვითონ უწერიათ, კერძოდ, "დაქირავებით მომუშავე ფიზიკური პირი ამ კოდექსის მიზნებისათვის იწოდება დაქირავებულად, პირი, რომელიც ანაზღაურებს ასეთი ფიზიკური პირის მიერ შესრულებულ სამუშაოს – დამქირავებლად, ხოლო ასეთი ანაზღაურება – ხელფასად".

"კლასიფიკაცია" გაიგივებულია "გარდაქმნასთან". ნახეთ, რა წერია: "არ შეიძლება იჯარას შეეცვალოს კლასიფიკაცია და მოხდეს მისი გარდაქმნა ლიზინგად". კლასიფიკაცია არის რაღაც სიმრავლის დაყოფა ჯგუფებად, კლასებად, სახეებად და ასე შემდეგ. ეს ჩანაწერი კი გულისხმობს, რომ კლასიფიკაცია შეიძლება შეეცვალოს და თუ ის გარდაიქმნა ლიზინგად, თურმე კლასიფიკაცია შეეცვალა.

ახლა, უყურეთ, როგორ წერია: "გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს ისარგებლოს საგადასახადო შეღავათებით ან გათავისუფლდეს გადასახადებისაგან". აქ "ან გათავისუფლდეს გადასახადებისაგან" სრული უაზრობაა, ვინაიდან გათავისუფლება არის საგადასახადო შეღავათის ერთ-ერთი სახე.

კოდექსში გამოყენებულია განუმარტებელი და შესაბამისად, გაუგებარი ტერმინები: "გადახდის სავადომდე" (ალბათ, უნდოდათ ეთქვათ "გადახდის ვადის დადგომამდე"), "დასავარგებელი აქციზური საქონელი". მე კი ვიცი, "დავარგება" რას ნიშნავს, მაგრამ ყველამ ხომ არ იცის?! კოდექსში ხომ უნდა იყოს განმარტებული, რა არის აქციზური საქონლის დავარგება და ყველა აქციზურ საქონელს რომ არ სჭირდება დავარგება, ხომ ესეც ცხადია. ღვინოზე ან საკონიაკე სპირტზეა ხომ ლაპარაკი!

საერთოდ, საგადასახადო კანონმდებლობაში გვაქვს 2 ძირძველი ქართული ტერმინი: "დაბეგვრა" და "საბაჟო". "დაბეგვრას" იყენებენ, თუმცა განმარტებული არ არის და რაც შეეხება "საბაჟოს", ახალი კოდექსიდან ეს ტერმინი ამოაგდეს. გვქონდა "საბაჟო გადასახადი" და იმის მაგივრად შემოაქვთ "იმპორტის გადასახადი"; გვქონდა "საბაჟო ღირებულება" და ტერმინი "საბაჟო" ჯერ კიდევ სულხან-საბა ორბელიანს აქვს თავის ლექსიკონში! რა დაააშავა ამან და რატომ შემოდის "იმპორტის გადასახადი"? რას ნიშნავს, რატომაა ეს იმპორტის გადასახადი და არ არის საბაჟო გადასახადი? მესმის, რომ საბაჟო გადასახადი არ გავრცელდეს იმპორტის გარდა სხვაზე (თუ ამის ხაზგასმა გვინდა). მაგრამ დავწეროთ, რომ ეს არ იბეგრება და დამთავრდა! მაგრამ მე რუსული გავლენა მგონია. რუსეთში არის "импортные пошлины".

ასეთ ტერმინოლოგიურ და სტილისტურ უზუსტობებს მერე რაღაც უაზრო დებულებებამდე მივყავართ. აი, მაგალითად, წერია: "ექსპორტის თანხა წარმოადგენს სატარიფო ღირებულებას". ჯერ ერთი, უნდა ეწეროს, რომ ექსპორტის თანხა ტოლია სატარიფო ღირებულებისა (თუ ასე უნდათ), მაგრამ უკეთესი იქნებოდა "ექსპორტის თანხა ტოლია საქონლის საბაჟო ღირებულებისა". მაშინ გასაგები იქნებოდა.

ნახეთ, რა წერია: "საქონლის დროებითი შემოტანის თანხა ტოლია დროებითი შემოტანის სასაქონლო დეკლარაციის რეგისტრაციის დღეს ამ საქონლის იმპორტში მოქცევის შემთხვევაში, ამ კოდექსის 162-ე მუხლის პირველი ნაწილის "ა" ქვეპუნქტით განსაზღვრული იმპორტის თანხის". გაიგეთ?!

