კითხვა: საქართველოს რეზიდენტი ფიზიკური პირი ახორციელებს საარბიტრაჟო მომსახურებას გერმანიაში. როგორ დაიბეგრება აღნიშნული საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი 2008 წლამდე და 2008 წლიდან?

პასუხი: სსკ 166-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, საქართველოს რეზიდენტი ფიზიკური პირისთვის საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრია "დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის". 

როგორც ამ განმარტებიდან ჩანს, რეზიდენტი ფიზიკური პირის ერთობლივ შემოსავალში ჩაირთვება როგორც საქართველოში, ასევე საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიღებული შემოსავალი. ამიტომ როგორც 2008 წლამდე, ისე 2008 წლის შემდეგ ამ ფიზიკური პირის მიერ გერმანიაში საარბიტრაჟო მომსახურების გაწევით მიღებული შემოსავალი დაიბეგრება საშემოსავლო გადასახადით, მაგრამ 2008 წლამდე არ დაიბეგრება სოციალური გადასახადით (2008 წლიდან კი სოციალური გადასახადი საერთოდ გაუქმებულია), რადგან ფიზიკური პირი არ ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას საქართველოში და ამიტომ არ წარმოადგენს სოციალური გადასახადის გადამხდელს სსკ 266-ე მუხლის "გ" პუნქტის თანახმად.

ვინაიდან სსკ 281-ე მუხლის 23-ე ნაწილის "ვ" პუნქტით განსაზღვრულია, რომ 2008 წლის 1 იანვრიდან 2011 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდების მიხედვით საშემოსავლო გადასახადის 12%-იანი განაკვეთით კვლავინდებურად იბეგრება ფიზიკური პირის "სხვა ანაზღაურება, რომელიც 2007 წლის 31 დეკემბრისათვის საქართველოს კანონმდებლობით არ იბეგრებოდა სოციალური გადასახადით", ამიტომ მოცემულ შემთხვევაში როგორც 2008 წლამდე, ასევე 2008-2010 წლებში ფიზიკური პირი დაიბეგრება საშემოსავლო გადასახადის 12%-იანი განაკვეთით. გარდა ამისა, თუ ფიზიკური პირი დაიბეგრა გერმანიაშიც, მაშინ, სსკ 193-ე მუხლის მიხედვით:

"1. შემოსავალზე, რომელიც მიღებული არ არის საქართველოში არსებული წყაროდან, საქართველოს ფარგლებს გარეთ გადახდილი საშემოსავლო გადასახადის ან მოგების გადასახადის თანხები ჩაითვლება საქართველოში გადასახადის გადახდისას.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით ჩათვლილი თანხების ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს გადასახადების იმ თანხებს, რომლებიც დარიცხული იქნებოდა საქართველოში ამ შემოსავალზე ან მოგებაზე საქართველოში მოქმედი წესითა და განაკვეთებით".

კითხვა: შპს-ის 100%-იანი წილის გაყიდვისას, როცა მყიდველი ფიზიკური პირია (იურიდიული პირის მიერ შესყიდვას საგადასახადო კოდექსი განმარტავს), ითვლება თუ არა ეს შპს-ის აქტივების (ღვინის და ღვინომასალების) რეალიზაციად? საგადასახადო ითხოვს აქციზის გადასახადს.

პასუხი: შპს-ის წილის 100%-ის გაყიდვა აქციზის გადასახადით დაბეგვრის მიზნით ამ შპს-ის კუთვნილი ღვინისა და ღვინომასალების რეალიზაციად ვერ ჩაითვლება. მართალია, სსკ 213-215 მუხლები შეიცავს ბუნდოვან დებულებებს, რომელთა მიხედვითაც, შპს-ის წილის 50 პროცენტის ან მეტის გასხვისება ლიკვიდაციად, მიწოდებად ან რეორგანიზაციად განიხილება, მაგრამ ყველა ეს მუხლი არის საგადასახადო კოდექსის IX კარიდან "საშემოსავლო და მოგების გადასახადები". ამიტომაც, ამ მუხლებში რაც არ უნდა ეწეროს, ისინი შეიძლება ეხებოდეს მხოლოდ საშემოსავლო და მოგების გადასახადებს და არა - აქციზს. აქციზით დასაბეგრი ოპერაციები ჩამოთვლილია სსკ XI კარის "აქციზის" 255-ე მუხლში (გამოვტოვებთ "ე" პუნქტს, რომელიც ბუნებრივ აიროვან კონდენსატს ეხება):