აგერ, გაგეცინებათ, საქონლის დროებითი შემოტანა და საქონლის იმპორტის დრო როგორ წერია: "საქონლის დროებითი შემოტანა ხორციელდება მაშინ, როდესაც საქონელი საგადასახადო კანონმდებლობის მიხედვით იბეგრება ან გათავისუფლებული რომ არ ყოფილიყო, დაიბეგრებოდა იმპორტის გადასახადით". ზუსტად იგივე წერია იმპორტზეც:

"საქონლის იმპორტი ხორციელდება მაშინ, როდესაც საქონელი საგადასახადო კანონმდებლობის მიხედვით იბეგრება, ან გათავისუფლებული რომ არ ყოფილიყო, დაიბეგრებოდა იმპორტის გადასახადით".

კოდექსში კონსტიტუციის საწინააღმდეგო ნორმებიც არის. მაგალითად, მაშინ როდესაც ადგილობრივი თვითმმართველობის ფუნქცია არის ადგილობრივი გადასახადების შემოღება, შემოღებისას ზღვრულ განაკვეთებს დადგენილებით საზღვრავს მთავრობა. ჩვენ გვქონდა ასე, რომ ზღვრული განაკვეთები კანონით დგინდებოდა და მერე ადგილობრივი თვითმმართველობა ამ ზღვრული განაკვეთების ფარგლებში თვითონ საზღვრავდა გადასახადის კონკრეტულ განაკვეთს. ეს იყო მიწის გადასახადზე, ქონების გადასახადზე. ახლა მიწის გადასახადზე შუაში მთავრობა ჩაემატა. ამ დროს, მთავრობას ამის უფლება არა აქვს, რადგან ეს კანონით უნდა იყოს განსაზღვრული. კონსტიტუციური ნორმით, გადასახადის ოდენობა აუცილებლად კანონით უნდა განისაზღვროს. ეს რომ სწორი არ იყოს, მაშინ შეიძლებოდა გაგვეკეთებინა ერთი ჩანაწერი, რომ ყველაფერს საზღვრავს მთავრობა. კოდექსს მთავრობა დაწერდა და დადგენილებით დაამტკიცებდა, სულ არ დასჭირდებოდა პარლამენტი.

კოდექსით სპეციალური ნორმები არის შემოღებული, საომარი ან საგანგებო მდგომარეობის დროს როგორ უნდა მოქმედებდეს კოდექსი. მე მგონი, ეს კოდექსში საერთოდ არ უნდა იყოს, რადგან ეს ისეთი მდგომარეობებია, როდესაც სახელმწიფოში სპეციალური ნორმები მოქმედებს. ამ ნორმებს მაშინ პრეზიდენტის ბრძანებულებები, დეკრეტები თუ პარლამენტის შესაბამისი გადაწყვეტილებები დაარეგულირებს და ეს გავრცელდება არა მარტო საგადასახადო კოდექსზე.

საერთოდ არ შევხებივარ იმ ნაწილს, რომელიც ამ საგადასახადო კოდექსში ყოფილი საბაჟო კოდექსიდან გადმოვიდა. არ შევხებივარ, ვინაიდან ის ძალიან სპეციფიკურია. ამ ნორმების საგადასახადო კოდექსში შესვლა არასწორად მიმაჩნია, რადგან იქ არის სხვა პროცედურული საკითხები, რომლებიც უფრო სამართალდამცავი ორგანოების კომპეტენციაა; ცხადია, ეკონომიკური საკითხიც ბევრია. თავის დროზე საბაჟო კოდექსის მიმართაც მრავლად გვქონდა სერიოზული შენიშვნები. რა იქნება, იმაზე ჯერჯერობით ვერაფერს ვიტყვი.

- ბატონო თემურ, როგორც ვიცი, თქვენ ამ დოკუმენტზე მუშაობდით, როდესაც პარლამენტში პროექტის განხილვა მიდიოდა. მაშინაც გქონდათ თქვენი წინადადებები და შენიშვნები. თუ მიაწოდეთ ისინი მთავრობას ან პარლამენტს?

- პარლამენტს მივაწოდე, საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტის აპარატში. შესაძლოა ჩემი მიწოდებულიდან ზოგიერთი გაითვალისწინეს, ყოველ შემთხვევაში რაღაც ცვლილებები ასახულია. შესაძლოა, ჩემი კი არა სხვასაც ჰქონდა ანალოგიური შენიშვნები და სხვისი გაითვალისწინეს, მაგრამ ამას რა მნიშვნელობა აქვს? მთავარია და კარგია, რომ რაღაცა იქნა გასწორებული.