"ა) მწარმოებლის მიერ საქართველოში წარმოებული აქციზური საქონლის მიწოდება ან/და საწარმოს საწყობიდან სარეალიზაციოდ გატანა;

ბ) მწარმოებლის მიერ დამკვეთის ნედლეულით საქართველოში წარმოებული აქციზური საქონლის გადაცემა დამკვეთისათვის;

გ) საკუთარი წარმოების აქციზური საქონლის გამოყენება არააქციზური საქონლის წარმოებისათვის;

დ) აქციზური საქონლის ექსპორტი".

როგორც ვხედავთ, მოცემულ შემთხვევას, თეორიულადაც კი, "ბ"-"დ" პუნქტები ვერანაირად ვერ მიესადაგება. თუმცა, მას "ა" პუნქტიც არ შეესაბამება, რადგან, ერთი მხრივ, მწარმოებელს აქციზური საქონელი არ მიუწოდებია (ამ აქციზური საქონლის მწარმოებელი და მფლობელი კვლავინდებურად არის ის შპს, ვისი 100% იანი წილიც გაიყიდა), მეორე მხრივ კი აქციზური საქონელი საწყობიდან სარეალიზაციოდ არ გასულა.
ამგვარად, აღნიშნულ შემთხვევაში აქციზის გადასახადით დაბეგვრის მცდელობა აბსურდულია. 

კითხვა: შპს-ს აქვს თუ არა უფლება მიწისძვრით ან სხვა სტიქიური უბედურებით მიღებული ზარალი გამოქვითოს საგადასახადო მიზნებისათვის?

პასუხი: შეკითხვაში დასაზუსტებელია, თუ კონკრეტულად რა ზარალი მიადგა შპს-ს. თუ განადგურდა მისი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები, მაშინ, ცხადია, მიწისძვრით ან სხვა სტიქიური უბედურებით დაზიანებული ან განადგურებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ღირებულება გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან. 

თუ განადგურდა ძირითადი საშუალებები, მაშინ შესაძლებელია რამდენიმე შემთხვევა: თუ ძირითადი საშუალებების ღირებულება უკვე გამოქვითული იყო ერთობლივი შემოსავლიდან სსკ 183-ე მუხლის მე-13 ნაწილის მიხედვით, მაშინ, ცხადია, ხელმეორედ მისი გამოქვითვა არ მოხდება; თუ არა, მაშინ გამოიქვითება მე-4 ჯგუფის ძირითადი საშუალებების (შენობა-ნაგებობების) ნარჩენი საბალანსო ღირებულება, ხოლო სხვა ჯგუფებში ძირითადი საშუალებების შემთხვევაში შესაძლებელია ორი შემთხვევა: 1) თუ ჯგუფში არცერთი ძირითადი საშუალება აღარ არის დარჩენილი, მაშინ ამ ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან; 2) თუ ჯგუფში დარჩენილია თუნდაც ერთი ძირითადი საშუალება, მაშინ ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსის ამორტიზაცია გაგრძელდება სრულ ამორტიზაციამდე (ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსის ამოწურვამდე) განადგურებული ძირითადი საშუალებების ნარჩენი საბალანსო ღირებულების მიუხედავად, ანუ - მათ გაუთვალისწინებლად.

დავამატებთ, რომ მტკიცების ტვირთი, რომ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები ან ძირითადი საშუალებები განადგურდა სტიქიური უბედურების შედეგად, ეკისრება გადასახადის გადამხდელს.

კითხვა: შვებულების ხანგრძლივობა სამედიცინო დაწესებულებაში რენტგენოლოგებზე და ფიზიოთერაპევტებზე (რადგან მავნე სამუშაოდ ითვლება), 24 სამუშაო დღე არის თუ 30?

პასუხი: საქართველოს ამჟამად მოქმედი შრომის კოდექსის (საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი) 21-ე მუხლის 1-ლი და მე-2 ნაწილების მიხედვით, "დასაქმებულს უფლება აქვს ისარგებლოს ანაზღაურებადი შვებულებით - არანაკლებ წელიწადში 24 სამუშაო დღით" და "ანაზღაურების გარეშე შვებულებით - არანაკლებ წელიწადში 15 კალენდარული დღით". გარდა ამისა, ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, "შრომითი ხელშეკრულებით შეიძლება განისაზღვროს ამ მუხლით გათვალისწინებულისაგან განსხვავებული ვადები და პირობები, რომლებიც არ უნდა აუარესებდეს დასაქმებულის მდგომარეობას".

აღნიშნულიდან გამომდინარე, სამედიცინო დაწესებულებას შეუძლია (თუმცა არ არის ვალდებული!) რენტგენოლოგებსა და ფიზიოთერაპევტებს მისცეს 30 სამუშაოდღიანი შვებულება, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში ეს აუცილებლად უნდა იყოს აღნიშნული მათთან გაფორმებულ შრომით ხელშეკრულებებში.

კითხვა: იურიდიულ პირს - შპს-ს 2007 წლის განმავლობაში შეძენილი აქვს ძირითადი საშუალებები, თითოეული დაახლოებით 4000 ლარის ღირებულების. 2007 წლის ბოლოს ამ ღირებულების ძირითად საშუალებებმა მთლიანად შეადგინა 80 000 ლარი. ძირითადი საშუალებები გატარებული მაქვს ხარჯებში. მაინტერესებს:

1) მეკუთვნის თუ არა ამ ძირითად საშუალებებზე ქონების გადასახადის გადახდა? თუ მეკუთვნის უნდა შევიტანო თუ არა მომდევნო 2008 წლის ქონების გადასახადის გაანგარიშებაშიც? და როგორ უნდა მოვახდინოთ გაანგარიშება?

2) ხარჯებში ასახული ერთ-ერთი ძირითადი საშუალება (ღირებულებით 3000 ლარი) 2007 წლის აგვისტოს თვეში გავყიდე. მეკუთვნის თუ არა ამ ძირითად საშუალებაზე ქონების გადასახადი? თუ მეკუთვნის, როგორ უნდა შევიტანო ის ქონების გადასახადის გაანგარიშებაში?

პასუხი: 1) შეკითხვიდან არ არის გასაგები, თქვენ 2007 წელს შეძენილი ძირითადი საშუალებები გაატარეთ ხარჯებში მხოლოდ საგადასახადო აღრიცხვის თვალსაზრისით, დასაბეგრი შემოსავლიდან გამოქვითვის მიზნით, თუ ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისითაც. წესით, თუ თქვენ იყენებთ სსკ 183-ე მუხლის მე-13 ნაწილით დადგენილ ძირითადი საშუალებების დასაბეგრი შემოსავლიდან ერთბაშად გამოქვითვის მეთოდს, ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით ეს ძირითადი საშუალებები ჩვეულებრივ უნდა ასახოთ 21XX ბუღალტრულ ანგარიშებზე და დაარიცხოთ მას ფინანსური ცვეთა აღრიცხვის საერთაშორისო პრაქტიკაში მიღებული ერთ-ერთი მეთოდით. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან სამეწარმეო სუბიექტებისათვის ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია მის ბალანსზე რიცხული ძირითადი საშუალებებისა და არამატერიალური აქტივების ნარჩენი საბალანსო ღირებულება, რომელიც არ უკავშირდება საგადასახადო თვალსაზრისით ძირითადი ქონების ამორტიზაციას (დასაბეგრი შემოსავლიდან გამოქვითვას). 