- საბოლოო ჯამში, ახალი საგადასახადო კოდექსი არის თუ არა წინსვლა?

- კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რომ ჩემი შენიშვნების დიდი ნაწილი შეიძლება დღეს მოქმედი კოდექსის მიმართაც იყოს გამოყენებული. მაგრამ მე ახალი კოდექსის მიმართ იმიტომ ვლაპარაკობ, რომ როცა ახალს ვიღებთ, ძველში რაც არის ცუდი, ის უნდა გასწორდეს. რაც მთავარია, თუ რაღაც რადიკალურ ცვლილებებს არ ვახორციელებთ, ახალი კოდექსი არ უნდა მივიღოთ.

- ანუ არ ეთანხმებით ხელისუფლებისეულ შეფასებას, რომ ახალ კოდექსში 98% სიახლეა?

- რასაკვირველია, არა. აქ სიახლეები არის ძალიან უმნიშვნელო, რაც სავსებით თავისუფლად შეიძლებოდა ასახულიყო დღეს მოქმედ კოდექსში.

- ხელისუფლებისავე მტკიცებით, ამ კოდექსით ბიზნესს საქმიანობა უადვილდება...

- მნიშვნელოვანი არაფერი იცვლება. სხვათა შორის, ის ნორმები რომ დარჩენილიყო, რაც პროექტში იყო, კიდევ შეიძლებოდა რაღაცა გვეთქვა; მაგრამ ის ნორმები არ დარჩა; მეორეც, ლიბერალიზაციისაკენ უნდა წავსულიყავით და არა გადასახადების ზრდისკენ.

- არადა, ჩვენი ხელისუფლება ამაყობს, საქართველოში თითქმის ყველაზე დაბალი გადასახადებიაო...

- არ არის ეს ასე! ჯერ ერთი, დაბალი გადასახადები იყო და ახლა ამიტომ ვზრდით? შეგვეშინდა, რომ რატომაა დაბალიო? მე არ ვიცი, რატომ იყო ყველაზე დაბალი გადასახადები! თუ საშემოსავლო გადასახადზეა ლაპარაკი, ეს გადასახადი ჩვენთან 20%-ია, რუსეთში 13%. მართალია, იქ არის სოციალური გადასახადიც, მაგრამ ჩვენთან ეს გადასახადი ამ მთავრობამ სრულიად უაზროდ გააუქმა და ჯობდა არ გაუქმებულიყო.

- თქვენი აზრით, დღეს ეკონომიკური სფეროდან რა კანონის მიღებაა აუცილებელი, რაზეც ჩვენი ხელისუფლება ყურადღებას არ ამახვილებს?

- ასეთ კანონს ვერა, მაგრამ ცალკეულ ნორმებს გეტყვით. თუნდაც ახლანდელ საგადასახადო კოდექსში არის ერთი ასეთი ნორმა: ბუნებრივი დანაკარგების ნორმა. წერია, რომ თუ ბუნებრივი დანაკარგების ნორმები კომპეტენტური ორგანოს მიერ არის დადგენილი, ასეთ შემთხვევაში რესურსების დანაკლისი ბუნებრივი დანაკარგების ფარგლებში ჩაითვლება ნორმალურ მოვლენად და ამაზე არც არავინ ისჯება და ის არც იბეგრება. მაგრამ თუ ნორმა არ არის დადგენილი კომპეტენტური ორგანოს მიერ?! ჩვენ ვერაფრით მივაღწიეთ იმას, რომ საქართველოს მთავრობას თუნდაც გადაწყვეტილების დონეზე ვიღაცასთვის დაევალებინა ასეთი ნორმების შემუშავება. საბჭოთა კავშირის შემდეგ საქართველოში ასეთი ნორმები არ შემუშავებულა. არადა, ხომ ფაქტია, რომ ასეთი ბუნებრივი დანაკარგები არსებობს, მაგალითად, ბენზინი ორთქლდება, ხორბალი იპნევა, ლაქსაღებავები ფუჭდება, მინის პროდუქცია იმსხვრევა. ახალ კოდექსშიც იგივე ჩანაწერია, რომ "თუ ასეთი ნორმები დადგენილიაო". სამწუხაროდ, არ არის დადგენილი. ჩვენი მოქმედი კანონმდებლობით არც არავის ევალება, რომ დააადგინოს. ოდესღაც მაინც, ეს ვიღაცამ ხომ უნდა გააკეთოს?!