ამ საკითხთან დაკავშირებით არსებობს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის 2003 წლის 27 მაისის წერილი #1-03/3272/285, რომელიც ერთხელ უკვე იყო გამოქვეყნებული "ააფი"-ს ფურცლებზე, მაგრამ აქტუალურობის შენარჩუნების გამო მოვიყვანთ მას განმეორებით:

"საგადასახადო ინსპექციები

ქონების გადასახადით დასაბეგრი ქონების ღირებულების შესახებ

დეპარტამენტში შემოსულ შეკითხვებთან დაკავშირებით გაცნობებთ, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 142-ე მუხლის მიხედვით ქონების გადასახადით დასაბეგრი ქონების ღირებულებად ითვლება საწარმოს ბალანსზე რიცხული ძირითადი საშუალებების, დაუმონტაჟებელი მოწყობილობების, დაუმთავრებელი კაპიტალური დაბანდებებისა და არამატერიალური აქტივების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება, რომელიც განისაზღვრება "ბუღალტრული აღრიცხვისა და ანგარიშგების რეგულირების შესახებ" საქართველოს კანონის შესაბამისად და ამდენად, მისი სიდიდე არ არის დაკავშირებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 54-ე მუხლის მიხედვით მოგების გადასახადის მიზნებისთვის გამოანგარიშებულ საამორტიზაციო ანარიცხების ოდენობასთან.

გთხოვთ აღნიშნული მიიღოთ სახელმძღვანელოდ.

თავმჯდომარე     ი. ზაუტაშვილი" 

2) შეკითხვის ამ ნაწილზე პასუხიც წინა პუნქტში მოყვანილი მსჯელობიდან გამომდინარეობს. 2007 წელს გაყიდული ძირითადი საშუალება ქონების გადასახადის გამოანგარიშებაში მონაწილეობას მიიღებს მხოლოდ 01.01.2007 წ. მდგომარეობით ბუღალტრულ აღრიცხვაში (ბალანსში) ასახული ამ ძირითადი საშუალების ნარჩენი საბალანსო ღირებულებით.

კითხვა: ფონდმა დააფუძნა შპს A, ხოლო ამ უკანასკნელმა დააფუძნა შპს B. ფონდმა გადასცა უსასყიდლოდ შპს B-ს თავისი აქტივები 200 000 ლარი საბალანსო ღირებულებით (მათ შორის მოთხოვნები გაცემული სესხებიდან 50 000 ლარი საბალანსო ღირებულებით) და ვალდებულებები 120 000 ლარი საბალანსო ღირებულებით.

რა საგადასახადო ვალდებულებები წარმოეშობათ ფონდსა და შპს B-ს ამ ოპერაციის შედეგად? ასევე გთხოვთ დაგვისაბუთოდ, რატომ ითვლება უსასყიდლოდ გადაცემული საქონელი ან მომსახურება საბაზრო ფასებით მოგების გადასახადით ასე ვთქვათ დასაბეგრ ოპერაციად?

პასუხი: ვვარაუდობთ, რომ ფონდი არ არის დღგ-ის გადამხდელად დარეგისტრებული და მის მიერ შპს B სთვის აქტივებისა და ვალდებულებების გადაცემა არ ხდება მისი ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში. ასეთ შემთხვევაში ფონდს არანაირი საგადასახადო ვალდებულებები არ წარმოეშვება. შპს B-სთვის კი წარმოიშვება მოგების გადასახადით დასაბეგრი ბაზა, რადგან აღნიშნული ოპერაციის შედეგად იზრდება მისი წმინდა აქტივები (სსკ მე-12 მუხლის 29-ე ნაწილის თანახმად, წმინდა აქტივები არის "სხვაობა პირის აქტივებსა და მის ვალდებულებებს შორის"), ხოლო სსკ 176-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ერთობლივ შემოსავალს მიეკუთვნება ნებისმიერი შემოსავალი ან სარგებელი, რომლებიც ზრდიან მის წმინდა აქტივებს, გარდა ამ პირის პარტნიორთა შენატანებისა, ფონდი კი შპს B-სთვის დამფუძნებელ პარტნიორს არ წარმოადგენს (ფონდი შპს A ს დამფუძნებელი პარტნიორია). ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად კი პირდაპირ არის აღნიშნული, რომ "პირის მიერ სხვა პირისაგან ქონების ან სარგებლის მიღების შემთხვევაში, ერთობლივ შემოსავლებში შესატანი ქონების ან სარგებლის ღირებულება განისაზღვრება ამ კოდექსის 174-ე მუხლის მე-2 ნაწილით დადგენილი წესით" ანუ საბაზრო ფასით.

საგადასახადო ვალდებულების ოდენობის განსაზღვრისათვის არსებითია, ფონდისაგან აქტივებისა და ვალდებულების გადაცემა ხდება ერთი ოპერაციის ფარგლებში თუ ცალ-ცალკე. თუ აქტივებისა და ვალდებულებების გადაცემა არ ხდება ერთი ოპერაციის ფარგლებში, არამედ ხდება ცალ-ცალკე, მაშინ გადაცემული ვალდებულებები შესაძლოა არ მიიჩნიონ ერთობლივი შემოსავლიდან გამოსაქვით ხარჯად საგადასახადო შემოწმების დროს.

კითხვა: რა იყო ეროვნული ბანკის მიერ დადგენილი მინიმალური საპროცენტო განაკვეთი 2007 წელს?

პასუხი: ეროვნული ბანკი აქვეყნებს საბაზრო და საშუალო შეწონილ საპროცენტო განაკვეთებს თავის ვებ გვერდზე (www.nbg.gov.ge). 2007 წლის იანვარ-ნოემბრის მანძილზე (დეკემბრის მონაცემები ჯერ არ გამოქვეყნებულა) ყველაზე მინიმალური საბაზრო საპროცენტო განაკვეთი დაფიქსირდა 2007 წლის ივლისში - 17,5% (მათ შორის, ეროვნულ ვალუტაში - 20,3%, უცხოურ ვალუტაში - 16,2%), მაქსიმალური კი 2007 წლის ოქტომბერში - 19,9% (მათ შორის, ეროვნულ ვალუტაში - 21,9%, უცხოურ ვალუტაში - 18,8%).

კითხვა: ვარ ინდმეწარმე. სამეწარმეო საქმიანობას ვეწევი იჯარით აღებულ შენობაში (გამქირავებელი არ არის აღრიცხული გადამხდელად). ამასთან, საკუთრებაში გამაჩნია ორი ბინა. ერთში ვცხოვრობ ოჯახით, მეორე გაქირავებული მაქვს სამეწარმეო სუბიექტზე. ასეთ შემთხვევაში ვინ უნდა გადაიხადოს ქონების გადასახადი?

პასუხი: სსკ 281-ე მუხლის მე-18 ნაწილის თანახმად, 2007 წლის 1 იანვრიდან 2009 წლის 1 იანვრამდე ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლებულნი არიან ფიზიკური პირები იჯარით გაცემულ უძრავ ქონებაზე, მაგრამ, ამასთანავე, "ამ ობიექტებზე, თუ ისინი გამოყენებულია დამქირავებლის (მოიჯარის) მიერ სამეწარმეო საქმიანობისათვის, ქონების გადასახადის საგადასახადო ვალდებულება ეკისრება დამქირავებელს (მოიჯარეს), ქონების საბაზრო ღირებულების არა უმეტეს 1%-ისა".
აღნიშნულიდან გამომდინარე, თქვენ უნდა გადაიხადოთ ქონების გადასახადი იჯარით აღებულ შენობა-ნაგებობაზე, ხოლო თქვენს საკუთრებაში არსებულ და სამეწარმეო სუბიექტზე გაქირავებულ ბინაზე ქონების გადასახადის ვალდებულება არ გეკისრებათ (ეკისრება დამქირავებელს). 

რაც შეეხება იმ ბინას, რომელშიც ცხოვრობთ ოჯახთან ერთად, ამ ობიექტზე ქონების გადასახადის გადახდის ვალდებულება წარმოგეშვებათ იმ შემთხვევაში, თუ გასულ წელს თქვენი ოჯახის ერთობლივი შემოსავალი აჭარბებდა 40 000 ლარს.

კითხვა: ჩვენი შპს ეწევა საკონდიტრო დისტრიბუციას. საქმიანობის პროცესში ვახდენთ ვადაგასული საქონლის ჩამოწერას. ჩამოწერილ საქონელში ადრე ჩათვლილი დღგ ექვემდებარება თუ არა გაუქმებას და დღგ-ის დეკლარაციის III განაყოფის მე-15 უჯრაში შეტანას, როგორც ბიუჯეტში გადახდილი თანხა?