- საერთოდ, ჩვენს ქვეყანას ეკონომიკური პოლიტიკა აქვს?

- ჩვენს ქვეყანას ჰქონდა ეკონომიკური პოლიტიკის ამსახველი დოკუმენტი, საქართველოს ეკონომიკის განვითარების ინდიკატური გეგმა, რომელიც ყოველწლიურად მუშავდებოდა და გრძელვადიანი პროგნოზებიც კეთდებოდა. მის შემუშავებაში ყველა სამინისტრო და უწყება მონაწილეობდა, ოღონდ დოკუმენტი საბოლოო სახეს ეკონომიკის სამინისტროში იღებდა და ის იყო ქვეყნის ეკონომიკის განვითარების პროგნოზი. ამ დოკუმენტს კანონი არეგულირებდა. სამწუხაროდ, ეს დოკუმენტი ახლა აღარ იქმნება და კანონიც გაუქმდა. ის კი არა, ლაპარაკი იყო ეკონომიკის სამინისტროს გაუქმებაზე, ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროების შერწყმაზე და ყველაფრის განმსაზღვრელი უნდა ყოფილიყო ფინანსთა სამინისტრო. ამის მომხრე იყო ბენდუქიძე. მე რომ პარლამენტის აპარატში მივედი სამუშაოდ, მაშინ იდგა საკითხი ზუსტად ამ ინდიკატური გეგმების გაუქმებაზე. მთავრობას საკმაოდ უცნაური არგუმენტი ჰქონდა. ინდიკატური გეგმა მაინც არ სრულდება და ასეთი გეგმა რად გვინდაო! პარადოქსი ის იყო, რომ ვერავინ დაასახელებს თუნდაც ერთ ინდიკატურ გეგმას, რომელიც არ შესრულდა! ყველა ინდიკატური გეგმა სრულდებოდა, ანუ ინდიკატური გეგმის პროგნოზი მართლდებოდა. არ სრულდებოდა ბიუჯეტი და ამ ინდიკატური გეგმის გაუქმება ალბათ იმით იყო განპირობებული, რომ მთავრობა (ფინანსთა სამინისტროც) ვალდებული იყო ბიუჯეტის პროექტის ფორმირებისას ინდიკატური გეგმის პარამეტრები გაეთვალისწინებინა.

- რა გააფუჭა ამ გეგმის არარსებობამ?

- გააფუჭა ის, რომ ახლა თქვენ და არა მარტო თქვენ გიჩნდებათ კითხვა - აქვს თუ არა ქვეყანას ეკონომიკური პოლიტიკა? მე არ ვიცი, არის თუ არა გააზრებული პოლიტიკა. პოლიტიკის განმსაზღვრელი დოკუმენტი ჩვენ არა გვაქვს. ერთადერთია მთავრობის პროგრამები, რომლითაც მთავრობა შედის პარლამენტში, როდესაც მთავრობას ამტკიცებენ. თქვენ რომ აიღოთ ასეთი რამდენიმე წარდგენილი დოკუმენტი და თავზე მოაჭრათ, რომელი წელი აწერია მას, მათ ვერაფრით განასხვავებთ. იქ არ არის ციფრები, პროგნოზები, რომ ამა და ამ დონეს მივაღწევთ, მივაღწევთ ამა თუ იმ ღონისძიების განხორციელებით. არაფერი ამდაგვარი არ წერია. იქ არის ზოგადი ლოზუნგები, რომ უნდა იყოს სოციალური კეთილდღეობა, ცხოვრების დონის ამაღლება. ეგ 100 წლის მერეც რომ დაწეროთ, ასე იქნება საჭირო! ეგ პოლიტიკის განმსაზღვრელი დოკუმენტი არ არის.

- ეთანხმებით ხელისუფლების იმ მოსაზრებას, რომ ჩვენთან ბიზნესის კეთება იოლია?