პასუხი: როდესაც შპს ახდენს დისტრიბუციის პროცესში ვადაგასული საქონლის ჩამოწერას, ეს არ ითვლება მიწოდებად, მაგრამ თუ ამ საქონელზე (მის შესაბამის ნაწილზე) შპს-ს დღგ ჩათვლილი ჰქონდა, მაშინ მან უნდა აღადგინოს ეს დღგ-ის ჩათვლა, ვინაიდან ამ საქონლის გამოყენებით დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია ვეღარ განხორციელდება. ეს გამომდინარეობს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ 2007 წლის 11 სექტემბრის #1048 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციით "დამატებული ღირებულების გადასახადის დეკლარაციის შევსების წესის შესახებ", რომლის მე-2 მუხლის მე-3 ნაწილის "ლ" პუნქტში აღნიშნულია: დღგ-ის დეკლარაციის III განაყოფის "მე-15 სტრიქონში აისახება დღგ-ის თანხა საქონელზე/მომსახურებაზე, რომელიც ჩათვლილი იყო ადრე და ექვემდებარება აღდგენას, რადგან არ იქნა გამოყენებული დასაბეგრ ოპერაციაზე".

მაგალითად, ვთქვათ, შპს-მ ჩამოწერა 100 ლარის თვითღირებულების იოგურტი, რომელიც შეძენილი ჰქონდა საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურით და შესაბამისად ჩათვლილი ჰქონდა 18 ლარი დღგ, და 50 ლარის თვითღირებულების ქიშმიში, რომელიც შეძენილი ჰქონდა გადამხდელად არარეგისტრირებული ფიზიკური პირისგან და შესაბამისად, მასზე დღგ არ გადაუხდია და ამიტომ, ცხადია, ვერც ჩაითვლიდა. ამ შემთხვევაში დღგ-ის დეკლარაციის III განაყოფის მე-15 სტრიქონში აისახება და ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაერიცხება 18 ლარი.

კითხვა: ფიზიკური პირის მიერ 2006 წელს მიღებული შემოსავალი აჭარბებდა 40 000 ლარს და მან ამის გამო წარადგინა ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის დეკლარაცია. თუ შემდგომ, 2007 წელს ამ ფიზიკური პირის შემოსავალი 40 000 ლარზე ნაკლები იყო, მაშინ ის ვალდებულია თუ არა კვლავ წარადგინოს ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის ცარიელი დეკლარაცია?

პასუხი: სსკ 275-ე მუხლის მე-14 ნაწილში აღნიშნულია, რომ ამ კოდექსის 272-ე მუხლის მე-4 ნაწილის "ა" ქვეპუნქტითა და მე-6 ნაწილით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტებზე ფიზიკურ პირს უფლება აქვს, არ წარადგინოს ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის დეკლარაცია, თუ:

"ა) ამ კოდექსის 276-ე მუხლის გათვალისწინებით მას საგადასახადო პერიოდის მიხედვით საგადასახადო ვალდებულება არ წარმოეშობა;

ბ) საანგარიშო წლის წინა პერიოდის მიხედვით ქონების გადასახადის დეკლარაცია წარმოდგენილი ან დარიცხულია საგადასახადო ორგანოს მიერ და მომდევნო საანგარიშო პერიოდების მიხედვით არ ხდება დაბეგვრის ობიექტის რაოდენობრივი და ხარისხობრივი ცვლილება. ამ შემთხვევაში ითვლება, რომ გადასახადის გადამხდელმა განახორციელა საგადასახადო ანგარიშგება, ხოლო საგადასახადო ორგანომ გადამხდელს წარუდგინა "საგადასახადო მოთხოვნა", რომლის მიხედვითაც საგადასახადო ვალდებულება შესაბამისი პერიოდის მიხედვით ბოლო დეკლარირებულის (დარიცხულის) ტოლია. ამასთანავე, თუ დეკლარირება შემდგომში განხორციელდება აღნიშნული პერიოდების მიხედვით, იგი ჩაითვლება შესწორებულ დეკლარაციად".

აქედან გამომდინარეობს, რომ მართალია, მოცემულ შემთხვევაში ფიზიკურ პირს ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება აღარ აქვს (თუ მისი ოჯახის 2007 წლის შემოსავალი 40 000 ლარზე ნაკლები), მაგრამ მაინც სჯობია, მან ეს გააკეთოს, ანუ წარადგინოს ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის ცარიელი დეკლარაცია, რათა საგადასახადო ორგანომ ზემოაღნიშნული "ბ" პუნქტის მიხედვით არ გაიმეოროს "გაჩუმების პრინციპით" მისთვის წინა წლის ქონების გადასახადის დარიცხვა.

კითხვა: შპს-მ, რომელიც ახალი დაარსებულია და არა აქვს მოგება და სარეზერვო ფონდები, მოახდინა თავისი ქონების აფასება დღევანდელი საბაზრო ფასით და ეს ქონება მთლიანად ჩადო საწესდებო კაპიტალში.

გთხოვთ განმარტებას მაგალითის სახით, როგორ მოვახდინოთ ბუღალტრული გატარებები. განსაკუთრებით გვაინტერესებს, აფასების შემდეგ წარმოქმნილ სხვაობას როგორი გატარება ექნება?

პასუხი: საზოგადოდ, ძირითადი საშუალებების აფასებისას მათ რეალურ ღირებულებამდე, ნამეტი თანხა ფინანსურ აღრიცხვაში აისახება ბუღალტრული გატარებით: დ-ტი 21XX კ-ტი 5420 "ძირითადი საშუალებების გადაფასების რეზერვი". თუ გადაფასების თარიღისათვის ამ ძირითად საშუალებაზე დარიცხული იყო ცვეთა, მაშინ ბასს 16 "ძირითადი საშუალებების" 35-ე მუხლის მიხედვით, დასაშვებია ორი შესაძლო შემთხვევა: 

ა) ცვეთის თანხა უნდა გადაანგარიშდეს ძირითადი საშუალების მთლიანი საბალანსო ღირებულების ცვლილების პროპორციულად ისე, რომ გადაფასების შემდეგ აქტივის საბალანსო ღირებულება უდრიდეს მის გადაფასებულ ღირებულებას. ბუღალტრულ გატარებას ექნება სახე: დ-ტი 5420 კ-ტი 22XX; 

ბ) ცვეთის თანხა უნდა გამოაკლდეს აქტივის მთლიან საბალანსო ღირებულებას, ხოლო შემდეგ მიღებული სხვაობა გადაანგარიშდეს აქტივის გადაფასებულ ღირებულებამდე. ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე: დ-ტი 22XX კ-ტი 21XX და დ ტი 21XX კ-ტი 5420.

5420 ანგარიშზე წარმოქმნილი თანხა ფასს-ების მიხედვით ისეთი შემოსულობაა, რომელიც ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით აღიარდება რეზერვად და აისახება არა მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში, არამედ საკუთარ კაპიტალში ცვლილებების ანგარიშგებაში. საგადასახადო თვალსაზრისით, აფასების თანხა წარმოადგენს მოგების გადასახადით დასაბეგრ ერთობლივ შემოსავალში ასაღიარებელ შემოსულობას სსკ 176 ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ვინაიდან ამ დროს ხდება საწარმოს წმინდა აქტივების ზრდა (ჩვენთვის ცნობილია საგადასახადო ორგანოს წერილი, რომელშიც ნათქვამია, რომ ძირითადი საშუალებების აფასების თანხა არ იბეგრება, მაგრამ მის ასეთ პოზიციას არ ვიზიარებთ).

რაც შეეხება შპს-ის საკუთარი ქონების აფასების შემდეგ ამ ქონების თავისავე "საწესდებო კაპიტალში ჩადებას", სამართლებრივი თვალსაზრისით ეს ნონსენსია, რადგან საწესდებო კაპიტალში ქონებას დებენ შპს-ის დამფუძნებლები, ეს ქონება კი ისედაც შპს-ის საკუთრება იყო. თუ ასეთი რამ მაინც მოხდა ან მოხდება, ბუღალტრულად ეს ნიშნავს ძირითადი საშუალებების გადაფასების რეზერვის მიმართვას (და არა ქონების ჩადებას) საწესდებო კაპიტალში (ბუღალტრული გატარება: დ-ტი 5420 კ-ტი 5150), ეს კი შპს-ის დამფუძნებელი ფიზიკური პირებისთვის ტოლფასია არაფულადი სახით დივიდენდის მიღებისა და ამიტომ წარმოშობს 10%–იანი საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტსაც.  