- მე ბიზნესმენი არა ვარ. შესაბამისად, მაინცდამაინც კეთებაზე ვერაფერს გეტყვით, მაგრამ ერთი ვიცი, რომ ბიზნესის რეგისტრაცია ძალიან გამარტივებულია. თუმცა, ამას ყველა რომ დადებითად აღიქვამს, მე ცოტა სკეპტიკურად ვუყურებ, რადგან მაგალითად შპს-ებში საწესდებო კაპიტალი პრაქტიკულად არ არსებობს. ჩვენ როცა თავიდან მივიღეთ, შპს ს მინიმალური საწესდებო კაპიტალი 2 ათასი ლარი იყო და ესეც ძალიან ცოტად მიგვაჩნდა. მერე ეს 2 ათასი ლარი ჩამოვიდა 200 ლარზე და ახლა საერთოდ გაუქმებულია, გინდა გქონდეს და გინდა არა. ამიტომაც ძალიან მეეჭვება, დავუშვათ, ვინ ენდობა საერთაშორისო დონეზე ისეთ შპს-ს, რომელსაც საწესდებო კაპიტალი აქვს 200 ლარი, ანდა საერთოდ არა აქვს? რა ნდობა ექნება ბიზნეს-ურთიერთობებში? არ ვიცი, რამდენად საჭირო იყო, ეს რომ გაკეთებულიყო. სხვა მხრივ, ის, რომ მართლაც გამარტივდა, განცხადების დაწერაა საჭირო და უცბად შექმნი საწარმოს, ეს კარგია. თუმცა, საწარმოს შექმნა არ არის ბიზნესის კეთება. ამიტომაც ჩვენთან ძალიან ბევრი საწარმოა შექმნილი, რომელთაგანაც ძალიან ცოტა ფუნქციონირებს.

ერთი პერიოდი არასამთავრობო სტრუქტურაში ვიყავი, სადაც იდგა საკითხი იმის შესახებ, რომ რომელიღაც საწარმო სამთავრობო სტრუქტურისაგან არასწორად დაიჩაგრა და ერთადერთი გამოსავალი იყო სასამართლოში ეჩივლა. მე ამის დოკუმენტაციას ვამზადებდი. არ უჩივლეს, იმიტომ რომ ყველას შეეშინდა და ეს ერთი შემთხვევა არ ყოფილა. იყო რამდენიმე შემთხვევა, როდესაც ყველას შეეშინდა: მართალი კი ვარ, მაგრამ, რომ ვიჩივლო, მერე აღარ გამახარებენო. როცა ბიზნესმენს ეს შიში აქვს, არ ვიცი, რამდენად ადვილია მისთვის ბიზნესის კეთება. ბიზნესის კეთება მაშინ არის ადვილი, როდესაც ბიზნესმენს არაფრის ეშინია, ის თავს დაცულად გრძნობს და თუ რომელიმე სტრუქტურა (სახელმწიფო თუ არასახელმწიფო) შეეცდება მის დაჩაგვრას, მას გარანტირებული აქვს სასამართლოში თავისი უფლებების დაცვა. სხვაც არის, ამბობენ, ზოგიერთი სფერო ვიღაც-ვიღაცეების მიერ მონოპოლიზებულიაო. ხომ გაგიგონიათ, კვამლი უცეცხლოდ არ არ არსებობსო. ჩვენ ხომ არც ანტიმონოპოლიური სამსახური დაგვიტოვეს.

- ბატონო თემურ, ჩვენ მკითხველს ოპტიმიზმის არანაირ საფუძველს არ ვუტოვებთ. ნუთუ ასე უიმედო მდგომარეობაში ვართ?

- არ ვიცი. ახლა მე მხოლოდ ერთ დოკუმენტს ვუყურებ და ეს დოკუმენტი ოპტიმიზმის საფუძველს მაინცდამაინც არ იძლევა. ვერ ვიტყვი, რომ ახალი კოდექსი რამეს ძალიან აფუჭებს, მაგრამ ამ სფეროს მნიშვნელოვნად რომ ვერ აუმჯობესებს, ეს ჩემთვის ცხადია. არადა, უნდა აუმჯობესებდეს. ერთიც უნდა აღვნიშნო, კანონმდებლობა საერთოდ და საგადასახადო კანონმდებლობა განსაკუთრებით, უნდა იყოს სტაბილური და არ შეიძლება, ვისაც როდის გაახსენდება, იმ დროს შეიტანოს მასში ცვლილებები. ჩვენ ვერ მივაღწიეთ რომ კოდექსში ჩაიწეროს, რომ საგადასახადო კანონმდებლობაში წლის განმავლობაში ცვლილებების განხორციელება არ უნდა მოხდეს. ცვლილებები უკიდურეს შემთხვევაში წელიწადში ერთხელ, ახალი საბიუჯეტო წლის დაწყებასთან დაკავშირებით უნდა შევიდეს.

ესაუბრა დალი ჩიკვაიძე