კითხვა: თუ შეძლებთ, იქნებ თქვენი ჟურნალის მეშვეობით მოგვაწოდოთ ინფორმაცია ბანკში არსებულ თანამდებობებთან დაკავშირებით. კერძოდ, მაინტერესებს, რა თანამდებობები არსებობს ბანკში და უფრო მეტად მაინტერესებს, რა (რისი გაკეთება) ევალება თითოეულ მათგანს?

პასუხი: სხვადასხვა ბანკში შეიძლება არსებობდეს სხვადასხვაგვარი მმართველობის სტრუქტურა ამ კონკრეტული ბანკის მიზნებისა და ამოცანებისაგან გამომდინარე. მაგალითისათვის, მოგვყავს ორი სხვადასხვა ბანკის მმართველობითი სტრუქტურა.

ბანკი-1 – ხელმძღვანელობს გენერალური დირექტორი. გენერალური დირექტორის უშუალო დაქვემდებარებაშია:

1. გენერალური დირექტორის მოადგილე;
2. ბრენჩ მენეჯერი;
3. ფინანსური დირექტორი;
4. იურიდიული განყოფილების უფროსი;
5. კომერციული ბანკინგის უფროსი.

გენერალური დირექტორის მოადგილის დაქვემდებარებაშია:

– კადრების უფროსი;
– საინფორმაციო სისტემების უფროსი;
– ადმინისტრაციის უფროსი.

ბრენჩ-მენეჯერის დაქვემდებარებაშია:

– ოპერატორების განყოფილება;
– კლიენტთა მომსახურების განყოფილება;
– ბანკომატებით მართვის განყოფილება;
– ბარათების განყოფილება;
– მარკეტინგის და კომუნიკაციების განყოფილება.

ფინანსური დირექტორის დაქვემდებარებაშია:

– ბუღალტერია;
– დილინგის განყოფილება;
– რეპორტინგის განყოფილება.

იურიდიული განყოფილების დაქვემდებარებაშია:

– იურიდიული ადმინისტრატორი;
– შიდა აუდიტის განყოფილება.

კომერციული ბანკინგის უფროსის დაქვემდებარებაშია:

– საკრედიტო რისკების მენეჯერი;
– გაყიდვების მენეჯერი;
– საზოგადოებრივ ურთიერთობათა მენეჯერი;
– საკრედიტო ოპერაციების მენეჯერი.

ბანკი-2 – ხელმძღვანელობს დირექტორთა საბჭო (გენერალური დირექტორი და ორი დირექტორი). მათ დაქვემდებარებაშია: ხაზინის უფროსი; ფინანსური და პროცედურული ანალიზის განყოფილების უფროსი; შიდა აუდიტისა და კონტროლინგის სამსახურის უფროსი; ადამიანთა რესურსების მართვისა და ადმინისტრაციული განყოფილების უფროსი; საბანკო ოპერაციების განვითარებისა და კლიენტთა მომსახურების ხარისხის მენეჯერი; ცენტრალური განყოფილების უფროსი; საკრედიტო განყოფილების უფროსი; სამომხმარებლო და იპოთეკური დაკრედიტების განყოფილების უფროსი; აგრო დაკრედიტების განყოფილების უფროსი; პლასტიკური ბარათების განყოფილების უფროსი; გაყიდვების განყოფილების უფროსი; საბანკო პროდუქტების განვითარების, კვლევის და ხარისხის განყოფილების უფროსი; იურიდიული განყოფილების უფროსი; ინფორმაციული ტექნოლოგიების განყოფილების უფროსი; მარკეტინგის განყოფილების უფროსი; სატელეფონო-საინფორმაციო ცენტრის უფროსი; ბილინგის განყოფილების უფროსი; ლოჯისტიკის განყოფილების უფროსი; ინკასაციის განყოფილების უფროსი.

რაც შეეხება იმას, თუ რისი გაკეთება ევალება თითოეულ მათგანს, ნაწილობრივ ეს ჩანს მათი თანამდებობების დასახელებისაგან, ხოლო უფრო დაწვრილებით მათი ფუნქციების განხილვა სცილდება ჩვენი რუბრიკის ფარგლებს.